در سومین نشست وزرای گردشگری کشور‌های عضو اکو در شهر خجند تاجیکستان در سال ۲۰۲۱ بود که اردبیل به عنوان پایتخت گردشگری اکو در سال ۲۰۲۳ انتخاب شد. بر همین اساس مراسم افتتاحیه در اردیبهشت امسال در اردبیل برگزار و عملاً کار‌ها شروع شد تا معلوم شود در عرض دو سال، اردبیل برای استفاده از این امتیاز بزرگ چه برنامه‌ریزی‌هایی داشته است. حالا فقط حدود سه ماه مانده به پایان سال ۲۰۲۳ و معلوم نیست اردبیلی‌ها واقعاً چه کار کرده‌اند و چقدر از این فرصت طلایی بهره برده‌اند. با اینکه مسئولان اعلام می‌کنند پایتخت گردشگری شدن این استان دستاورد‌های زیادی برای آن‌ها داشته است، اما به جرئت می‌توان گفت بخشی از ایرانیان حتی خبر این اتفاق را هم نشنیده‌اند، چه برسد به استفاده از برنامه‌ها و جشنواره‌ها و دیدن ثمرات آن.
در اردیبهشت سال جاری وقتی وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران و استاندار اردبیل در کنار دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، سفرای کشور‌های عضو اکو، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، سفرای کشور‌های صربستان و چین، نماینده سفارت رومانی و نماینده مردم استان اردبیل در مجلس شورای اسلامی در مراسم افتتاح حاضر شدند و نشان پایتخت گردشگری اکو از سوی دبیرکل سازمان اکو به استاندار اردبیل اهدا شد که می‌توان آن را بخش مهمی از این رویداد تلقی کرد، اما کار‌های مهم‌تر تازه شروع شده بود و اردبیل باید علاوه بر جذب ایرانیان، برنامه‌هایی را در دستور کار قرار می‌داد که بتواند شروعی برای ورود و ماندگاری توریست‌های خارجی در این منطقه باشد.
انگار تمام برنامه‌ها برای مسئولان و راضی نگه داشتن آنهاست و بس.
در همان چند روزی که مهمانان خارجی در ایران بودند بازدید از منطقه نمونه گردشگری فندقلو، گردنه حیران، مجموعه جهانی بقعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی، شهر سرعین، نمایشگاه صنایع‌دستی عشایر روستای جعفرآباد و کشت و صنعت مغان انجام شد و البته بسیار مورد توجه هیئت سفرا و نمایندگان خارجی قرار گرفت، ولی بعد از آن دیگر خبری از اجرای برنامه‌ای خاص نبود و اگر ایرانیان به اردبیل و شهرستان‌های آن رفتند دقیقاً مثل روال گذشته بود. یعنی تعطیلات پرازدحام و آخر تابستان شلوغ و سفر‌هایی که با برنامه و بی‌برنامه هر کسی ساز خودش را می‌زد. دیرینگی فرهنگ، تاریخ و تمدن این دیار و تنوع جاذبه‌های گردشگری اردبیل منحصر به فرد است. در شهر‌های مختلف این استان ظرفیت‌های بی‌نظیری وجود دارد که تاکنون بخش عظیمی از آن‌ها مغفول مانده و انتظار می‌رود این رویداد سرآغازی برای ایجاد تحول اقتصادی و حضور سرمایه‌گذاران در حوزه‌های مختلف باشد، به شرطی که حداقل مسئولان از استاندار گرفته تا مدیران میراث فرهنگی و گردشگری و حتی هتلداران و دیگر اصناف با برنامه‌ریزی مشخص و قابل اجرا پای کار باشند.
البته به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اردبیل ۲۷ مورد موافقت اصولی اولیه بی‌نام در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اردبیل صادر شده تا متناسب با حضور سرمایه‌گذاران و اهلیت‌سنجی مالی آن‌ها به سرعت شاهد آغاز طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف گردشگری، صنایع‌دستی یا میراث فرهنگی باشیم.
حسن محمدی ادیب به برگزاری رویداد ۲۰۲۳ به عنوان یک فرصت تاریخی بی‌نظیر در مسیر تحولی استان اردبیل اشاره کرده و می‌گوید: «این رویداد در ماه‌های گذشته به رونق صنعت گردشگری و تحول اقتصادی در این حوزه کمک کرده و ما به دنبال افتتاح رویداد در ماه‌های اخیر شاهد اعلام آمادگی سرمایه‌گذاران کشور‌های عضو اکو و چین برای حضور در این استان بودیم.»
وی ادامه می‌دهد: «نشست وزرا نیز در یک سطح بالاتر از سفرا در روز‌های آینده در اردبیل برگزار خواهد شد تا در کنار آن، فعالان اقتصادی و گردشگری جلسات هماهنگی و همکاری‌های مشترک را انجام دهند تا زمینه برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری متعدد فراهم آید. ضمن اینکه در قالب این رویداد سعی خواهیم کرد تا در نمایشگاه‌های بین‌المللی و داخلی نیز حضور داشته و توانمندی‌های استان اردبیل را در بخش‌های مختلف معرفی کنیم.»
محمدی ادیب با بیان اینکه در کنار وزرا ما از نمایندگان رسانه‌های خارجی نیز برای پوشش این رویداد دعوت کردیم تا نسبت به انعکاس رخداد اردبیل ۲۰۲۳ اقدام کنند، تأکید می‌کند که نشست کارشناسان در کنار رایزنی‌های وزرای کشور‌های عضو اکو برگزار خواهد شد و انتظار می‌رود رسانه‌های داخلی و خارجی نسبت به پوشش این رویداد و ارائه توانمندی‌های استان برای سرمایه‌گذاران اقدامات مناسبی را آغاز کرده و در این راستا تلاشی مؤثر و راهگشا انجام دهند.
دعوت از سرمایه‌گذاران
آنطور که معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی گفته پنجمین نشست وزرای گردشگری و هفتمین نشست گروه کارشناسان ارشد به مدت دو روز (۱۲ و ۱۳ مهر) در اردبیل برگزار می‌شود که معرفی ظرفیت‌های این استان به همراه بررسی ظرفیت‌های گردشگری سلامت در دستور کار این نشست‌ها قرار دارد. علی‌اصغر شالیبافیان خاطرنشان می‌کند: «در کنار کارشناسان و وزرای گردشگری، هیئت‌هایی از فعالان بخش خصوصی کشور‌های عضو اکو نیز وارد اردبیل شدند تا به همراه فعالان بخش خصوصی اردبیل و هیئت‌هایی از جامعه تورگردانان کشور در نشست بی. تو. بی اقتصادی شرکت کنند.»
در ایران بیش از هزار کاروانسرا وجود دارد که در هفته‌های گذشته ۵۴ مورد آن در قالب یک پرونده در فهرست آثار تاریخی و فرهنگی سازمان جهانی یونسکو ثبت شد و یکی از آن‌ها کاروانسرای صائین شهرستان نیر در اردبیل بود. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل این اتفاق را بسیار مهم عنوان کرده و می‌گوید: «این امر سفر گردشگران خارجی را به این منطقه افزایش خواهد داد، زیرا گردشگران بین‌المللی، مقاصد سفر‌های خود را از روی سایت سازمان جهانی یونسکو انتخاب می‌کنند و ثبت جهانی کاروانسرای صائین برای رونق گردشگری بسیار مهم است.»
محمدی ادیب با بیان اینکه کاروانسرا‌های این منطقه اغلب به ثبت ملی رسیده‌اند، اما کاروانسرای صائین شرایط لازم برای ثبت در سازمان جهانی یونسکو را داشت، تصریح می‌کند: «از این پس حضور بیش از پیش گردشگران خارجی را در اردبیل و در محوطه کاروانسرای باستانی صائین شهرستان نیر شاهد خواهیم بود.»
از ظرفیت‌های استان در اردبیل همین بس که بدانیم، فقط شهرستان نیر توانسته آثاری همچون پل تاریخی قرمز (قرمیزی کورپی) روی رودخانه آغلاغان یا نیرچائی مربوط به دوره صفوی در بافت مرکزی شهر، بقعه کورائیم در روستای کورائیم متعلق به قرن هفتم هجری، کاروانسرای شاه‌عباسی یا رباط سنگی در کنار جاده قدیم نیر - سراب، دهکده‌های صخره‌ای اباذر و گلستان با فضا‌های معماری خاص، غار فرهاد یا فرهاد کهلی و آیی قالاسی را دل خود جای بدهد.
