تا به حال شده کسی زیاد از حد از شما تعریف کند؟ به نظر می‌رسد برای همه ما حداقل در زندگی یک‌بار پیش آمده که مورد تعریف افراطی قرار گرفتیم و حالمان از این حجم تعریف بد شده است. آیا از خود پرسیدیم دلیل این همه تعریف چیست؟ یکباره ترسیدیم که نکند خبری هست و ما نمی‌دانیم و همین احساس خطر باعث شده تا حس خوبی نسبت به تعریف افراطی نداشته باشیم. اصلاً چرا یک نفر باید از ما بیش از اندازه تعریف کند؟
به قول معروف «هیچ گربه‌ای برای رضای خدا موش نمی‌گیرد» و دلیل این تملق‌گویی‌ها عمدتاً صرف دریافت امتیاز یا از دست ندادن امتیاز است. این موضوع به خصوص در شرایط کاری بسیار پررنگ‌تر است. افراد زیردستی که دائماً برای کسب امتیاز، مجیزگوی مدیر و رئیس هستند. حتی اگر غلط روشنی هم ملاحظه کنند، از آن چشم‌پوشی می‌کنند و همان غلط را موجه جلوه می‌دهند، چراکه معتقدند فرد مورد نظر نیازمند این تملق‌گویی است و دائماً خود را در جایگاه تعریف می‌بینند. این در حالی است که امام حسین (ع) در این باره می‌فرمایند: «مَن اَحَبَّک نَهاک وَ مَن اَبغَضَک اَغراک؛ کسی که تو را دوست دارد، از تو انتقاد می‌کند و کسی که با تو دشمنی دارد، از تو تعریف و تمجید می‌کند.» تملق یا چاپلوسی خصلتی ناپسند است که صاحب خود را در عمق مذلت و خواری خواهد کشاند. چاپلوسی، برخاسته از ضعف نفس و نوعی اسارت روحی انسان است که در برابر فرد به ظاهر برتر، برای جلب منافع و کسب امتیاز‌های مادی صورت می‌گیرد و اساس آن جلوه گری دنیا در چشم متملق است. ستایش و ستودن کسی که در انجام دادن وظایف شرعی یا اجتماعی، سهل‌انگاری دارد، چاپلوسی است. شاید بهترین تعریف دینی از تملق را در تعبیر امام علی (ع) بیابیم که می‌فرمایند: «اَلثَّناءُ بِاَکثَرَ مِنَ الاستِحقاقِ مَلَقٌ؛ تعریف بیش از استحقاق، چاپلوسى است.» (نهج‌البلاغه، حکمت ۳۴۷).
اما سؤال اصلی اینجاست که چگونه تملق‌گو نباشیم و در برابر افراد تملق‌گو واکنش نشان دهیم!
هر فردی باید عزت نفس داشته باشد. عزت نفس به افراد کمک می‌کند تا نسبت به عملکرد درست خود باور قلبی داشته باشند و اینگونه، نه تعریف و نه تخریب کسی اثری نخواهد گذاشت. در کنار این موضوع، محکم‌بودن و عزت نفس به شما کمک می‌کند تا در برابر تملق‌گویی و چاپلوسی واکنش درست و به موقع داشته باشید و اجازه ندهید فرد دچار چرخه تکرار شود. وقتی افراد ما را بی‌نیاز از تعریف ببینند و متوجه شوند تعاریف صورت گرفته منجر به اعطای امتیاز نخواهد شد و دیدگاه ما نه تنها نسبت به فرد متملق مثبت نخواهد شد بلکه سؤال‌برانگیز هم می‌شود، در نتیجه به مرور از تملق‌گویی فاصله می‌گیرند و آن را بی‌نتیجه می‌دانند. امام‌صادق (ع) مـی‌فرمایند: «بـنده خدا به کمال بندگی نمی‌رسد، مگر آنگاه که مدح و ذم دیگران برای او یکسان بـاشد، زیـرا نه مدح دیگران ارزش انسان را پیـش خـدا بالا می‌برد و نـه ذم آنـها از قدر او می‌کاهد، بنابراین‌ای بنده خدا، از سـتایش دیـگران خشنود مباش.»
