جوان آنلاین: بهترین مسیر برای حل معضل مصرف غیربهینه در بخش خانگی، تمرکز بر اصلاح مصرف مشترکان پرمصرف با تکیه بر حذف یارانه انرژی برای این مشترکان خارج از الگوی بهینه است. اخذ قیمت صادراتی انرژی از مشترکان پرمصرف منجر به کنترل مصرف غیربهینه و خارج از الگوی این مشترکان خواهد شد و فاز نهایی تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها اجرایی خواهد شد.
انرژی در دنیای امروز از اهمیت بالایی برخوردار است و هر روز بر میزان نیاز جامعه به این ماده حیاتی اضافه می‌شود. ما جزو کشور‌هایی هستیم که بیشترین یارانه انرژی را پرداخت می‌کنیم و در طرف مقابل جزو پرمصرف‌ترین‌ها در جهان هستیم. کارشناسان دلایل مختلفی را برای بالابودن میزان مصرف انرژی در کشورمان مطرح می‌کنند. استفاده از وسایل غیربهینه و عدم فرهنگسازی برای مصرف صحیح از جمله این موارد هستند. از سوی دیگر این تصور غلط در میان مردم وجود دارد که ما دارنده منابع عظیم انرژی هستیم و ضرورتی برای مدیریت مصرف وجود ندارد. در کنار مواردی که در بالا به آنها اشاره شد، کارشناسان به عامل قیمت نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های مؤثر در پرمصرفی انرژی در کشورمان اشاره می‌کنند. به زعم آنان اینکه گاز و برق با قیمت بالایی تولید و وارد می‌شود و با قیمت سرکوب شده و یارانه‌ای در اختیار مشترکان قرار می‌گیرد، عامل مهمی در توجه نکردن به مدیریت مصرف است. در شرایط فعلی امکان اینکه هزینه واقعی گاز و برق از مشترکان اخذ شود، وجود ندارد. اساساً مشترکان نمی‌توانند از عهده هزینه واقعی حامل‌های انرژی برآیند. برای حل این مشکل، روش تعرفه‌گذاری پلکانی مطرح شده است. در این سازوکار، مشترکانی که در چارچوب الگو از گاز و برق استفاده می‌کنند، دچار اضافه پرداخت نمی‌شوند، اما به موازات افزایش مصرف، هزینه گاز و برق مصرفی خانوار‌ها افزایش پیدا می‌کند.
اعطای یارانه به پرمصرف‌ها به معنی تشویق مصارف بالاست. مصرف بی‌رویه انرژی مشکلات جدی برای کشور ایجاد کرده است تا جایی که مجبور به تعطیلی صنایع می‌شویم که نتایج مخربی بر اقتصاد ملی دارد. یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای مدیریت مصرف انرژی این است که از روش تعرفه‌گذاری پلکانی استفاده کنیم. در این سازوکار کسانی که در چارچوب الگو از انرژی استفاده می‌کنند از یارانه، بخشودگی و مشوق بهره می‌برند و مصارف بالاتر مشمول هزینه بیشتری می‌شوند تا جایی که پرمصرف‌ها باید هزینه واقعی و صادراتی گاز و برق را پرداخت کنند. مبتنی بر آزادشدن قیمت انرژی برای مشترکان پرمصرف در پی اجرای فاز نهایی تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، شاهد وقوع اصلاح بسیار مهم و سیگنال دقیق قیمتی به مشترکان ثروتمند و پرمصرف خواهیم بود و به این ترتیب تعرفه‌گذاری پلکانی انرژی در صورت اجرا شدن فاز نهایی در سال ۱۴۰۴ موجب می‌شود که پرمصرف‌ها تا ۸۰ برابر بیشتر هزینه انرژی را نسبت به مشترک درون الگو بپردازند و همین امر سبب می‌شود که مصرف کنترل شود وگرنه هزینه بسیار بالایی پرمصرف‌ها باید بپردازند و به این ترتیب این مشترکان دیگر مازاد سهم خود و الگوی بهینه مصرف مصرفی نخواهند داشت یا به سمت استفاده از تجهیزات جایگزین نظیر نصب پنل خورشیدی و تأمین گرمایش و سرمایش از برق تجدیدپذیر خواهند رفت و بار مصرف غیربهینه خود را به دوش سیستم نخواهند انداخت. بنابراین بهترین مسیر برای حل معضل مصرف غیربهینه در بخش خانگی، تمرکز بر اصلاح مصرف مشترکان پرمصرف با تکیه بر حذف یارانه انرژی برای این مشترکان خارج از الگوی بهینه است. اخذ قیمت صادراتی انرژی از مشترکان پرمصرف منجر به کنترل مصرف غیربهینه و خارج از الگوی این مشترکان خواهد شد و فاز نهایی تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها اجرایی خواهد شد.
شرط اساسی در تحقق بهینه‌سازی مصرف
فضل‌الله رنجبر، نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با «جوان» با اشاره به این موضوع که ناترازی گاز و برق موضوع مهمی است و باید به انحای مختلف به رفع آن کمک کنیم، تصریح کرد: تعرفه‌گذاری پلکانی یکی از بهترین روش‌ها برای تعیین بهای گاز و برق مصرفی خانوارهاست.
وی ادامه داد: تعرفه‌گذاری پلکانی در مدیریت مصرف انرژی از سوی خانوار‌ها مؤثر خواهد بود و باید به سمت اجرای این طرح در سال جدید نیز برویم. شواهد و آمار‌ها نشان می‌دهد که مصرف گاز و برق در کشورمان بیشتر از استاندارد‌های بین‌المللی است.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: مصارف غیرضرور صدمه جدی به اقتصاد کشور وارد می‌کند و باید جلوی این امر گرفته شود. هدردادن منابع انرژی هیچ توجیهی ندارد و منافع کشور را به خطر می‌اندازد. اسراف تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیست و باید مشترکان خانگی گاز و برق به سمت مدیریت مصرف سوق داده شوند.
رنجبر گفت: وقتی قیمت‌ها پلکانی افزایش پیدا کند و مشترکان بدانند که مصارف بالا و غیرمنطقی مشمول هزینه‌های اضافی می‌شود، مدیریت مصرف را در دستور کار قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: بدمصرفی در تعالیم دینی ما نهی شده است. در قانون نیز تمهیداتی برای جلوگیری از مصارف غیرضرور اندیشیده شده است. به طور مثال، تعرفه‌گذاری پلکانی یک اقدام قانونی در راستای مدیریت مصرف و جلوگیری از مصارف غیرمنطقی است.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد:در کنار اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی باید در زمینه آموزش و فرهنگسازی نیز هزینه کنیم. لازم است از ظرفیت‌های موجود در مدارس، مهدکودک‌ها و دانشگاه‌ها در راستای تبلیغ مدیریت مصرف استفاده کنیم. به طور مثال، می‌توانیم در این نهاد‌ها از پلیس آب، برق، گاز و... بهره ببریم و نحوه صحیح مصرف را آموزش دهیم. این اقدامات فرهنگی می‌تواند اثرگذاری بالایی در کنترل مصرف داشته باشد.
رنجبر در رابطه با عدم‌النفع شدید اقتصادی حاصل از عدم مدیریت مصرف در بخش خانگی و مصرف غیربهینه مشترکان پرمصرف و خارج از الگوی بهینه مصرف گفت: عدم مدیریت مصرف ضربات شدیدی به اقتصاد ملی وارد می‌کند و به همین دلیل نیاز است سیاست‌های جدی در این زمینه به اجرا گذاشته شود. تعرفه‌گذاری پلکانی، فرهنگسازی و استفاده از وسایل بهینه می‌تواند راهکار‌های مناسبی باشد.
وی ادامه داد: تعرفه‌گذاری پلکانی به معنای مخالفت با مصرف انرژی نیست. در این سازوکار، مشترکانی که در چارچوب الگو از گاز و برق استفاده می‌کنند، آن را با قیمت یارانه‌ای در اختیار دارند. هدف از اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی به رفتار در آوردن پرمصرف‌هاست.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: حتی اگر تعرفه‌گذاری پلکانی قدرت بازدارندگی برای پرمصرف‌ها نداشته باشد، این مزیت را برای‌مان دارد که به مصارف غیرضرور یارانه پرداخت نمی‌کنیم. هدف از پرداخت یارانه کمک به اقشار ضعیف است و دولت وظیفه‌ای برای پرداخت یارانه به مصارف غیرضرور ندارد.
رنجبر در ادامه با اشاره به اهمیت افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف به قیمت واقعی و صادراتی انرژی گفت: افزایش پلکانی تعرفه‌ها و رسیدن قیمت هر واحد مصرف خارج از الگوی بهینه به قیمت واقعی و صادراتی انرژی به مدیریت مصرف منجر می‌شود، زیرا مشترکان در این روش تلاش می‌کنند که در پلکان‌های پایین باقی بمانند و دچار اضافه پرداخت نشوند.
وی ادامه داد: مشترکانی که در چارچوب الگو از گاز و برق استفاده می‌کنند، نگرانی بابت هزینه انرژی مصرفی‌شان نداشته باشند. مصارف داخل الگو از یارانه، بخشودگی و مشوق بهره‌مند می‌شوند. این نماینده مجلس در ادامه خاطرنشان کرد: مسئله اعطای یارانه انرژی در سقف الگوی بهینه مصرف باید باشد و خارج از آن نه تنها نباید یارانه‌ای به مشترکان پرمصرف تعلق نگیرد، بلکه باید قیمت واقعی و صادراتی انرژی را از هر واحد مصرف خارج از الگوی بهینه اخذ کنند تا بتوانیم مصرف غیرضرور و غیربهینه در بخش خانگی را اصلاح کنیم و اخذ قیمت واقعی و صادراتی انرژی از مشترکان پرمصرف، شرط اساسی و اصلی در تحقق بهینه‌سازی مصرف در بخش خانگی است.
