در ادامه قسمت قبلی این نوشتار ابتدا خصوصیات اسناد تجارتی را مرور می‌کنیم:
خصوصیت اسناد تجارتی:
1- انعکاس طلب در سند: همان‌گونه که اشاره شد سند نوشته‌ای است که می‌تواند حق‌طلبکاری فرد را به صورت مادی در آن منعکس کند.
2- قابلیت انتقال: در سند تجارتی حق طلب فرد که به صورت کتبی درج شده است به سادگی قابل انتقال به دیگری است.
3- توان دارنده سند از تأمین بیشتر: دارنده سند دارای امنیت خاطر بیشتری است چرا که شخص از حق استفاده طلب خود بدون هیچ گونه قید و شراطی بهره‌مند می‌شود.
انواع اسناد تجاری:
1- برات: یکی از ضعیف‌ترین اسناد است.(در برات سه نفر باید حضور داشته باشند) نوشته‌ای است که به موجب آن شخصی که برات کش یا برات دهنده نامیده می‌شود معمولاً به یکی از بدهکاران خود که به آن برات‌گیر می‌گویند دستور می‌دهد تا مبلغ معینی وجه رایج کشور را در موعد معینی در وجه شخص ثالثی که دارنده برات می‌باشد حواله کرده و پرداخت کند.
شرایط شکلی یا ظاهری برات:
رعایت تشریفات ظاهری در برات بسیار مورد اهمیت است که تخلف از آن باعث بی‌اعتبار کردن این سند تجاری می‌شود. از شرایط شکلی اساسی در برات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- قید کلمه برات در ورقه این سند تجاری
سند تجاری برات می‌بایست با قید کلمه برات از سایر اسناد تمییز داده شده که ذی‌نفع با رویت آن نوع سند در اختیار را تشخیص دهد.
2- تاریخ تحریر یا نوشتن( به روز و ماه و سال)
در برات می‌بایست ذکر تحریر آن به قید روز و ماه و سال برابر قانون تجارت اقدام کرد. نوشتن تاریخ مذکور به صورت حروفی الزامی است به دلیل آنکه قید این تاریخ منشاء آثار حقوقی مختلفی از قبیل تعیین وعده برات مرور زمان و تعیین صلاحیت برات کش است. برابر ماده 226 قانون تجارت قید نکردن تاریخ تحریر در برات موجب می‌شود که مقررات مربوط به برات شامل سند مذکور نشود.
3- نام شخصی که باید برات را پرداخت کند برابر مفاد قانون تجارت( بند 3 ماده 223 قانون تجارت) ذکر نام شخصی که باید برات را تعدیله( پرداخت) کند، اجباری است و تخلف از آن موجب سلب امتیازات متصوره از برات می‌شود.
4- تعیین مبلغ برات: ثبت مبلغ ریالی برات از ارکان شکلی این سند تجاری است و تخلف از آن حقوق دارنده برات را سلب می‌کند. طبق ماده 225 قانون مذکور مبلغ برات باید با تمام حروف نوشته شود ولی نوشتن مبلغ به صورت عددی برات را مشمول حقوق قید شده در مواد همین قانون مشمول نمی‌کند و در صورتی‌که مبلغ برات را تاملاً یا عمدی یا سهوی بیش از یک مرتبه به تمام حروف در برات نوشته شود و بین آنها اختلاف باشد مبلغ کمتر قابل اعتبار و پرداخت است. اما اگر بین مبلغ با حروف و عدد اختلاف باشد مبلغ با حروف قید شده معتبر است.
5- تاریخ پرداخت وجه یا مبلغ برات:
تاریخ سررسید پرداخت وجه برات باید قید شود و در غیر این صورت برات صادر شده فاقد اعتبار است. سررسید برات ممکن است به طرق زیر قید شود:
* برات به رویت(براتی است که با ارائه به برات‌گیر توسط شخص اخیر قابل پرداخت می‌شود):
دارنده برات مکلف است پرداخت وجه برات را در ظرف مدت یک سال از تاریخ صدور برات مطالبه و از نامبرده دریافت کند.
* برات به وعده از رویت:
این نوع سررسید ممکن است به وعده یک یا چند روز و حتی چند سال یا ماه از تاریخ رویت باشد؛ به عنوان مثال قید شود یک ماه بعد از تاریخ رویت در مقابل این برات مبلغ مشخصی را به دارنده برات پرداخت کند.
* برات به وعده از تاریخ برات:
در این برات ممکن است مهلت پرداخت وجه از تاریخ تنظیم برات شروع شود.
* برات به روز معین:
در این نوع از برات تاریخ معینی را برابر ایام هفته و ماه مشخصی قید کرده و دارنده برات در روز مشخص تحریر شده به فرد پرداخت کننده مراجعه می‌کند. به عنوان مثال قید تاریخ به صورت روز 30 شهریور سال 1353
مکان تادیه( پرداخت) برات:
مکان تادیه برات اعم از محل اقامت محال علیه( کسی که برای او حواله صادر می‌شود) یا هر محل دیگر است. قید مکان تادیه در برات از شرایط اساسی برات است.
اسم شخصی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخت می‌شود:
برات نباید به نام حامل تنظیم شود اما در مورد قید نام دارنده برات توسط ظهر نویس باید به امضا ظهرنویس برسد و ممکن است در ظهرنویسی تاریخ و اسم کسی که برات به او انتقال داده می‌شود قید شود.
تصریح در خصوص امضا یا مهر برات دهنده:
فرد برات دهنده بایستی امضا یا مهر خود را بر روی سند برات درج کند. در صورتی‌که امضا یا مهر خود را درج نکند برابر قواعد حقوقی در واقع خویش را در برابر دارنده برات و ظهرنویس‌های احتمالی متعهد نکرده است.
