به گزارش جوان آنلاین، نشست یادشده با حضور مینو خانی مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه هنر دفاع مقدس، محمدحسین حیدری مدیر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس و عکاس پیشکسوت جنگ تحمیلی، محسن سلیمانی مدرس دانشگاه، معمار خط و طراح گرافیک و جمع دیگری از علاقه‌مندان در محل سالن کنفرانس این مجموعه تشکیل شد.
در دوران دفاع مقدس عکاسان تنها گروه هنری ثابت قدم نزدیک رزمندگان بودند
محمدحسین حیدری مدیر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس و عکاس پیشکسوت جنگ تحمیلی در این نشست با بیان اینکه سه نوع عکاس در حوزه دفاع مقدس داشتیم، توضیح داد: اولین گروه «عکاسان رسانه» هستند. شاخصه این عکاسان این بود که آثارشان سریع دیده می‌شد و، چون رسانه منتظر این عکس‌ها بود، ایراد و اشکال کار سریع مشخص می‌شد.
او ادامه داد: این افراد، چون با عنوان عکاس استخدام شده بودند با اصول اولیه عکاسی و زیبایی شناسی آشنا بودند و به دلیل ارتباط با دبیران سرویس‌های خبری، می‌دانستند که چه نوع عکسی مدنظر است و از اینرو آثار بسیار خوبی خلق کردند.
او افزود: عمده آثار این عکاسان سیاه و سفید بود، چون نشر خبر به صورت سیاه و سفید انجام می‌شد و از رنگ در آثار خبری نبود؛ شاخصه این نوع عکس‌ها در این بود که، چون رنگی نبودند، تمرکز بیننده از رنگ‌های شارپ در عکس‌ها حذف و به جزئیات عکس‌ها توجه می‌شد. همچنین چهره‌ها و تیپ نگاری در این آثار به وفور دیده می‌شد.
او با نمایش آثار دو عکاس خبری در دوران دفاع مقدس همچون علی فریدونی عکاس خبرگزاری ایرنا و سعید صادقی عکاس روزنامه جمهوری اسلامی توضیح داد: این دو بزرگوار جزو پرکارترین عکاسان جنگ بودند.
مدیر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس با بیان ویژگی‌های عکس‌های ثبت شده توسط دو عکاس نامبرده گفت: با دیدن این عکس‌ها جزئیات خوبی از شرایط آن دوران به دست می‌آید. در این عکس‌ها شاهد آن هستیم که نگاه آدم‌های موجود در تصاویر به دوربین بوده و غالبا عکاس در شرایط ناخودآگاه نبوده است. همچنین فضاسازی جنگ در آثار عکاسان خبری دیده می‌شد و عکس‌ها غالبا در فضا‌های باز گرفته می‌شدند.
او کمبود‌های حوزه عکس‌های دوران دفاع مقدس را در زمینه مبانی نظری دانست و تصریح کرد: در این حوزه خیلی کم کار شده است. همچنین به دلیل نداشتن خلاقیت در ارایه کارها، دیدن عکس‌های دفاع مقدس برای نسل کنونی به صورت عادت درآمده است و بسیار سریع ازکنار آن عبور می‌کنند.
او با بیان اینکه گروه دوم «رزمنده عکاسان» هستند، اظهار داشت: مرتضی اکبری عضو تبلیغات لشگر ۱۴ امام حسین (ع) و آقای حاجی خانی از اعضای تبلیغات لشگر ۱۷ علی ابن ابی طالب (ع) از جمله این عکاسان هستند.
او با نمایش عکس‌های ثبت شده توسط دو فرد یاد شده توضیح داد: از اشکالات عکس‌های ثبت شده توسط این عکاسان این بود که، چون آثارشان کمتر دیده می‌شده و عجله‌ای برای دیدن این عکس‌ها نبوده، آثار کمتر نقد و بررسی شده و عیب‌های کار کمتر دیده می‌شوند. اینان، چون در یگان مستقر بودند بیشتر حال و هوای یگان ثبت می‌شده و جزئیات زندگی در جنگ به تصویر کشیده می‌شدند.
او افزود: این عکاسان زندگی در جنگ را به تصویر کشیده اند و برای بررسی زندگی در جنگ باید به آثار عکاسان یگان‌ها (رزمنده عکاسان) مراجعه شود.
او با بیان اینکه پیش از انقلاب اسلامی تعداد عکاسان خیلی کم بوده و بیشتر عکاسان در حوزه رسانه کار می‌کردند، اظهار داشت:، اما پس از انقلاب اسلامی و در دوران دفاع مقدس فضای خوبی باز و عکاسی ایران رشد بسیار خوبی داشته و هنرمندان حضور بیشتری در فضا‌های اجتماعی پیدا کردند.
حیدری خاطر نشان کرد: در دوران دفاع مقدس عکاسان تنها گروه هنری ثابت قدمی بودند که نزدیک رزمندگان حضور داشتند.
او «عکاسان آزاد» را گروه سوم عکاسان دفاع مقدس خواند و توضیح داد: این عکاسان وابستگی به جایی نداشتند و به دلیل علاقه شخصی در مناطق جنگی حضور پیدا می‌کردند؛ آن‌ها باید از سوی ستاد تبلیغات جنگ و یک خبرگزاری معرفی می‌شدند.
او عکس‌های ثبت شده توسط خود را جزو دسته سوم دانست و ادامه داد: در دورانی که در جبهه‌ها عکاسی انجام می‌دادم سعی می‌کردم صبح زود در مناطق حضور پیدا کنم؛ و به دلیل اینکه بیشتر عملیات‌ها در شب بود بسیاری از آن لحظات ناب را از دست می‌دادیم. چرا که امکانات عکاسی بسیار محدود بود و امکان عکاسی در شب غالبا وجود نداشت.
این عکاس پیشکسوت جنگ تحمیلی اظهار داشت: آثار مربوط به عملیات‌ها عکس‌هایی هستند که در پدافند گرفته شده و تنها این لحظات را میتوانستیم ثبت کنیم و امکان ثبت عکس‌های آفند برایمان وجود نداشت.
او تصریح کرد: در عکس‌های مربوط به دفاع مقدس بیشتر فضای احساسی و روابط بین آدم‌ها حاکم و مشهود است تا ادوات جنگی.
هنرمندان حوزه دفاع مقدس خنثی کننده مین در سراسر مناطق کشور بودند
در ادامه این نشست محسن سلیمانی مدرس دانشگاه، معمار خط و طراح گرافیک اظهار داشت: در هنر‌های اسلامی به جایی می‌رسیم که نیت هم به ظرف و مظروف اضافه می‌شود و کسی که خلق اثر می‌کند و عکس می‌گیرد خود هنرمند نیست و شخص دیگری است که درحال انجام کار خدایی و عرفانی می‌باشد؛ و در دفاع مقدس ما این کار در هنرمندان نهادینه شد.
او توضیح داد: هنرمندان حوزه دفاع مقدس خنثی کننده مین در سراسر مناطق کشور بودند و این شامل تمام هنرمندانی می‌شود که برای دفاع مقدس کار کردند؛ ما یک جبهه نداشتیم و مناطق جنگی مختلف داشتیم.
او ادامه داد: اگر هنر در طی دوران‌های متفاوت تعریفش فرق می‌کند، اما بعضی از ارکان و مسایل اصلی همیشه ثابت است.
او توضیح داد: هنر دفاع مقدس در رشته هنر‌های تجسمی، هنری است که آغازش با انقلاب همراه بود و در ابتدا اصلا فکر نمی‌کردند نامش هنر است، چون آن زمان دنبال جنب و جوش بودند؛ حال آنکه این جنب و جوش‌ها خود هنر بود، مثل دیوارنویسی ها، کشیدن تصاویر شهدا و غیره.
او گفت: تاریخمان بسیار غنی از شعر است و از قرن چهارم به بعد شعر حماسی شکل می‌گیرد که در آثار فردوسی به چشم می‌خورد، ولی گونه‌های دیگر اشعار همچون عاشقانه بسیار بیشتر بود و انقلاب و دفاع مقدس شعرایمان را به سمت حماسه سرایی پیش برد.
او افزود: پیش از دفاع مقدس و زمانی که هنوز هنر دفاع مقدس ما شکل نگرفته بود، نقاشی‌های اولیه با الهام از دیگر آثار خلق می‌شدند و بعضی‌ها کپی از انقلاب‌های دیگر همچون مکزیک و روسیه بودند.
مدیر موزه امام علی (ع) اظهار داشت: هنرمندان در دوران دفاع مقدس به همه سبکی کار می‌کردند و موقعیتی پیش آمد که هنرمندان توانستند نقاشی هایشان را به شهر بکشانند؛ هنرشان هنر شهری شده بود و جایی به نمایش درمی آمد که دیگران بتوانند بینند و داخل گالری‌ها و فضا‌های بسته نبود. در آن دوران آثار بر اساس مفاهیم عرفانی و مذهبی خلق می‌شدند.
او با بیان اینکه در صد سال اخیر اتفاقات زیادی در نقاشی برایمان افتاد، اما به ندرت توانستیم دارای سبک و هنر باشیم، توضیح داد: تنها سبک‌های هنری معاصر شکل گیری جنبش سقاخانه و نقاشی قهوه خانه‌ای بود؛ پیش از شکل گیری سبک نقاشی قهوه خانه‌ای نقاشان درخدمت حکام بودند؛ اما در دوران جنگ این هنر وارد مردم می‌شود و عموم آن را می‌شناسند.
او ادامه داد: اولین نمایشگاه هنر‌های تجسمی پس از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۸ در حسینیه ارشاد توسط نقاشان خوب برپا می‌شود و حرکت بسبار بزرگی بوده، چون تاقبل آن این اتفاق نیافتاده بود.
این معمار خط و طراح گرافیک تصریح کرد: در دوران دفاع مقدس هنرمندان آثارشان الهام گرفته از شعر یا مذهبمان بوده و این هنرمندان مثل رزمنده‌ها بودند و تاثیرات شگرفی بر جامعه می‌گذاشتند.
او خاطرنشان کرد: پس از دفاع مقدس نتوانستیم دوره‌ای بسازیم که بگوییم از دوران دفاع مقدس به بعد مکتبی بوجود آمد و ادامه پیدا کرد. در عکس و شعر بوجود آمد، اما در نقاشی و گرافیک چنین مکتبی ایجاد نشد.
نقاشی‌ها مفاهیم عرفانی دفاع مقدس را منعکس می‌کنند
مینو خانی مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه هنر دفاع مقدس در بخش دیگر این نشست اظهار داشت: از زاویه هنر که به دوران دفاع مقدس نگاه کنیم شاهد آن هستیم که نگاه محوری در عکس‌ها «انسان» بوده است. انسان در مواجهه با مرگ و زندگی مهم است و اینکه چه واکنشی به این تقابل داشته.
او با بیان اینکه واکنشی که انسان ایرانی در دهه ۶۰ به وقایع داشته بسیار حائز اهمیت است، ادامه داد: تا پیش از این زمان هیچوقت حضور مردم را به این شکل در رخداد‌های اجتماعی نداشتیم؛ و این مقوله به قدری ارزشمند و انسان ساز است که باعث می‌شود خود را با آن روزگاران بسنجیم.
او افزود: نه تنها در ایران بلکه در هر کشوری که بخواهند فرهنگ خود را بسازند باید به دوران‌های از این دست توجه و بر آن تامل کنند و به نسل بعدی نیز منتقل نمایند.
او گفت: از طریق هنر است که می‌توانیم این مفاهیم را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.
او توضیح داد: کار عکاسان در زمان جنگ بسیار مهم بود و برخلاف دیگر هنرمندان تمام مدت در محیط پرخطر کنار رزمندگان حضور داشتند.
خانی ادامه داد: در آن زمان سایر هنرمندان در دوره‌های بازدید از جبهه حضور می‌یافتند، اما درخطر نبودند و با آرامش بازدید کرده و حس می‌گرفتند و باز می‌گشتند.
او با بیان اینکه دهه ۵۰ در ایران هنر اعتراضی شکل می‌گیرد و زمینه ساز هنر انقلاب و مقاومت می‌شود اظهار داشت: هنر مقاومت هنری است که هنرمند خود را موظف می‌داند فارغ از مرز‌های جغرافیایی، هر ظلمی که می‌شود را به تصویر بکشد. پس از آغاز جنگ، خلق آثار هنری با موضوع جنگ موجب می‌شود تا ارتباط هنرمندان با یکدیگر بیشتر شود.
او تصریح کرد: بسیاری از نقاشی‌های مربوط به دفاع مقدس، تحت تاثیر عکس‌ها خلق شده اند؛ نقاشی‌ها کشت و کشتار را نشان نمی‌دهند بلکه مفاهیم عرفانی دفاع مقدس را منعکس می‌کنند.
