ما اگر بخواهيم آنچه را كه بايد عمل بشود، در يك جمله خلاصه كنيم، آن يك جمله عبارت از فقه اسلامي است. ما بايد فقه اسلامي را در جامعه پياده كنيم. فقه اسلامي، فقط طهارت و نجاسات و عبادات كه نيست؛ فقه اسلامي مشتمل بر جوانبي است كه منطبق بر همه جوانب زندگي انسان است؛ فردي، اجتماعي، سياسي، عبادي، نظامي و اقتصادي؛ فقه الله اكبر اين است. آن چيزي كه زندگي انسان را اداره مي‌كند - يعني ذهن و مغز و دل و جان و آداب زندگي و ارتباطات اجتماعي و ارتباطات سياسي و وضع معيشتي و ارتباطات خارجي - فقه است. اگر ما بخواهيم در طول 13 سال اين فقه را فقط ياد بگيريم، آيا مي‌توانيم؟ عمل كردن از ياد گرفتن مشكل‌تر است. اينطور نيست كه وقتي ما بخواهيم در يك جامعه گناه از بين برود، با اشاره‌اي يا با اعمال زوري بشود اين كار را كرد. اگر بخواهيم فقر از جامعه برود و زايل بشود، اينطور نيست كه جامعه‌اي سال‌هاي متمادي، بلكه قرن‌هاي متمادي، از همه جهت موارد درآمدي و ارتباطات اقتصادي او زير فشار سلطه‌هاي ظالم بوده، ما بايد بتوانيم در مدت كوتاهي به اين جامعه نظم و نسقي بدهيم؛ اين كار بسيار سخت است. اداره كشور، اداره زندگي و مواجه شدن با واقعيت، به مراتب دشوارتر است از آنچه كه از ترتيب اوضاع در ذهن انسان مي‌گذرد.
در باب علميات هم نمي‌گوييم راه بسته است. در مسئله‌اي كه همه فقها قرن‌ها آن را تنقيح كرده‌اند، شما كه يك مجتهد هستيد، اميدواريد كه شايد حرف تازه‌اي پيدا كنيد. آيا شما ديگر مسائل مشهوره و اجماعي بين فقها را - اجماع به معناي اينكه همه فقها آن را قبول كرده باشند؛ نه آن اجماع حجت و معتبر - مطالعه نمي‌كنيد؟ نه، دنبالش مي‌گرديد ببينيد واقعاً شايد حرف جديدي - غير از حرف‌هايي كه تاكنون گفته‌اند - پيدا كرديد. شما در مباحث اصولي، فكر و تأمل مي‌كنيد؛ شايد حرف جديدي درآورديد. در مباحث كلي دين و در فقه - به معناي اوسع و اشمل آن - اين حرف‌ها فراوان است. اين‌قدر حرف هست كه ما هنوز بلد نيستيم. ما مسائل اقتصادي و نظامي و سياست خارجي و ارتباطات اخلاقي خود را بايستي از دين دربياوريم؛ خيلي از مسائل فردي‌مان را بايد بازنگري كنيم؛ تعارف كه نداريم.... بسياري از فقهاي امروز ما از فقهاي گذشته واردترند. من نمي‌گويم رتبه علمي و استعدادشان بيشتر از آنهاست - شايد اگر در زمان آنها بودند، مثل آنها نمي‌توانستند باشند - اما بسياري از آنها، سطح معرفت فقهي‌شان بالاتر از خيلي از فقهاي گذشته ماست؛ چرا نمي‌شود؟ كتاب اصول توليد كنيد؛ كتاب فقه توليد كنيد؛ براي مراتب مختلف توليد كنيد؛ شكل درس را عوض كنيد.
بيانات رهبري در ديدار جمعي از فضلاي حوزه علميه قم 70/11/30
