سخنگوی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با ارائه گزارشی از عملکرد نمایشگاه، به فروش بیش از ۱۱ میلیارد تومانی کتاب در روز نخست اشاره کرده‌است. تأکید بر میزان فروش در نمایشگاه کتاب، یکی از آفت‌هایی است که چندین سال است دامنگیر مسئله کتاب در ایران شده‌است و میزان استقبال از نمایشگاه کتاب صرفاً با ارقامی مانند تعداد نسخه‌های به فروش رفته کتاب و مجموع درآمد ریالی از بابت فروش محاسبه شده‌است. به طوری که علی رمضانی در نخستین نشست خبری خود در نمایشگاه سی و چهارم، با قیاس بین تعداد کتاب‌های فروخته‌شده و مجموع ریالی فروش، رشد ارقام را نشانه‌ای از استقبال مردم از نمایشگاه کتاب عنوان کرده‌است.
نگاه «فروشگاهی» به نمایشگاه کتاب، که باید مجمعی برای اهالی فرهنگ و ادب باشد، باعث شده‌است که هیچ‌گاه نمایشگاه کتاب تهران نتواند به عنوان یک رویداد فرهنگی، تأثیرگذاری مناسبی در عرصه فرهنگ داشته باشد. برگزاری نمایشگاه کتاب که از نظر وسعت مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی در کشور به شمار می‌رود، اغلب با پررنگ شدن وجه فروشگاهی آن باعث میشود که ضعف‌ها و نارسایی‌های فرهنگی نادیده گرفته شود. در آینده اگر از مدیران ارشاد درباره میزان تأثیر این نمایشگاه بر میزان رشد شاخصه‌های فرهنگی در جامعه سؤال پرسیده‌شود، احتمالاً آن‌ها هم بر میزان فروش کتاب‌ها استناد می‌کنند.
با این نگاه پیدا کردن تفاوت میان نمایشگاه خرید بهاره که در شب‌های نزدیک به سال نو در مجموعه مصلای تهران برگزار میشود با نمایشگاه کتاب تهران چیست؟ در هر دو معیار فروش و درآمدزایی ملاک است و خرید اقلام مصرفی خانوار یا پوشاک شب عید با خرید کتاب در این مقیاس‌ها هیچ تفاوتی نمی‌کند. وقتی معیار صرفاً ارقام و وجه فروش باشد، نمایشگاه کتاب با بازار فروش میوه و سبزیجات چه تفاوتی خواهد داشت؟ احتمالاً تنها فرق این خواهد بود که در بازار میوه معیار سنجش واحد کیلوگرم و درکتاب واحد نسخه و جلد است! به نظر می‌رسد مدیران برگزار‌کننده نمایشگاه عامداً با تکیه بر رقم‌های میلیاردی فروش، اذهان را به سمت دلخواه خود گمراه می‌کنند تا نقطه قوت نمایشگاه را بر حجم کمی و نه وجه کیفی کار قرار دهند.
این بدعت خطرناکی است که در آن فروش هرنوع کتابی تقدیس میشود و درآمد فروش ولو از فروش کتاب‌های زرد به عنوان یک دستاورد فرهنگی به شمار می‌آید! خرید کتاب‌های کمک درسی هم در این آمار گنجانده میشود که از نظر فرهنگی هیچ دستاوردی نداشته و ندارند! اما در آمار‌ها همیشه تأثیرگذار بوده‌است و هر ساله بخشی از قشر دانش‌آموز و پشت کنکوری‌ها برای گذر از مراحل تحصیلی دست به دامان انتشاراتی‌های کمک آموزشی و مؤسسات کنکور می‌شوند.
زمانی می‌توان آمار و ارقام خرید کتاب را به عنوان یک دستاورد جلوه داد که حداقل تفکیکی میان نوع کتاب‌های خریداری شده قائل باشند و میان کتاب‌های زرد و بازاری و آثار فاخر ادبی، دینی و علمی محدوده و مرزی مشخص شود و در ثانی، خرید‌های مردم از خرید‌های ارگانی و دولتی جدا‌سازی شود. در ثانی نگاه فروشگاهی به نمایشگاه کتاب جای خود را به نگاهی بدهد که در آن نمایشگاه کتاب، میعادگاهی برای جمع‌شدن اهل فرهنگ برای همفکری و تبادل‌نظر باشد، نه برای گذران وقت و تفنن که در آن کتاب نه هدف بلکه بهانه‌ای برای گشت و گذار است. شاید یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های فرهنگی این باشد که مدیران ارشاد بین نمایشگاه کتاب و فروشگاه کتاب تمایز قائل شوند.
