پهپاد مهاجر ۶ محصولی از سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و شرکت قدس است که به عنوان جدیدترین نسل از خانواده پهپادهای مهاجر به شمار میرود. این پهپاد که در فروردین ۱۳۹۶ رونمایی شد، دارای مأموریت ترکیبی نظارتی و رزمی است و از آن میتوان برای گشت مرزی، مقابله با تروریسم، گشت دریایی ضد سطحی و عملیات علیه واحدهای زرهی دشمن و ... استفاده کرد. در ادامه به بررسی بخش به بخش این پهپاد میپردازیم.
نگاهی کلی
مهاجر ۶ پهپادی در محدوده وزن ۶۰۰ کیلوگرم با مأموریت شناسایی تاکتیکی با قابلیت رزمی و پرواز در ارتفاع و مداومت پروازی متوسط. این پهپاد از لحاظ وزنی نصف پهپاد شاهد ۱۲۹ است و حداکثر وزن تیکآف آن به بیش از ۶۰۰ کیلوگرم میرسد.
دهنه بال مهاجر ۶ حدوداً ۱۰ متر و طول آن حدود ۵/۶ متر است. این پهپاد ادامه نسل پهپادهای مهاجر از محصولات صنایع هوایی قدس از زیرمجموعههای سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح وزارت دفاع است. تاریخچه پهپادهای مهاجر به زمان جنگ تحمیلی بازمیگردد. مهاجر ۱ در دل دوران جنگ و توسط مهندسان داخلی ساخته شده بود و به سرعت در سپاه مورد استفاده قرار گرفت. در دهه ۱۳۷۰ مهاجر ۲ ساخته و به یکی از پرکاربردترین پهپادهای ایرانی تبدیل شد. پس از آن مهاجر ۴ در دهه ۱۳۸۰ با برد و مداومت پرواز بیشتر و در چندین گونه ساخته شد و در نهایت مهاجر ۴ نوین معروف به پهپاد صادق اوایل دهه ۱۳۹۰ با اصلاحاتی در شکل آیرودینامیکی به تولید رسید.
مهاجر ۶ میتواند تا ۱۰۰ کیلوگرم محموله حمل کند که شامل تجهیزات شناسایی مثل سایت اپتیک و مهمات است. این پهپاد دارای مداومت پروازی ۱۲ ساعت به طور متوسط است و در حالت غیر مسلح و در مأموریت صرفاً شناسایی به مداومت پروازی ۱۴ ساعت نیز میرسد و برد آن تحت هدایت ایستگاه زمینی حدود ۲۰۰ کیلومتر است. مهاجر ۶ مشخصاً دارای قیمت پایینتری نسبت به پهپادی مانند شاهد ۱۲۹ است. از همین رو نیز به طور گستردهای وارد خدمت بخشهای مختلف نیروهای مسلح از نیروی زمینی ارتش و سپاه تا نیروی دریایی سپاه و حتی نیروی انتظامی شده است.
محموله نظارتی
محموله اپتیکی اصلی مهاجر ۶ یک سایت اپتیکی به نام عقاب ۴ اچ است. اطلاعات کمی درباره آن موجود است، اما سایتهای اپتیکی مشابه آن توسط وزارت دفاع عرضه میشوند که میتوان از اطلاعات آنها برای تخمین قابلیت این سایت استفاده کرد.
طبق اطلاعات منتشر شده توسط رسانههای داخلی، عقاب ۴ اچ میتواند یک هدف تقریباً ۳/۲ متر مربعی را از فاصله ۲۸ کیلومتری تشخیص دهد و این رقم برای یک انسان ۸/۵ کیلومتر است. وزن این سایت ۱۸ کیلوگرم است که عقاب ۴ اچ را در رده سایتهای اپتیکی کوچک قرار میدهد. در حالت دید روزانه عقاب ۴ اچ تا ۳۶ برابر بزرگنمایی دارد.
اخیراً در رسانههای داخلی اخباری از تجهیز مهاجر ۶ به یک سامانه اپتیکی با قابلیت زوم ۶۰ برابر منتشر شده است که در اینصورت توانایی آن را در مأموریتهای نظارتی برای حفظ فاصله از سوژهها بسیار بهبود میدهد؛ ضمن اینکه شعاع منطقه قابل پوشش آن را بسیار بیشتر میکند.
پیشران
مهاجر ۶ از یک موتور پیستونی استفاده میکند، اما نوع آن به طور رسمی اعلام نشده است. بنا بر گمانههای مطرح شده توسط تحلیلگران خارجی، موتوری در مهاجر ۶ به کارگرفته شده که با وزن ۶۳ کیلوگرم میتواند آن را به سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت برساند و مداومت پروازی را بین ۱۲ تا ۱۴ ساعت برای این پهپاد تأمین کند. این رده از موتورها در بازار تجاری بینالمللی قیمتی بین ۲۰ تا ۲۳ هزار دلار دارد. با توجه به اینکه پهپادهای همرده با مهاجر ۶ اغلب مداومت پروازی بالاتری دارند ممکن است در آینده از موتور دیگری استفاده شود یا نمونههای بعدی مهاجر ۶ با بهینهسازیهایی در بدنه با کارایی آیرودینامیکی بالاتری برای کاستن از مصرف سوخت عرضه شوند.
تسلیحات
مهاجر ۶ را میتوان به چهار تیر بمب قائم از ردههای سبک یا دو تیر از نمونههای سنگینتر این بمب مجهز کرد. این بمب در مدلهای مختلفی عرضه شده که قائم- ۱، ۵ و ۹ تاکنون به طور رسمی مشاهده شده است. این خانواده از تسلیحات هواپرتاب نقطهزن ایرانی عمدتاً دارای هدایت تلویزیونی و تصویرساز حرارتی هستند. به طور کلی برد این بمبها بستگی به ارتفاع رها شدن دارد و در صورت رها شدن از ارتفاع بالا میتواند به بردهای ۱۲ تا ۲۰ کیلومتر در انواع مختلف خود دست یابد. به نظر میرسد طبق اطلاعات موجود در منابع آشکار محدوده وزنی این بمبها از ۱۹ کیلوگرم به بالاست. نمونههای سنگین این خانواده احتمالاً کمتر از ۳۰ کیلوگرم وزن دارند.
برد ۱۲ تا ۲۰ کیلومتر سبب میشود تا مهاجر ۶ از اغلب سامانههای پدافند هوایی موشکی برد کوتاه که برای دفاع از صحنه عملیات به کار میروند در امان بماند. در آینده احتمالاً تسلیحات جدیدتری با برد بیشتر هم به مهاجر ۶ افزوده میشود تا برد دورایستایی آن برای خارج ماندن از شعاع عمل سامانههای پدافند هوایی جدیدتر هم مناسب باشد.
هدایت اپتیکی مورد استفاده در بمبهای قائم باعث میشود اپراتور به سرعت روی اهداف قفل شود و پس از پرتاب بمب این روند را در فاصله زمانی بسیار کوتاهی روی یک هدف دیگر آغاز کند. سرعت این فرآیند به گونهای است که پهپاد در یک لحظه عملاً با دو هدف سطحی درگیر میشود. بمبهای قائم در نمونههای اپتیکی جزو تسلیحات شلیککن- فراموشکن طبقهبندی میشود. هوش مصنوعی به کار رفته در نرمافزار تحلیل تصویر متصل به سایتهای اپتیکی میتواند اهداف را به سرعت تشخیص دهد و تصمیمگیری برای اپراتور سلاح را ساده و سریع کند.
یک سلاح دیگر مشاهده شده به همراه مهاجر ۶ موشک الماس است. این موشک سبک میتواند برای منهدم کردن اهداف زرهی بسیار مفید باشد. وزن این موشک نیز کمتر از ۲۰ کیلوگرم و بنا بر تحلیل برخی رسانهها حدود ۱۵ کیلوگرم است و مهاجر ۶ با استفاده از آن میتواند با اهداف سریع و متحرک هم با قابلیت اطمینان بالا درگیر شود.
مهاجر در نقش جنگال
یکی از کاربریهای جدید مهاجر ۶ در نقش شناسایی و نظارت الکترونیک و جنگ الکترونیک (جنگال) است که در نیروی زمینی ارتش محقق شده است. جهاد خودکفایی این نیرو با نصب سامانههای نظارت و کشف فعالیتهای راداری به نام تیام ۱۴۰۰ فرکانس کاری رادارهای مراقبتی دشمن را کشف میکند. در کنار آن با تجهیز به سامانه طاها ۱۴۰۰ اقدام به اخلال روی رادارهای مختلف شناسایی شده دشمن کرده و امکان فعالیت هوایی برای سایر پهپادها و بالگردها را در منطقه نبرد ایجاد میکند.
مهاجر ۶ در خارج از ایران
به گفته منابع مختلف، پهپاد مهاجر ۶ در خارج از ایران هم استفاده میشود، از آن جمله این پهپاد را در اختیار نیروی هوایی اتیوپی برای مقابله با شورشیان تیگرای مطرح میکنند. البته این کشور همزمان از ترکیه هم پهپاد بیرقدار TB۲ و از چین هم گونهای از پهپادهای وینگلونگ را خریداری کرده است. منابع غربی ادعا کردهاند که حداقل دو فروند پهپاد مهاجر ۶ به اتیوپی صادر شده که تصاویری مشابه قطعات باقیمانده از بمب قائم هم در اتیوپی مشاهده شده است.
دیگر مشتری مطرح شده برای این پهپاد ونزوئلاست که ظاهراً قصد تولید پهپاد مهاجر ۶ را در خاک خود دارد ولی تولید را فعلاً آغاز نکرده است. تاکنون چندین بار ماکتهایی از مهاجر ۶ در نمایشگاههای دفاعی ونزوئلا و توسط اکانتهای وابسته به دولت این کشور در فضای مجازی منتشر شده است. ونزوئلا در گذشته نیز مشتری پهپادی مانند مهاجر ۲ و هواپیماهای فوق سبک ساخت وزارت دفاع بوده است. این کشور به واسطه داشتن مرزهای زمینی گسترده، مناطق جنگلی و کوهپایهای نیاز مبرمی به استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای گشت و شناسایی دارد.
حشدالشعبی عراق دیگر دارنده این پهپاد در خارج از ایران است که برای اولین بار پهپادهای مهاجر ۶ خود را در رژه تابستان سال ۲۰۲۱ میلادی به نمایش گذاشت. این پهپاد با توجه به مداومت گشتزنی مناسب و سلاح نقطهزن، میتواند در مقابله با گروههای تروریستی که پتانسیل فعالیت بالایی در عراق دارند، داشته باشد، همانطور که از این پهپاد با موفقیت در مقابله با گروهکهای تروریستی در شمال غرب و جنوب شرق کشور توسط نیروی زمینی سپاه استفاده شده است.