سامانه پدافند هوایی مجید از جمله طراحیهای جدید متخصصان داخلی است که در یکی دو سال اخیر نام آن به گوش رسیده است. این سامانه در رده برد و ارتفاع کوتاه بوده و این امر اهمیت پرداختن به آن را دوچندان میکند. به علاوه درگیر شدن با پهپادها خصوصاً انواع انتحاری و نیز موشکهای کروز از مأموریتهای سامانه مجید است.
طی سه دهه اخیر موشکهای کروز و به طور جامعتر انواع تسلیحات دورایستا به یکی از مهمترین تهدیدات علیه اهداف مختلف از مراکز نظامی و تأسیسات صنعتی گرفته تا مراکز مهم حکومتی و منابع تولید انرژی و... تبدیل شدهاند. هنوز سامانههای پدافند هوایی به توان مقابله کامل با این تهدیدات نرسیده بودند که پدیده دیگری به نام پهپاد انتحاری خودنمایی کرد. در نتیجه، نیاز به تغییرات در طراحی سامانههای پدافند هوایی چه در بخش کشف و ردگیری و چه در قابلیت درگیری همزمان و چه در مشخصات عملکردی خود موشکهای مورد استفاده در پدافند به طور جدی آشکار شد. نتیجه این احساس نیاز برای مقابله با تهدیدات روز به سامانههای مطرح مختلفی در کشورهای طلایهدار صنعت سامانههای پدافند هوایی تبدیل شد که البته به تناسب الزامات تعریفی متفاوت، تمایزهایی با هم داشتند.
در ایران اسلامی که به طور کامل در دهههای گذشته در تحریم قرار داشت، در یک بازه زمانی کوتاه خرید سامانههای پدافندی از خارج ممکن شد که تعدادی سامانه تور-ام-۱ به عنوان یک ابزار تخصصی درگیری با موشکهای کروز خریداری شود. اما نیاز کشور بسیار بیشتر بوده و سامانههای بومی ساخت داخل در این رده که شامل انواع سامانه یازهرا و حرز نهم بود، پاسخگوی حجم و تنوع تهدیدات نبودند. در نتیجه برای پوشش تمامی طیف نیاز به سامانههای برد کوتاه تلاشهای متعددی در کشور صورت گرفت. سامانه مجید یکی از نتایج این موج از تلاش صنعت دفاعی کشور است که برای ایفای نقش ضدپهپادهای انتحاری کوچک با سطح مقطع راداری پایین و موشکهای کروز ساخته شده است. آن هم برای شرایطی که حتی جنگ الکترونیک دشمن امکان فعالیت سامانههای راداری را مختل کرده باشد.
مجید در بخش کشف و شناسایی علاوه بر امکان متصل شدن به شبکه یکپارچه پدافند هوایی و سامانه جامع کنترل و مدیریت تسلیحات پدافند هوایی برد کوتاه به نام برهان، دارای دو دوربین تصویرساز حرارتی است که به آن اجازه فعالیت مطمئن در شب و حتی هوای نامساعد را میدهد. انواع مختلفی از این دوربینها در بردهای مختلف از چند کیلومتر تا چند صد کیلومتر در صنایع داخلی کشور ساخته شده است. سامانه مجید در مسافت ۱۵ کیلومتر یعنی نزدیک به دو برابر نسبت به برد موشک خود، اهداف را کشف و همزمان چهار هدف را ردگیری میکند. البته سامانه مجید به رادار پیشرفته برد کوتاه کاشف ۹۹ هم متصل میشود که توانایی کشف موشکهای کروز با سرعت ۲ ماخ در برد ۳۰ کیلومتر و اهدافی با سطح مقطع راداری بسیار کم را در ۱۲ کیلومتری دارد.
مجید از چهار موشک سوخت جامد مجهز به جستوجوگر اپتیکی تصویرساز حرارتی بهره میبرد. در حالی که بسیاری از سامانههای پدافند هوایی برد کوتاه برای کاهش هزینه از موشکهایی با روش هدایت تحت فرمان پرتابگر زمینی استفاده میکنند که حتی شامل نمونههای مشهوری همچون تور-ام-۱ و پنتسیر هم میشود، اما در مجید به واسطه استفاده از حسگر مستقل در موشک، قابلیت شلیک کن-فراموش کن حاصل شده است. به بیان دیگر به محض قفل جستوجوگر موشک روی هدف و شلیک آن، موشک از ارتباط با سامانه زمینی بینیاز است و به صورت خودکار به سمت هدفی که در دید سامانه جستوجوگر اپتیکی آن است، میرود. انتخاب روش هدایت اپتیکی حرارتی نشان میدهد که طراحان سامانه مجید به دنبال رسیدن به حداکثر قابلیت اطمینان سامانه و حداکثر احتمال اصابت به هدف آن هم با دقتهای بالایی که توسط سامانههای اپتیکی قابل کسب است، بودهاند. فیلم آزمایش این سامانه و برخورد مستقیم آن به هدف پروازی بدون سرنشین که ابعاد دهانه بال کمتر از سه متر هم داشت، گواهی بر ادعای فوق است.
موشک سامانه مجید دارای یک طراحی جدید بوده و مشابه موشکهای قبلی موجود در کشور نیست. این موشک با وزن ۷۵ کیلوگرم، طول و قطر بدنه ۲۶۷۰ و ۱۵۶ میلیمتر، برد ۷۰۰ متر تا ۸ کیلومتر و ارتفاع هدف قابل درگیری از ۲۰ متر تا ۶ هزار متر دارد. این موشک با وجود جستوجوگر تصویرساز حرارتی که دقت بسیار بالایی به آن در اصابت به هدف میدهد، از سرجنگی ۱۴ کیلوگرمی و فیوز مجاورتی هم برخوردار است که باز هم قابلیت اطمینان بالایی به آن میدهد؛ ویژگیای که برای یک سامانه دفاع لایه آخر به شدت اهمیت دارد.
در این سامانه چهار موشک آماده شلیک در پرتابگر قرار دارد و کل مجموعه روی یک خودروی تاکتیکی ارس که قابلیتهای خارج از جاده یا آفرود بالایی هم دارد، نصب شده است. سامانه مجید در ترکیب با دیگر سامانهها پاسخ درخوری به تهدیدات نوین از جمله پهپادهای انتحاری و مهمات دورایستا است که در اختیار مدافعان آسمان ایران اسلامی قرار گرفته است. تهاجمات گاه و بیگاه رژیم صهیونیستی به سوریه و نیز جنگ سال گذشته در قرهباغ نشان داد که نیاز به چنین سامانهای بیش از هر زمان دیگر وجود دارد و امید میرود که با تولید انبوه سامانه مجید بخش بزرگی از این نیاز مرتفع شود.