نویسنده: مجتبي شاكري*
يكي از دغدغه‌هاي جدي شوراي اسلامي شهر تهران در دوره چهارم، جست‌وجوي راهي براي ورود مؤثر و در عين حال كم‌هزينه شهرداري تهران به احيا و حفاظت از ميراث فرهنگي بوده است. آمار شناسايي بيش از 2 هزار و 500 نقطه تاريخي و ميراثي در پايتخت آن هم در شرايطي كه تنها 500 نقطه از اين تعداد به شكل رسمي در فهرست آثار ميراثي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به ثبت رسيده است، اهميت دغدغه‌مندي در قبال ميراث فرهنگي را بيشتر مي‌كند. با اين حال نه شهرداري تهران و نه سازمان دولتي متولي امر، بودجه و منابع مالي كافي براي تملك ابنيه تاريخي ندارند.
اما چندي پيش يك نمونه موفق از احياي ميراث تاريخي شهر در قالب بازسازي خانه مرحوم شهيد مدرس و تبديل آن به «خانه موزه» با مشاركت و تولي‌گري بخش خصوصي در تهران رخ داده است كه مي‌تواند به منزله يك نمونه موفق مورد مطالعه قرار گيرد و از اين تجربه در ديگر نقاط شهر نيز استفاده شود. طي بازديد اخير خود از اين خانه موزه كه به دعوت مسئولان اين مجموعه در محله سرچشمه تهران صورت گرفت، شاهد بازسازي بناي فرسوده اين خانه با هزينه بي‌دريغ بودم. در قالب اين بازسازي فضايي مفرح با حفظ المان‌هاي مربوط به عمارت‌هاي تاريخي خاص يك سده قبل و مبتني بر سبك معماري دوره قاجار ايجاد شده است كه در عين پيوند بازديدكنندگان با گذشته و يادآوري پايمردي شهيد مدرس كه نمودي عيني از ايستادگي در برابر زياده‌خواهي‌هاي ديكتاتوري رضا خان است در خانه ملت، حس طراوت را نيز به آنها القا مي‌كند.
اين مدل ورود به احياي ابنيه و آثار تاريخي با محوريت عبرت‌آموزي و توليد محتوا براي افزايش اطلاعات تاريخي مخاطبان، روش سنجيده‌اي است كه مي‌تواند در ديگر نقاط تهران كه به منزله گنجينه‌اي مملو از آثار و اماكن ميراثي است، مورد استفاده قرار گيرد. به ويژه از اين جهت كه تأمين مالي و بهره‌برداري از اين پروژه با اعتماد به بخش خصوصي سپرده شده است. در واقع يك سرمايه‌گذار بخش خصوصي خانه شهيد مدرس را از مالك قبلي خريداري و با علاقه‌مندي و سليقه بازسازي كرده است. در گام بعدي بهره‌برداري از اين بنا نيز علاوه بر اينكه در قالب بازديد گردشگران داخلي و خارجي صورت مي‌گيرد، به عنوان كرسي آموزش قرآن براي بانوان و آقايان نيز عملياتي شده است. استفاده از چنين الگويي بر مبناي مشاركت دادن بخش خصوصي و در عين حال راهبري شهرداري و سازمان ميراث فرهنگي مي‌تواند شرايط ورود نسل جديد به اماكن ميراثي را بيش از پيش فراهم و شرايط سهلي براي مطالعه شخصيت‌هاي مؤثر تاريخي ايجاد كند. هر چند ثمربخش بودن تمسك به اين روش‌ها نيز مستلزم تهيه سند بالادستي در زمينه حفظ ميراث فرهنگي شهر و تعيين تكليف دستگاه‌هاي مختلف در قالب آن سند است.
*رئيس كميته فرهنگي شوراي اسلامي شهر تهران
