جوان آنلاین: تا پیش از سال ۱۴۰۳ خرید بیمه خدمت سربازی به این صورت بود که دولت ۲۰درصد از کل حق بیمه دو سال سربازی متقاضی را تقبل می‌کرد و بیمه‌گذار نیز ۷درصد هزینه را می‌پرداخت، اما از ۱۵ مهر سال گذشته دستورالعملی به بیمه تأمین اجتماعی ابلاغ شده است مبنی بر اینکه دولت دیگر حاضر نیست حق بیمه خدمت سربازی افراد را تقبل کند، از این رو از تاریخ سوم مرداد ماه ۱۴۰۳، از ۲۷ درصد کل حق بیمه خدمت سربازی ۷درصد را دولت و ۲۰درصد را بیمه‌گذار باید پرداخت کند. براساس این دستورالعمل به یک‌باره حق بیمه خدمت سربازی دو‌تاسه برابر شد. به گفته یکی از مسئولان بیمه تأمین اجتماعی در این مدت هزینه خرید به ۳۵ تا ۲۰۰میلیون تومان افزایش یافته که شوک شدیدی به مشمولان این طرح وارد شده است. در حالی که بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه کارگری به این افزایش قیمت اعتراض دارند، اما هنوز هیچ مقام رسمی توضیح روشنی درباره دلیل این تغییر ناگهانی نداده است. نهاد‌های نظارتی، دیوان عدالت اداری، مجلس و سازمان برنامه‌وبودجه باید پاسخگوی این مسئله باشند و بررسی کنند که آیا این تصمیم با اصول عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی همخوانی دارد یا نه؟
یکی از مزایای ارائه‌شده به پسران، بیمه سربازی است. تمامی سربازان می‌توانند دو سال بیمه خدمت سربازی را تهیه و به سنوات سابقه بیمه خود اضافه کنند. مهم نیست چه شغلی داشته باشند و بیمه را برای چه حرفه‌ای خریداری کنند. براساس این طرح، هزینه خرید خدمت سربازی متقاضیان براساس میزان حقوق دو سال آخری است که در کارگاه یا بنگاه و شرکتی مشغول کار هستند، نه بر اساس حقوق دریافتی در دوران سربازی، از این رو در برخی موارد بیمه‌گذاران توان پرداخت هزینه‌های خرید دو سال سربازی را ندارند و مجبورند آن دو سال را نادیده بگیرند.
تا پیش از سال ۱۴۰۳، مقرر بود دولت ۲۰درصد و بیمه‌شده ۷درصد از هزینه بیمه خدمت سربازی را پرداخت کند، اما از سال گذشته به یک‌باره این قانون تغییر کرده و هزینه‌های خرید دو سال سربازی از ۲۰میلیون تومان به بیش از ۷۰میلیون تومان افزایش یافته است. ظاهراً بیمه تأمین اجتماعی برای تأمین هزینه‌های هنگفت خود راحت‌ترین و سریع‌ترین راه را برای کسب درآمد انتخاب کرده است. خبر‌های رسیده حاکی است با سه برابر شدن هزینه خرید خدمت سربازی بسیاری از بیمه‌گذاران در خواست‌شان را پس گرفته‌اند.
به نظر می‌رسد تصمیم برای افزایش ناگهانی هزینه خرید بیمه سربازی، ریشه در مشکلات ساختاری تأمین اجتماعی دارد. این سازمان سال‌هاست با کسری منابع و فشار‌های مالی مواجه است. افزایش چشمگیر مبلغ خرید بیمه سربازی، راهی آسان برای درآمدزایی سریع است، اما این سیاست، به جای حل مسئله، صورت‌مسئله را پاک می‌کند. اگر قرار باشد هر حقی به یک مطالبه مالی سنگین تبدیل شود، دیگر حقی باقی نمی‌ماند. خدمت سربازی یک وظیفه عمومی بوده و نباید تبعات آن را تنها به دوش فردی که خدمت کرده است، انداخت. به‌ویژه وقتی این افراد از اقشار کارگر و کم‌درآمد جامعه هستند. همچنین این تصمیم از منظر عدالت اجتماعی قابل‌دفاع نیست. افرادی که سال‌ها با حداقل حقوق کار کرده‌اند و اکنون در آستانه بازنشستگی هستند، دیگر توان پرداخت چنین مبالغی را ندارند. به بیان ساده‌تر، این سیاست عملاً به حذف طبقه کارگر از چرخه بازنشستگی منصفانه منجر می‌شود.
یکی از بیمه‌شدگانی که اخیراً برای خرید سابقه بیمه سربازی به شعبه تأمین اجتماعی مراجعه کرده است، می‌گوید: من حساب کرده بودم با حدود ۲۱میلیون تومان می‌توانم دو سال سربازی‌ام را به سابقه بیمه‌ام اضافه کنم. الان می‌گویند باید نزدیک ۷۰میلیون تومان بدهم. این انصاف است؟ حقوق من در زمان سربازی اصلاً چنین چیزی نبود. انگار حقم را گروگان گرفته‌اند. وی تأکید می‌کند که با این شرایط بسیاری از کارگران عملاً از داشتن سابقه کامل بیمه‌ای محروم می‌شوند، چون توان مالی برای خرید آن را ندارند.
افزایش نجومی با یک بخش‌نامه از سوی دولت
یکی از مسئولان بخش بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی در گفت‌و‌گو با «جوان» با تأیید خبر فوق می‌گوید: سوم مرداد ماه سال گذشته به شعبات بیمه تأمین اجتماعی اعلام شد حق بیمه سهم دولت و بیمه‌گذار باید جابه‌جا شود، یعنی سهم حق بیمه دولت از ۲۰درصد به ۷درصد و حق بیمه متقاضی از ۷ به ۲۰درصد تغییر کرده است. وی می‌افزاید: این طرح از مرداد ماه اجرا، اما بخش‌نامه آن ۱۵ مهر ماه به تمامی شعب تهران و شهرستان‌ها ابلاغ شد، البته مبلغی که در رسانه‌ها مطرح شده است، بستگی به میزان دستمزد دو سال آخر متقاضی دارد. در این مدت نرخ‌های ۳۵ تا ۲۰۰میلیون تومان هم داشتیم. این مسئول بیمه تأکید می‌کند: برای متقاضیانی که حقوق بالایی دارند، این هزینه‌ها مقرون‌به‌صرفه است، درست است که رقم بالایی باید بپردازند، اما دو سال زودتر بازنشسته می‌شوند.
انتقاد خانه کارگر به افزایش هزینه خرید خدمت سربازی
همچنین علیرضا محجوب، دبیرکل خانه کارگر در واکنش به این افزایش چندبرابری نرخ حق بیمه سربازی در گفت‌و‌گو با فارس با طعنه می‌گوید: داستان خرید بیمه سربازی ما را یاد این قصه می‌اندازد که کسی می‌خواست مادرش را در بازار بفروشد، گفتند مگر می‌شود؟ پاسخ داد: به قیمتی می‌فروشم که کسی نخرد! این یک شوخی است، اما با این نرخ‌ها واقعاً کسی نمی‌تواند بیمه سربازی را بخرد، ما در واقع با این قیمت‌ها داریم وظایف خود را می‌پوشانیم.
محجوب تأکید می‌کند: علاوه بر مشکل فوق، بسیاری از کارگران پیش از رفتن به خدمت سربازی در کارگاه‌ها مشغول کار بوده‌اند، اما به دلیل نبود بازرسی، سابقه بیمه‌ای برای آن دوره لحاظ نشده است.
وی می‌گوید: این افراد خلافی مرتکب نشده‌اند، بلکه اکنون تنها برای «اعاده حق» خود به تأمین اجتماعی مراجعه کرده‌اند. دبیر کل خانه کارگر در ادامه انتقاد خود می‌افزاید: ما می‌گوییم مگر این کارگران به دشمن خدمت کرده‌اند؟ اگر قرار است هزینه‌ای پرداخت شود، باید دولت بپردازد نه اینکه تأمین اجتماعی از کارگران مطالبه‌ای غیرمنصفانه داشته باشد. نباید به‌زور از کارگری که آسیب‌دیده است، پول گرفت.
محجوب عنوان کرد: این دولت بوده که شهروندان را به سربازی دعوت کرده است و تأمین حقوق دوران سربازی نیز باید از محل بودجه عمومی انجام شود.
