سرویس جامعه جوان آنلاین: یک روی فضای مجازی به محلی برای وقوع انواع جرم از شرط‌بندی و قماربازی گرفته تا توهین به مقدسات تبدیل شده است. نظام، مسئولان و کسی هم برای ساماندهی آن کاری انجام نمی‌دهد. خوشبختانه در این زمینه خلأ قانونی نداریم، اما دولت و بخش‌های متولی باید با آموزش و آگاهی‌بخشی چالش‌های این حوزه را رصد و پیگیری کنند. بدین ترتیب فضای مجازی می‌تواند به جای تهدید برای کشور به فرصتی برای رشد و بالندگی تبدیل شود.
براساس آمار‌ها ۷۵ درصد مردم کشور به اینترنت دسترسی دارند و از نظر حجم مصرفی هم ایران بزرگ‌ترین استفاده‌کننده از اینترنت در غرب آسیا را به خود اختصاص داده است. همین امر ضرورت توجه به استفاده از فضای مجازی در همه زمینه‌ها را می‌طلبد و کم‌کاری در این زمینه می‌تواند به چالش‌های جدی منجر شود.
جالب اینکه پیام‌رسان تلگرام همچنان بیشترین کاربر را در ایران دارد. علاوه بر این طی سال‌های گذشته با روی آوردن تعداد بیشتری از کاربران ایرانی به اینستاگرام و توئیتر شاهد رشد ۱۸درصدی شبکه‌های اجتماعی در داخل کشور بوده‌ایم که باعث ارتقای رتبه ایران در استفاده از اینترنت شده است.
افزایش ۱۳۰ درصدی جرائم
اقدامات پلیس در شش ماهه نخست سال ۹۸ نشان می‌دهد که متأسفانه در حوزه فضای مجازی شاهد روند روبه رشد جرائم هستیم. در واقع بخش زیادی از مجرمان به فضای مجازی کوچ کرده‌اند و ۱۳۰درصد افزایش جرائم در فضای مجازی در این بازه زمانی نسبت به سال گذشته ثبت شده است.
در همین زمینه نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، با تأکید بر ضرورت ساماندهی فضای مجازی گفت: پررنگ‌شدن جرائم در فضای مجازی زنگ خطری برای کشور است.
یحیی کمالی‌پور، در رابطه با ضرورت مقابله با جرائم فضای مجازی افزود: متأسفانه فضای مجازی در کشور ما از ساز و کار نظام‌مندی برخودار نیست به نحوی که افراد به فراخور شرایط خودشان در فضای مجازی فعال شده‌اند.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر ضرورت ساماندهی فضای مجازی گفت: امروز در فضای مجازی هر جرمی و توهینی اتفاق می‌افتد، متأسفانه مدیریت کنترل فضای مجازی را در اختیار نداریم و این زنگ خطری برای کشور است.
دستگاه‌های دولتی ورود کنند
این نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: معتقدم فضای مجازی می‌تواند به جای تهدید برای کشور به فرصت تبدیل شود، برهمین اساس باید افرادی که متولی و عهده‌دار رصد و ساماندهی فضای مجازی هستند از جمله وزارت ارتباطات، پلیس فتا و قوه قضائیه با افزایش نظارت، متخلفان را شناسایی و دستگیر کرده و مطابق قانون با آن‌ها برخورد کنند تا شاهد رشد بی‌رویه تخلفات و جرائم در حوزه فضای مجازی نباشیم.
نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه برای برخورد با متخلفان در فضای مجازی خلأ قانونی وجود ندارد، گفت: خلأ قانونی به صورتی که مانع برخورد با متخلفان شود به هیچ عنوان وجود ندارد، از طرفی دستگاه‌های دولتی باید به این مباحث ورود کرده و اگر در محلی خلأ قانونی شناسایی شد در حوزه قانونگذاری به آن پرداخته شود.
کاربران آموزش ندیده
حضور در فضای مجازی برای طیف سنی زیر ۲۰ سال و بالای ۴۵ سال در کشور ما بدون آموزش‌های لازم رو به افزایش بوده است. حال آنکه طیف آموزش ندیده به راحتی هم به دیگران اعتماد می‌کند. این اطمینان در حالی به وجود می‌آید که کاربران همچنان شناخت لازم از این فضا را ندارند و به سادگی طعمه کلاهبرداری و شیادان واقع می‌شوند. شیادان سایبری حسب تجربه‌شان به دنبال این هستند که به شیوه‌های مختلف از افراد دیگر سوءاستفاده کنند و فضای مجازی به دلیل اعتماد بیش از اندازه کاربران برخی کاربران ناآگاه به راحتی فرصت کلاهبرداری و سوءاستفاده را در اختیار مجرمان قرار می‌دهد.
آسیب‌ها را به اشتراک بگذارید
در واقع جرائم‌های فضای سایبری باید به کاربران اطلاع داده شود و باید کاربران فضای مجازی از چالش‌های فضای مجازی آگاه باشند. از سوی دیگر افراد باید آسیب‌هایی که از این فضا دیده‌اند را با دیگران به اشتراک بگذارند تا فرصت تکرار را از مجرمان بگیرند. این در حالی است که افراد فکر می‌کنند به علت سادگی خود مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند، اما مجرمان فضای مجازی برای انجام جرم برنامه‌ریزی می‌کنند و بدون اطلاع خود مخاطب، ذهنش را بازی می‌دهند.
مهار باهوش‌های روانی
امیر محمود حریرچی، جامعه شناس با اشاره به اینکه انگیزه این مجرمان متفاوت و انگیزه بسیاری از این مجرمان سوءاستفاده از دیگران است، گفت: مجرمان مجازی کار خود را به خوبی بلدند و اغلب مجرمان فضای مجازی افراد باهوشی هستند، اما در عین باهوشی یا به نوعی بیمار روانی بوده یا به دنبال انتقام‌گیری از جامعه هستند، زیرا از قابلیت و استعداد خود آگاهند، اما زمینه فعالیت در آن در جامعه برای آن‌ها فراهم نیست.
ناگفته نماند که توانمندی کشف پلیس فتا در جرائم فضای مجازی آمار بالایی است، اما باید به این موضوع نیز توجه داشت که گاهی روند رسیدگی به شکایات آنقدر طولانی است که بسیاری از مالباختگان از شکایت خود صرف‌نظر می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد باید امکان شکایت از مجرمان فضای مجازی راحت‌تر شود، اما از همه مهم‌تر آموزش و آگاهی‌رسانی برای کاربران است.
در حال حاضر جرائم فضای مجازی پاشنه آشیلی است که همه اقشار جامعه را مورد تهدید قرار می‌دهد. در این میان از نوجوانان گرفته تا سایر اقشار جامعه در معرض این آسیب‌ها هستند. بر این اساس لازم است تا در مراکز آموزشی همچون وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و سایر بخش‌های آموزشی به این مهم اهتمام ورزند.
