طبق گفته یک پزشک ترک سیگار، مبارزه با دخانیات، درمان دارویی و غیردارویی، مراجعه به مراکز معتبر و تحت درمان قرار گرفتن توسط متخصصان و در نهایت تصمیم نهایی فرد برای اجرایی‌کردن بسته ترک، از جمله راهکار‌های مهم برای ترک مواد دخانی از جمله سیگار است. دکتر زهرا حسامی، معاون درمان مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با کاشانه، ضمن ابراز نگرانی از افزایش مصرف مواد دخانی میان بانوان می‌گوید: خانم‌های سیگاری با پوست با نشاط خداحافظی کنند، زیرا به مرور زمان کلاژن پوست خود را از دست می‌دهند و همین موضوع موجب چین و چروک و تیرگی پوست خواهد شد.
آیا فرد سیگاری اعتیاد دارد و نیکوتین موجود در سیگار اعتیاد آور است؟
دخانیات بالقوه خطرناک است. وقتی کسی ماده دخانی را شروع می‌کند ممکن است علت آن تقلید از دیگران و تفریح و مقبولیت باشد، ولی بعد از مدتی مسئله اعتیاد شکل می‌گیرد و فرد مجبور به استفاده منظم است. اعتیاد دخانیات مواد مخدر نیست، اما نیکوتین موجود در دخانیات نیز به شدت اعتیاد آور است.
آیا سیگار‌های الکترونیکی جایگزین مناسبی برای سیگار و قلیان هستند؟
زمانی که فرد اعتیاد پیدا می‌کند و مجبور به مصرف است به دنبال جایگزین می‌گردد، اما به رغم اطلاع در مورد آسیب‌رسانی آن به بدن، مصرف را قطع نمی‌کند. صنعت دخانی صنعت پولسازی است، به همین خاطر به دنبال مشتریان جدید هستند و از طریق تبلیغات و تولید محصولات مختلف مثل سیگار الکترونیکی وارد بازار مصرف می‌شوند و مردم تحت تأثیر این باور غلط که ضرر ندارند مصرف‌کننده می‌شوند، غافل از اینکه حتی همان سیگار الکترونیکی به مراتب ضرر بیشتری از اصل دخانیات دارد. مواد مضر در کارتریج سیگار الکترونیکی و مایعی که گرم می‌شود، ماده سمی وارد بدن می‌کند که به همان اندازه سیگار ضرر دارد. طبق تحقیقات سال ۹۵ در شهر تهران در مورد قلیان حدود ۵/۱۷ درصد افراد بالای ۱۵ سال قلیان را به صورت روزانه مصرف می‌کنند که آمار قابل توجهی است. در کشور خودمان ۷درصد خانم‌ها و ۲۷درصد آقایان سیگاری هستند، اما در مورد قلیان این تفاوت نزدیک‌تر بوده و گویای آن است که مصرف خانم‌ها بالاتر رفته است. از آنجا که خانم‌ها بیشتر نگران سلامتی خود هستند، تمایل بیشتری برای رفتن سمت قلیان دارند، در حالی که قلیان هم مضرات بسیاری دارد.
راهکار واقعی و غیرکلیشه‌ای برای فاصله گرفتن از دخانیات چیست؟
برای ترک دخانیات ما بسته درمانی داریم که شامل درمان دارویی و غیردارویی است. مسئله روان‌درمانی و جنبه روحی- روانی هم بسیار مهم است و فرد باید تغییرات رفتاری را آموزش ببیند. به طور مثال اگر فرد عادت دارد در موقعیت خاصی سیگار بکشد، مثل زمان بعد از ناهار و چای باید تغییر این عادت را یاد بگیرد تا به جای سیگار کشیدن جایگزین رفتاری داشته باشد. درمان و ترک دخانیات شدنی است و اینکه می‌گویند ۷۰درصد تمایل ترک دارند، در واقع تمایل وجود دارد، اما آمادگی برای ترک وجود ندارد. فرد باید آمادگی ترک داشته باشد و این به افراد برای تصمیم ترک کمک می‌کند. تنها ۴۰درصد افراد طی یک سال تصمیم به ترک می‌گیرند که اگر مداخله صورت گیرد و تحت درمان باشند، درصد موفقیت بالا می‌رود.
بسیاری از افراد درگیر پروسه درمان دارویی و غیردارویی نمی‌شوند. آیا ترک سیگار و دخانیات شخص‌محور است؟
حتماً باید پروسه درمان طی شود. شاید همه ما در اطراف با کسانی روبه‌رو شده باشیم که یک شبه تصمیم به ترک گرفتند، اما در نهایت عمدتاً باید با برنامه پیش رفت. مصرف دخانیات وابستگی روحی و جسمی ایجاد می‌کند، لذا نیاز به یک روند درمانی دارد، البته چنین ترکی غیرممکن نیست، اما به هر حال برای ترک راحت‌تر و جلوگیری از برگشت دوباره، می‌توان با مراکز درمانی پیش رفت. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که پروسه ترک ساده است و هر زمان اراده کنند امکان ترک برای آن‌ها وجود دارد در حالی که اینطور نیست و وابستگی‌های روحی و جسمی مانع ترک ساده دخانیات خواهد شد. فراموش نکنیم بحث پیشگیری در این زمینه بسیار مهم‌تر از درمان است و همواره باید گفت کسانی که درگیر سیگار و قلیان و پیپ نیستند، سراغ آن نروند و با کنترل‌گری مناسب، از دخانیات دوری کنند.
دیدگاه‌های ثابتی در مورد سرطان‌زا بودن دخانیات وجود دارد. فارغ از این موضوع، مضرات سیگار برای افراد به خصوص بانوان چیست؟
یکی از عوارض مخرب سیگارکشیدن تأثیر مستقیم آن روی پوست و تحلیل رفتن کلاژن بافت پوستی است، در نتیجه پوست شل‌تر شده و چین و چروک‌ها بیشتر می‌شوند. اگر هیچ اقدامی برای توقف این روند صورت نگیرد، چین و چروک‌ها به سرعت در تمام بدن پخش و منجر به افتادگی پوست می‌شود. سیگار عاملی است که باعث می‌شود چین و چروک‌های زودرس در پوست افراد مصرف‌کننده به ویژه خانم‌ها به وجود آید و آن‌ها باید از پوست با نشاط خداحافظی کنند چراکه سیگار عامل اصلی کاهش اکسیژن‌رسانی است و افراد سیگاری و قلیانی از میزان اکسیژن واقعی محروم هستند. وقتی اکسیژن به قدر کافی به پوست نرسد، منجر به کدری پوست می‌شود. همچنین به لحاظ بهداشت دهان و دندان، دندان‌ها جرم بیشتری می‌گیرند و ظاهر یک فرد سیگاری تأثیرات منفی دارد. در واقع باید این موارد را قابل توجه کسانی دانست که سیگار کشیدن را کلاس و جذابیت می‌دانند.
در مورد قلیان چه تأثیرات منفی‌ای وجود دارد؟
ضرر‌های قلیان هم همین است و از آنجا که از داخل آب رد می‌شود و آب فیلترکننده مواد زائد نیست، لذا احتمال چسبندگی در سیستم تنفسی بیشتر خواهد شد. همان لوله قلیان حاوی مواد سمی است و در برخی موارد- مثل استفاده از زغال قلیان- مونوکسیدکربن ناشی از آن ضرر بیشتری از دود سیگار دارد، کمااینکه یک وعده قلیان زمان بیشتری را نسبت به سیگار کشیدن به خود اختصاص می‌دهد و دود به مراتب بیشتری وارد بدن می‌شود. ضرر توتون‌های میوه‌ای به مراتب از سیگار بیشتر است. مصرف یک وعده قلیان برابر است با ۱۰۰ نخ سیگار که این تخمین به درستی انجام شده است.
