هر چند زندگی امروزی انسان نسبت به گذشته از جهت امکانات مادی پیشرفت چشمگیری کرده و سختی‌ها و رنج‌های زیادی را از دوش او برداشته است ولی با وجود همه امکانات مادی، حتی بعضی از کسانی که از این امکانات به طور کامل برخوردار هستند، نتوانسته‌اند به آرامش و تغییر حالات درونی خود و حتی رضایتمندی در زندگی دست پیدا کنند، از این رو به دنبال پاسخ این سؤال هستند که آیا در وسط این معرکه و وفور امکانات باز می‌توانند به آن تغییر حال و آرامش برسند؟ بی‌تردید پاسخ به این پرسش در موضوع معنویت نهفته است. اگر بخواهیم نقش پررنگ معنویت و توجه به خدا در زندگی را به عنوان یکی از عوامل مهم تغییر حالت درونی و آرامش قلب به مثالی تشبیه کنیم، باید بگوییم غرق شدن انسان در زندگی و دست و پا زدن در مشکلات پیچیده زندگی مدرن امروزی، مثل دست پا زدن جوانه‌ای است که سر خود را از دل زمین پر از گل‌ولای و خاک‌های نرم به امید نفس کشیدن در هوای پاک و دریافت انرژی از خورشید به بالا می‌کشد و مشکلاتی را که در درون آن قرار دارد، هضم و گاهی اوقات حل می‌کند. دریچه‌های آرامش و تغییر حالت از طریق معنویت را می‌توان به قرار زیر برشمرد.
دریچه اول: معنویت جلوی هنجارشکنی انسان را می‌گیرد
وقتی انسان به یک دستورالعمل یا برنامه روحی در زندگی از طرف خالق هستی دست پیدا می‌کند، با انجام آن وارد فضای جدیدی از زندگی می‌شود که فقط کسانی که تجربه کردند متوجه آن تغییر حالت می‌شوند. در این حالت است که انسان دست به هنجارشکنی و رفتار‌های ناشایست نمی‌زند و همین امر دریچه‌ای به سوی او باز می‌کند که باعث تغییر حالت او در مشکلات زندگی می‌شود، از این رو خدای متعال در آیه۲سوره طلاق می‌فرماید: وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا؛ هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند.
آری کسی که نسبت به دستورالعمل خدا در زندگی مواظبت کند و سراغ گناهانی که دست و پای انسان‌ها را از پرواز در هوای معنویات و نفس کشیدن در خوبی‌ها می‌بندد، دوری کند، یقیناً خدا در اوج سختی‌ها راه خارج شدن از مشکلات را به او نشان می‌دهد، مثل اتاقی که پر از بخار بوده و انسان در حال خفه شدن به دنبال تغییر این حالت است که به ناگاه با باز شدن روزنه‌ای و پنجره‌ای حال او تغییر می‌کند، از این رومعصوم (ع) می‌فرماید: من توصیه و سفارش می‌کنم شما را به تقوا و پرهیزکاری که خداوند قطعاً ضمانت فرمود برای آن کس که تقوا داشته باشد که او را از مشکلات و ناراحتی نجات دهد و به آنچه دوست می‌دارد، برساند و از جا‌هایی که گمان ندارد، روزی بدهد. با فریب و خدعه نمی‌توان بهشت را از خدا گرفت و فقط از راه اطاعت می‌توان عنایات او را جلب کرد، ان‌شاءالله تعالی (بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۸۵).
دریچه دوم: معنویت اعتماد انسان را بالا می‌برد
یکی از دلایل غرق شدن انسان در مشکلات و ناامیدی در زندگی کم شدن اعتماد و تکیه به خدا در زندگی مخصوصاً زمان هجوم مشکلات است. اگر انسان به معنویات در قالب‌های مختلف مثل نیایش و عبادت، مهرورزی و عطوفت، گذشت و ایثار پناه ببرد، حسی در درون خود را تجربه می‌کند که به آن اعتماد و تکیه کردن می‌گویند. انسان‌هایی که اهل معنویت هستند، در بحبوحه زندگی اهل توکل و تکیه به خدا و اعتماد به او هستند و همین امر حس بسیار خوبی را در درون آن‌ها ایجاد می‌کند که کمترین آن حرکت در زندگی و توقف نکردن پشت چراغ قرمز ناامیدی است. اوست که به امید باز شدن جاده زندگی و طی کردن مسیر خوشبختی حرکت می‌کند، از این رو در آیه۳سوره طلاق خدای متعال می‌فرماید: وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ هر کسی به خدا اعتماد کند، خدا براى وى بس است، از این رو امام على (ع) می‌فرماید: مَنْ تَوکَّلَ عَلَى اللّه ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ الأَسْباب؛ هر کس به خدا توکل کند، دشوارى‌ها براى او آسان مى‌شود و اسباب برایش فراهم مى‌شود (بحارالانوار).
دریچه سوم: معنویت انسان را از پوچ‌گرایی و بی‌هویتی نجات می‌دهد
همه کسانی که دست به خودکشی یا انزوا و دوری از جامعه یا حرکات ناهنجار می‌زنند، یقیناً از بحران بزرگ بی‌هویتی و پوچی از زندگی رنج می‌برند و با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. بی‌تردید معنویت و پناه به بندگی و زندگی با معنا و مفهوم الهی، آنان را می‌تواند به هویت‌بخشی و شخصیت واقعی انسان که اشرف مخلوقات و منشأ خیرات و خوبی‌هاست، بکشاند. وقتی انسان خود را یافت، یقیناً برای آینده خود و حتی زندگی پس از مرگ خود نیز برنامه دارد و با این امید هم چشم از دنیا برمی‌کند، از این جهت است که خدای متعال می‌فرماید: انی جاعل فی‌الارض خلیفه؛ خداوند هویتی جدا از دیگر مخلوقات به انسان بخشیده است و او را منصب خلیفه الهی داده است. حضرت علی (ع) نیز می‌فرماید: کَرُمَت عَلَیه نَفسُهُ هانَت عَلَیهِ الدُّنیا؛ هر کسی براى خودش ارزش قائل باشد، دنیا نزد او خوار مى‌شود، یعنی مشکلات دنیا او را ناامید و بی‌هویت نکرده و به پوچ‌گرایی نمی‌کشاند.
شب‌ها و روز‌های معنوی ماه مبارک رمضان فرصت بسیار خوبی بود که با نماز و روزه، شب‌زنده‌داری، مناجات و توسل به درگاه خدای متعال روحیه تقوا و پرهیزکاری و توکل و اعتماد به خدا و هویت‌بخشی به خود را تقویت و در این دنیای پر پیچ و خم، تغییر حالتی پیدا و آرامش خاطر خود را حفظ کنیم.
