برخلاف آنچه بیشتر مردم فکر می‌کنند، برای داشتن مهارت ترجمه، صرف توانایی صحبت به دو زبان مختلف کافی نیست، چون ترجمه‌ی یک جمله لزوماً ترجمه‌ی کلمات آن نیست و کار ترجمه با بازنویسی یک متن به زبان دیگر متفاوت است. اگر اینطور بود که سرویس گوگل ترنسلیت تا به حال کسب و کار همه‌ی مترجم‌ها را حسابی کساد کرده بود!
ترجمه متن یعنی «انتقال مفهوم» یکسان از یک زبان به زبان دیگر.
شیر‌های کیسه‌ای را به یاد دارید که چند سال قبل در همه مغازه‌ها توزیع می‌شد؟ ترجمه‌کردن کاری است شبیه وظیفه‌ی دشوار خالی کردن شیر از کیسه در ظرف مناسبی مثل پارچ. شما باید مراقب باشید که شیر-مفهوم مورد نظر-بدون اینکه یک قطره از آن هم بیرون بریزد از کیسه-ظرف زبان مبداء-به پارچ مناسب-ظرف زبان مقصد- منتقل شود. اگر صرفاً با داشتن یک پارچ و یک قیچی برای بریدن سر کیسه تا به حال موفق شده‌اید شیر را به سلامتی بین دو ظرف منتقل کنید، صرفاً با داشتن دانشی از دو زبان هم می‌توانید ترجمه کنید!
شما در هر مذاکره‌ای که بیش از دو ملیت در آن حضور داشته باشند، یا در هر اقدام بازاریابی که مخاطب آن مردم ملتی متفاوت از ملیت صاحبان کسب و کار باشند، یا در هر قرارداد سرمایه‌گذاری خارجی با ترجمه سر و کار خواهید داشت. حقیقتی که معمولاً به راحتی نادیده گرفته می‌شود.
از نظر وکلا، مذاکره‌کنندگان، مدیران و کارشناسان بازاریابی، و خلاصه هر کسی که شغل «مهم»ی دارد، ترجمه کاری پیش پا افتاده مثل کپی گرفتن یا صحافی است! بالاخره یک کسی آن را انجام می‌دهد. از نظر این افراد اینهمه هزینه برای کاری چنین ساده و بی‌دردسر عاقلانه نیست. اصلاً چه معنی دارد وقتی پسرخاله‌ی مدیر واحد چند ترمی کلاس زبان رفته و مثل بلبل «هلو، هاواریو» می‌کند شما اینهمه برای ترجمه هزینه کنید؟ به غیر از آن، شهر پر است از دانشجو‌هایی که زبان مورد نظر شما را می‌دانند و حاضرند با یک دهم مبلغ اسنادتان را ترجمه کنند. لابد با خودتان می‌گویید: «یسسسسسس، همین حالا موفق شدم مقدار زیادی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنم.».
اما متأسفانه نوووووووو، شما همین حالا احتمالاً ضرر هنگفتی به شرکت، محصول، یا معامله‌تان زده‌اید!
چیزی که حسابش را نکرده‌اید هزینه‌ای است که ترجمه‌ی «بد» یا «اشتباه» به شما تحمیل خواهد کرد. هزینه‌هایی که گاهی ممکن است به میلیون‌ها دلار برسد و گاهی حتی نمی‌توان روی آن قیمت گذاشت، چون به فاجعه‌های انسانی/اجتماعی و تخریب شهرت منجر می‌شود. بیایید چند مورد از بلا‌هایی را که ترجمه‌ی بد ممکن است به سرتان بیاورد مرور کنیم، شاید آنوقت متقاعد شدید که صرفه‌جویی در بخش ترجمه یکی از بدترین کار‌هایی است که می‌توانید انجام دهید:
ترجمه بد از سخنان روحانی دلیل توئیت تهدید آمیز ترامپ
در رسانه‌های آمریکایی سخن روحانی که گفته بود کاخ سفید دچار معلولیت ذهنی شده را اینگونه ترجمه کردند:
«روحانی ترامپ را عقب افتاده ذهنی خواند.»
گفته می‌شود توئیت تهدید آمیز ترامپ پس از دیدن این جمله بود.
ممکن است به شهوت آینده دچار شوید
در سال ۱۹۷۷، رئیس جمهور وقت آمریکا، پرزیدنت کارتر، به لهستان سفر کرد. وزارت امور خارجه برای او مترجمی روسی استخدام کرد که لهستانی می‌دانست، اما تا به حال به‌صورت حرفه‌ای به این زبان ترجمه نکرده بود. نتیجه این شد که در طول سفر کارتر جملات جالبی به زبان آورد. مثلاً، «وقتی آمریکا را رها کردم» (به جای «وقتی از آمریکا خارج شدم») یا «شهوت شما برای آینده» (به جای «آرزو‌های شما برای آینده»). البته رسانه‌های هر دو طرف اصلاً از این انتخاب مترجم ناراضی نبودند و حسابی کیف کردند!
ممکن است شاخ دربیاورید
سنت جروم در دنیای
ترجمه‌ی کتاب مقدس یک اسطوره است. او زبان عبری را یاد گرفت تا بتواند کتاب مقدس را به جای نسخه‌ی یونانی (که همه از آن استفاده می‌کنند) از زبان اصلی به زبان لاتین برگرداند. نتیجه‌ی کار تاریخی بود. در جایی از متن به این اشاره می‌شود که موسی، هنگام پایین آمدن از کوه طور، هاله‌ای از نور، یا به زبان عبری karan داشته است؛ اما در عبری هم مانند فارسی صدا‌ها نوشته نمی‌شوند. به‌همین دلیل، سنت جروم این کلمه را keren خواند و جمله به این صورت درآمد: وقتی موسی از کوه طور پایین آمد شاخ داشت! این ترجمه در طول قرن‌ها الهام‌بخش بسیاری از نقاشان و مجسمه‌سازان و باعث توهین‌های زیادی به یهودیان شده است.
ممکن است مجبور شوید شنگ لونگ را شکست دهید
در بازی ویدئویی استریت فایتر دو، که یک بازی ژاپنی است، یکی از کاراکتر‌ها می‌گوید: «اگر نتوانی مشت اژد‌های غران را شکست دهی، پیروز نخواهی شد!»، اما مترجم انگلیسی اژد‌های غران را «شنگ لونگ» ترجمه کرد، چون کاراکتر‌های ژاپنی این دو کلمه شبیه هم هستند و مترجم صرفاً در حال ترجمه یک لیست از عبارات بود و چیزی از بازی نمی‌دانست. خب، گیم‌باز‌ها حسابی سر کار رفتند و سال‌ها در به در دنبال شنگ لونگ می‌گشتند تا او را شکست بدهند! حتی در اول آوریل ۱۹۹۲، یک شرکت بازی‌ساز دستورالعملی دشوار و دقیق برای پیدا کردن شنگ لونگ منتشر کرد. آنها انقدر از سردرگمی گیم‌باز‌ها لذت بردند که تا ماه دسامبر اعلام نکردند دستورالعمل شوخی اول آوریل بوده. فقط تصور کنید علاوه بر پول، چه مقدار از وقت ملت تلف شده!
ممکن است جان خودتان و نسل‌های آینده‌تان را به خطر بیندازید
شاید فاجعه‌ی هیروشیما زیانبارترین حادثه‌ی ناشی از ترجمه‌ی اشتباه باشد. در سال ۱۹۴۵، آمریکا در شهر پوتسدام بیانیه‌ای صادر کرد و از دولت ژاپن خواست که برای اجتناب از تخریب بیشتر کشور خود تسلیم شود. طبیعتاً پس از انتشار این اعلامیه آمریکا انتظار داشت که ژاپن پاسخی بدهد. اما وقتی رسانه‌ها به سراغ نخست وزیر وقت ژاپن، کانتارو سوزوکی، رفتند، دولت او هنوز درباره‌ی پاسخ به اجماعی نرسیده بود و او پاسخ داد: «نظری ندارم.» عبارتی که او به کار برد کلمه‌ی ژاپنی Mokusatsu بود که ریشه آن «سکوت» است و تقریباً مثل تمام کلمات در تمام زبان‌های جهان به چند شکل مختلف ترجمه می‌شود. مترجم ناشی، این عبارت را «اهمیتی نمی‌دهیم» ترجمه کرد و آمریکایی‌ها فکر کردند که ژاپن به هیچ وجه حاضر نیست از طریق دیپلماسی جنگ را پایان دهد. نتیجه؟ بمباران اتمی هیروشیما که نه تنها به ویرانی دو شهر ژاپن و مرگ صد‌ها هزار نفر منجر شد، بلکه جان و سلامتی نسل‌های آینده را هم به خطر انداخت. همه‌ی این‌ها به‌خاطر یک ترجمه اشتباه و غیرمسئولانه!
ممکن است باعث به‌راه افتادن جنگی خونین شوید
سازمان NSA در آمریکا مسئول رمزگشایی و شنود ارتباطات خارجی است. در سال ۱۹۶۴، NSA مکالمه‌ای را در ویتنام شمالی شنود کرد که رئیس جمهور وقت، لیندن جانسون، را به این نتیجه رساند که ویتنام حمله به ناوشکن‌های آمریکا را آغاز کرده است. او با استفاده از این اطلاعات توانست کنگره را متقاعد کند که به او اجازه دهد دست به اقدام مسلحانه علیه این کشور بزند. به این ترتیب جنگی خونین میان ایالات متحده و ویتنام آغاز شد که کشور‌های بسیاری را درگیر کرد و جان‌های بسیاری را گرفت. تأسف خواهید خورد اگر بدانید این اتفاق نتیجه‌ی یک ترجمه‌ی اشتباه بود! در پیام رد و بدل شده که مبنای آغاز جنگ قرار گرفت از عبارت «ما دو رفیق را فدا کردیم» استفاده شده که به اشتباه به جمله‌ی «ما دو کشتی را فدا کردیم» ترجمه شده است. این ترجمه باعث شد پرزیدنت جانسون تصور کند ویتنامی‌ها می‌خواهند کشتی‌های جنگی خود را برای حمله‌ی دوم به ناوشکن‌ها ارسال کنند، اما اشتباه می‌کردند. فقط فکرش را بکنید، اگر آن ترجمه‌ی اشتباه نبود، جهان چنین جنگ خونینی را تجربه نمی‌کرد.
ممکن است هم به خودتان و هم به دیگران آسیب بزنید
در سال ۱۹۸۰، مردی بیهوش را به اورژانس بیمارستانی در فلوریدا رساندند. دوستانی که همراهش بودند به زبان اسپانیایی به پرسنل اورژانس گفتند که او دچار «مسمویت غذایی» شده. آنها کلمه‌ی intoxicado را به کار بردند که در اسپانیولی به معنای «مسموم» است. یکی از پرسنل که کمی اسپانیایی می‌دانست این کلمه را intoxicated ترجمه کرد که برای مصرف بیش از حد دارو (اوردوز) به‌کار می‌رود. طبیعتاً، پزشکان درمان را با تصور اوردوز انجام دادند و در نتیجه درمان مناسب برای مسمومیت غذایی انجام نشد. بیمار که در اثر این درمان اشتباه فلج شده بود از بیمارستان شکایت کرد و ۷۱ میلیون دلار غرامت گرفت.
ممکن است سرزمین‌تان را از دست بدهید
در سال ۱۸۴۰، دولت بریتانیا با روسای مائوری نیوزیلند پیمانی امضاء کرد. چیزی که مائوری‌ها می‌خواستند محافظت در برابر دزدان دریایی، دریانوردان، و تاجرانی بود که روستاهایشان را غارت می‌کردند؛ چیزی که بریتانیایی‌ها می‌خواستند گسترش قلمرو استعماری‌شان بود. دست آخر، هر دو طرف پیمان را امضا کردند، اما دو پیمان متفاوت را! نسخه‌ی انگلیسی می‌گفت که مائوری‌ها «کلیه‌ی حقوق خود را نسبت به مالکیت سرزمین‌شان بدون قید و شرط به علیاحضرت ملکه بریتانیا واگذار می‌کنند.» نسخه‌ی مائوری، که یک مترجم بریتانیایی آن را تهیه کرده بود، می‌گفت که مائوری‌ها «اداره»ی سرزمین‌شان را به بریتانیا واگذار کرده‌اند! نسل‌هاست که معانی این پیمان محل بحث و گفتگوست.
ممکن است پیام اشتباهی به مشتریان مخابره کنید
شرکت بانکداری هنگ‌کنگ و شانگ‌های (HSBC) یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های جهان است. با این حال، آنها هم خربزه‌ی «صرفه‌جویی» در ترجمه را خورده‌اند و بدجوری پای لرزش نشسته‌اند. ماجرا این است که در سال ۲۰۰۹، شعار تبلیغاتی آنها، «چیزی را به حدس و گمان وانگذار» در بسیاری زبان‌ها به «کاری نکن» ترجمه شده بود؛ عبارتی که بعید است کسی را به سرمایه‌گذاری تشویق کند! این اشتباه ترجمه میلیون‌ها دلار خرج برای بازسازی برند در بازار‌های مربوطه روی دست آدم‌های «مهم» گذاشت.
ممکن است تصادفاً دیگران را تهدید کنید
گاهی ترجمه بد نه روی شعار تبلیغاتی که اساساً روی نام محصولتان اثر دارد. آمریکن موتورز در اوایل دهه‌ی ۷۰ میلادی اتومبیل جدیدی به بازار پورتو ریکو عرضه کرد با نام «ماتادور.» آنها فکر می‌کردند این نام نشان قدرت و شجاعت است و نظر بازار را حسابی به خود جلب می‌کند. متأسفانه مترجمی که برای زبان اسپانیولی انتخاب کرده بودند آنقدر به کارش وارد نبود که به آنها بگوید «ماتادور» در این زبان به معنی «قاتل» است! تصور کنید در سرزمینی با جاده‌های خطرناک این نام چقدر می‌تواند به رانندگان اعتماد و اطمینان ببخشد! به همین سادگی آمریکن موتورز مجبور شد با هزینه‌ی زیاد نام محصول را تغییر بدهد و مجدداً برند را ترمیم کند.
ممکن است با دست خودتان شرکت تان را نابود کنید
شارپ یک شرکت صنایع الکترونیکی چندملیتی ژاپنی است. در سال ۲۰۱۲، شرکت در رقابت با غول‌های صنایع الکترونیکی دیگر دچار مشکل شده بود و وضعیت مالی خوبی نداشت. در پایان سال مالی، وقتی آنها گزارش درآمدهایشان را منتشر کردند، مشکلاتشان در اعلام زیان و جریان نقدینگی منفی مشهود بود، اما ترجمه‌ی انگلیسی گزارش می‌گفت که آنها «تردید مطلق»ی دارند که شرکت قادر به «تداوم فعالیت» باشد. یعنی مترجم ناشی باعث شده بود شرکت تصادفاً پایان کارش را اعلام کند. سرمایه‌گذاران وحشت کردند و با سرعت هر چه تمام‌تر سهامشان را فروختند. به این ترتیب شرکت ۷۵ درصد دیگر از ارزش خود را از دست داد.
ممکن است اشتباهاً کسب و کار دیگران را واگذار کنید
در سال ۱۹۹۴، سرویس خبر کمودیتی مقاله‌ای درباره‌ی بانک کانتینتال ایلینویز منتشر کرد که در آن اشاره شده بود شایعاتی وجود دارد که یک بانک ژاپنی در صدد خرید کانتینتال ایلینویز است، چون این بانک با مشکلات مالی زیادی مواجه است. در ترجمه‌ی ژاپنی، کلمه‌ی «شایعه» به صورت «اعلامیه» ترجمه شد. مشتریان بانک کانتینتال ایلینویز به وحشت افتادند و به سرعت شروع به خارج کردن پول‌هایشان از این بانک کردند. مقامات ایالتی مجبور شدند ۸ میلیارد دلار برای حفظ کانتینتال ایلینویز خرج کنند. فقط به خاطر یک ترجمه‌ی اشتباه.
ممکن است مجبور شوید محصولتان را از بازار جمع‌آوری کنید
در سال ۲۰۰۱، شرکت غذایی مید جانسون مجبور شد ۴ میلیون قوطی شیرخشک را از بازار جمع‌آوری کند، چون دستورالعمل مصرف اسپانیایی روی قوطی اشتباه ترجمه شده بود. نسبت اشتباه پودر و آبی که در دستورالعمل آمده بود چنان خطرناک بود که می‌توانست به تشنج، تپش قلب، و حتی مرگ نوزاد منجر شود. شرکت مجبور شد بلافاصله محصول را از بازار جمع‌آوری کند، اما این اقدام حداقل ۱۰ میلیون دلار (در هزینه‌های مستقیم) برای مید جانسون آب خورد. این تازه به جز هزینه‌های غیرمستقیم تخریب شهرت برند و از دست دادن فروش آینده است.
ممکن است مجبور شوید پول مردمتان را به بیگانه تقدیم کنید
شرکت اکسیدنتال پترولیوم (اکسی) یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان است که در زمینه‌ی اکتشاف، استخراج، و تولید نفت و گاز در سراسر جهان فعالیت دارد. در سال ۱۹۹۹، این شرکت قراردادی برای سرمایه‌گذاری در صنایع نفت اکوادور با این کشور منعقد کرد. طبق این قرارداد، اکسیدنتال اجازه یافته بود که در مناطق نزدیک به آمازون به اکتشاف نفت بپردازد. اما چند سال بعد بر سر نحوه‌ی اجرای این قرارداد میان اکوادور و اکسی اختلافاتی به‌وجود آمد و در نهایت در سال ۲۰۰۶ دادگاه علیه اکوادور رأی داد و این کشور را محکوم به پرداخت غرامتی معادل ۲ میلیارد دلار به اکسیدنتال پترولیوم کرد. نماینده‌ی اکوادور اعلام کرد که اگر دادگاه به ترجمه‌ی بهتری از اسناد و احکام دادگاه عالی اکوادور دسترسی داشت حکم بسیار سبک‌تر می‌بود.
البته، خطا‌های ترجمه همیشه روابط بین‌الملل، تجارت جهانی، یا زندگی افراد را به خطر نمی‌اندازند، اما بسیار پیش می‌آید که مشکلات بزرگی به‌وجود بیاورند که حلشان به صرف هزینه‌ی بسیاری نیاز داشته باشد. چه بهتر که این هزینه را (در ابعاد بسیار کوچک‌تر) در ابتدا بپردازید تا در انتهای کار چاره‌ای جز پرداخت هزینه‌های بسیار بالاتر نداشته باشید. برای اجتناب از چنین وضعیتی، ترجمه‌تان را به موسسه‌ای مطمئن و معتبر مثل (نام موسسه/لینک) پ. بسپارید.
این‌ها خطا‌هایی است که با سپردن کار ترجمه به تنها دارنده‌ی ایرانی استاندارد‌های ترجمه EN۱۵۰۳۸ و ISO۱۷۱۰۰ می‌توانید از آنها اجتناب کنید.
شبکه مترجمین ایران که به تازگی از ممیزی مجدد ISO۱۷۱۰۰ نیز سربلند بیرون آمده، نه تنها کار ترجمه شما را به مترجمین مجرب می‌سپارد، بلکه با استفاده از فرایند‌ها و مکانیسم‌های تثبیت شده ترجمه شما را از چندین فیلتر کیفی عبور می‌دهد تا کیفیت آن تضمین شود.
در حالی که در ترجمه متون تخصصی و مقاله معادل‌یابی تخصصی و رعایت استاندارد‌های نگارشی دارای بیشترین اهمیت هستند در ترجمه عمومی «درک مطلب» دقیق اساس ترجمه است. یعنی مترجم نه تنها باید معنای کلمات مورد استفاده را بداند بلکه باید آنقدر به زبان مبداء مسلط باشد و آنقدر تجربه داشته باشد که «دلالت» و «مفهوم اصطلاحی» کلمات را نیز درک کند و بتواند دقیقاً آن مفهوم را به زبان مقصد منتقل کند. این مهارت به خصوص اگر قصد داشته باشید محصول خود را در بازار‌های جدید ارائه کنید اهمیت می‌یابد.
در شبکه مترجمین ایران مترجمین نه تنها بر اساس دانش تخصصی که بر اساس «تسلط» به هر دو زبان مبداء و مقصد انتخاب می‌شوند. به علاوه، شما می‌توانید در بخش توضیحات سفارش خود دقیقاً مشخص کنید که کار ترجمه را به چه منظور یا برای چه محیطی می‌خواهید. ما با ترکیب این دو فاکتور به شما اطمینان می‌دهیم که آنچه را می‌خواهید به مخاطب ارائه کنید با نهایت دقت و صحت به او منتقل خواهیم کرد.
زبان عنصری زنده و پیش‌رونده است. در تمام زبان‌های جهان مدام اصطلاحاتی متولد می‌شوند که مترجم باید برای ارائه کار با کیفیت با آنها آشنا باشد. شبکه مترجمین ایران، به‌عنوان تنها عضو ایرانی GALA و elia، و با بیش از ۱۰ سال سابقه حرفه‌ای در زمینه ترجمه تخصصی و رسمی، خود را به آموزش مستمر و کنترل کیفی متعهد می‌داند تا هم با دانش روز جهان پیش برود و هم با بهره‌گیری از ابزار‌های نوین ترجمه کیفیت کارش را بهبود دهد.
دروغ تحویل مردم ندید فقط برای جلب توجه و تبلیغ کردن. دلیل جنگ ویتنام رو کلا تغییر دادید تا بتونبد تبلیغ کنید؟ خجالت آوره 
