به گفته
متخصصین کلینیک دکتر فرخانی اسپوندیلولیستزیس به معنی سر خوردگی مهره کمر است که در اکثر موارد در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد می‌شود. اسپوندیلولیز، که به معنی نقص یا شکستگی یکی یا چند قسمت بال مانند یک مهره است باعث سر خوردگی کمر به سمت عقب، جلو یا روی استخوان پایینی می‌شود. در اکثر موارد، افرادی که اسپوندیلولیستزیس در آن‌ها تشخیص داده شده است، نیاز به جراحی ندارند. معمولا استراحت، دارو‌های ضد التهابی همچون ایبوپروفن، استفاده از بریس و گاهی فیزیوتراپی برای بهبود مناسب می‌باشد.
آناتومی
Spinal cord نخاع
Facet joint مفصل بین مهره‌ای
Vertebrae مهره
Spinal nerve عصب نخاعی
Intervertebral disk دیسک بین مهره‌ای
Sacrum and coccyx ساکروم و کوکسیکس
به نقل از
متخصصین کلینیک ستون فقرات دکتر فرخانی ستون فقرات از ۲۴ استخوان مثلث شکل کوچک به نام مهره تشکیل شده که روی یکدیگر چیده شده‌اند. این استخوان‌ها به یکدیگر متصل شده‌اند تا از ستون فقرات محافظت کنند. پنج مهره‌ی پایینِ کمر تشکیل دهنده‌ی ستون فقرات کمری هستند. قسمت‌های دیگری از ستون فقرات شامل موارد زیر هستند:
• ستون فقرات و اعصاب: این "کابل‌های الکتریکی" از کانال نخاعی گذشته، پیام‌هایی بین مغز و عضلات رد و بدل می‌کنند. ریشه‌ی اعصاب توسط شکاف‌های موجود در مهره‌ها از ستون فقرات جدا می‌شوند.
• مفاصل بین مهره‌ای: در بینِ پُشتِ مهره‌ها مفاصل کوچکی وجود دارد که باعث ایجاد ثبات شده و به کنترل حرکت ستون فقرات کمک می‌کند. مفاصل بین مهره‌ای مانند لولا عمل کرده و به صورت جفتی تا پایینِ ستون فقرات در هر سمت ادامه دارند.
• دیسک‌های بین مهره‌ای: بین مهره‌ها، دیسک‌های انعطاف پذیری وجود دارند. این دیسک‌ها گرد و مسطح بوده و حدود نیم اینچ ضخامت دارند. دیسک‌های بین مهره‌ای مانند بالشتکی برای مهره‌ها عمل کرده و ضربه‌ی وارده به مهره‌ها در هنگام دویدن یا راه رفتن را می‌گیرند.
انواع اسپوندیلولیستزیساسپوندیلولیستزیس انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آن عبارتند از:
اسپوندیلولیستزیس مادرزادی: لغت "مادرزادی" به معنای "موجود در هنگام تولد" است. اسپوندیلولیستزیس مادرزادی در اثر شکل‌گیری غیرطبیعی استخوان‌ها به وجود می‌آید. در این حالت، قرارگیری غیرطبیعی مهره‌ها باعث افزایش احتمال سُر خوردگی آن‌ها می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس ایسکمیک: این نوع اسپوندیلولیستزیس در اثر اسپوندیلولیز به وجود می‌آید. اسپوندیلولیز مشکلی است که باعث یک شکستگیِ کوچکِ ناشی از فشار در مهره‌ها می‌شود. در برخی موارد، شکستگی‌ها تا جایی استخوان را ضعیف می‌کنند که استخوان از محل اصلی خود خارج می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو: این نوع از اسپوندیلولیستزیس، شایع‌ترین نوع بیماری است. با افزایش سن، دیسک‌ها- بالشتک‌های بین استخوانِ مهره‌ها- آبِ خود را از دست داده، حالت اسفنجی آن‌ها کاهش یافته و کمتر می‌توانند در برابر حرکت مهره‌ها مقاومت کنند.
برخی از انواع کمتر شایع اسپوندیلولیستزیس عبارتند از:
• اسپوندیلولیستزیس تروماتیک، که در آن وارد شدن یک آسیب باعث سُر خوردگی یا شکستگی ستون فقرات می‌شود.
• اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک، که زمانی ایجاد می‌شود که ستون فقرات در اثر یک بیماری- همچون استئوپروز- عفونت یا تومور ضعیف شده باشد.
• اسپوندیلولیستزیس پس از جراحی، که در اثر سُر خوردگی‌هایی که پس از جراحی ایجاد یا تشدید می‌شود.
علل ایجاد اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس علل بسیار زیادی دارد. در برخی افراد مهره‌ها از ابتدای تولد مشکل دارد و ممکن است این مشکل تا سال‌های آخر عمر تشخیص داده نشود. برخی دیگر ممکن است یک بار یا به طور مکرر به کمرشان آسیب وارد شود. آگاهی از علت اسپوندیلولیستزیس به پزشک در تشخیص نوع اسپوندیلولیستزیس و همچنین تعیین بهترین روش درمان، کمک می‌کند. علل معمول ایجاد اسپوندیلولیستزیس عبارتند از:
• شکستگی ناشی از آسیب
• دژنریشن در اثر افزایش سن یا مشکل مادرزادی
• اختلال مادرزادی
• اسپوندیلولیز، وجود یک نقص یا شکستگی در قسمت بین مفصلی
• تومور
• جراحی
علائم اسپوندیلولیستزیس
بسیاری از افراد مبتلا به اسپوندیلولیستزیس هیچ نشانه‌ای از بیماری ندارند و تنها پس از تهیه عکس رادیوگرافی متوجه وجود بیماری می‌شوند. با این حال، افرادی که علائم اسپوندیلولیستزیس را دارند، درد متوسط تا شدیدی را تجربه خواهند کرد. علائم رایج اسپوندیلولیستزیس عبارتند از:
• دردِ پایین کمر یا باسن
• دردی که از پایین کمر به یکی از پاها یا هر دو پا می‌رود (نقل از
کلینیک پا امید بعضی درد‌های پا ریشه کمری دارند)
• احساس بی حسی یا ضعیفی در یک یا هر دو پا
• سفتی همسترینگ یا عضلات پا
• مشکل در راه رفتن
• دردِ پایین کمر، باسن یا پا در هنگام خم شدن
• مشکل در کنترل ادرار
تشخیص سرخوردگی مهره‌های کمر
راه‌های تشخیص لغزش مهره‌های ستون فقرات عبارتند از:
معاینه جسمی
پزشک معاینه را با بررسی سوابق پزشکی و سوال در مورد وضعیت سلامت و علائم کودک آغاز می‌کند. او می‌خواهد بداند آیا کودک ورزشی انجام می‌دهد. در کودکانی که ورزش‌هایی انجام می‌دهند که فشار زیادی به پایین کمرشان وارد می‌کند، احتمال تشخیص اسپوندیلولیستزیس بیشتر است. پزشک قسمت پایین کمر و ستون فقرات را با دقت معاینه می‌کند و به دنبال موارد زیر می‌گردد:
• قسمت‌های حساس
• محدودیت حرکتی
• گرفتگی‌های عضلانی
• ضعف عضلانی
همچنین پزشک پوسچر کودک و نحوه‌ی راه رفتن او را مشاهده می‌کند. در برخی موارد، سفتی همسترینگ ممکن است باعث شود فرد به طرز عجیبی ایستاده یا با پای خشک شده و سفت قدم بردارد.
عکس رادیوگرافی
عکس‌های رادیوگرافی، عکس‌هایی از بافت‌های فشرده، همچون استخوان، هستند. ممکن است پزشک عکس رادیوگرافی پایین کمر از زوایای مختلف را برای شما تجویز کند تا به دنبال شکستگی‌های احتمالی ناشی از فشار گشته و ترازبندی مهره‌ها را مشاهده کند. اگر عکس‌های رادیوگرافی نشان دهنده‌ی وجود "ترک" یا شکستگی ناشی از فشار در قسمت بین مفصلی از مهره‌ی چهارم یا پنجم کمر باشند، نشان دهنده‌ی ابتلای فرد به اسپوندیلولیز است. اگر فاصله‌ی شکستگی‌ها در قسمت بین مفصلی افزایش یافته باشد و مهره‌ها به سمت جلو حرکت کرده باشند، فرد به اسپوندیلولیستزیس مبتلا است. عکس رادیوگرافی از طرفین در تعیین میزان سرخوردگی مهره‌ها به جلو به پزشک کمک می‌کند.
سی تی اسکن
سی تی اسکن دقت بیشتری نسبت به عکس‌های ساده‌ی رادیوگرافی داشته و به پزشک اطلاعات بیشتری در مورد شکستگی یا سُر خوردگی موجود داده و در برنامه ریزی برای درمان به پزشک کمک می‌کند.ام آر آی‌ام آر آی تصاویر بهتری از بافت‌های نرم بدن تهیه می‌کند. اگر آسیبی به دیسک‌های بین نخاعی وارد شده باشد یا یک مهره‌ی سُر خورده به ریشه‌ی اعصاب نخاعی فشار وارد آورد، پزشک می‌تواند با کمک‌ام آر آی این مشکلات را تشخیص دهد.ام آر آی همچنین به پزشک در تشخیص آسیب احتمالی وارده به قسمت پارس کمک می‌کند قبل از اینکه این آسیب در عکس رادیوگرافی نشان داده شود.
درمان اسپوندیلولیستزیس
راه‌های درمان لغزش مهره‌های ستون فقرات عبارتند از:
دارو
دارو‌های تسکین دهنده‌ی درد، همچون استامینوفن، و/ یا دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن، بازدارنده‌های COX-۲) یا استروئید‌های خوراکی برای کاهش التهاب محل استفاده می‌شوند.
استفاده از پک گرما یا سرما
استفاده از پک گرما یا سرما درد موضعی را کاهش می‌دهد. به طور کلی، بلافاصله پس از انجام فعالیتی که باعث درد در محل شده، از پک سرما استفاده کنید. استفاده از پک گرما برای شلی عضلات، افزایش جریان خون و ایجاد محیط شفابخش توصیه می‌شود.
تزریق اپیدورال استروئیدی
اگر بیمار درد شدید دارد، تزریق اپیدورال استروئیدی برای او مفید خواهد بود. تزریق اپیدورال به کاهش التهاب در محل کمک می‌کند. برای شکستگی در ناحیه‌ی پارس می‌توان لیدوکائین و استروئید‌های تشخیصی تزریق کرد. اگر درد پس از تزریق لیدوکائین تسکین یافت، می‌توان گفت که شکستگی در ناحیه‌ی پارس عامل اصلی درد بوده است. به نقل
از فیزیوتراپی یادمان شهرک غرب استروئید برای کاهش التهاب در قسمت بین مفصلی مفید بوده، به کاهش درد کمک کرده و به بیمار کمک می‌کند با استفاده از فیزیوتراپی و روش‌های غیر جراحی بهبود یابند.
جراحی
اگر روش‌های درمانی غیر جراحی موثر نبوده و علائم شدید و دائمی بود و یا یکی از اعصاب ستون فقرات تحت فشار قرار گرفته بود، انجام جراحی به بیمار توصیه می‌شود. فرآیند دقیق جراحیِ مورد نیاز برای بیمار به نوع اسپوندیلولیستزیس بستگی دارد. معمولا جراحی شامل اتصال مهره‌ی سُر خورده به مهره‌ی کنار با استفاده از پیچ‌ها، میله‌های آهنی و تکه‌ای استخوان که از محلی نزدیک گرفته شده، می‌باشد. معمولا پیچ‌ها و میله‌ها برای همیشه در محل می‌مانند. در برخی موارد، دیسک مهره‌ای بین مهره‌ها که تحت فشار قرار گرفته نیز باید برداشته شود. سپس یک کیج که شامل پیوند استخوانی است در محل گذاشته می‌شود تا مهره‌ها را جدا نگه دارد. این عمل توسط بی هوشی عمومی انجام می‌شود، به این معنی که بیمار در هنگام عمل کاملا بی هوش است. این جراحی اغلب برای کاهش بسیاری از علائم اسپوندیلولیستزیس، مخصوصا درد و بی حسی پاها، مفید است. با این حال، این جراحی یک جراحی مهم است که به چند هفته بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته و دوره نقاهت آن چند ماه طول می‌کشد و در این مدت باید فعالیت‌های فرد محدود شود.
عوارض جانبی جراحی لغزش مهره‌های ستون فقرات
جراحی ستون فقرات به منظور درمان اسپوندیلولیستزیس خطر ایجاد عوارض جدی از جمله موارد زیر را به همراه دارد:
• عفونت محل جراحی
• ایجاد لخته خون در یکی از ورید‌های پا- که به نام ترومبوز وریدی عمقی (دی وی تی) شناخته می‌شود
• آسیب به نخاع یا اعصاب نخاعی، که باعث ایجاد علائمی دائمی همچون بی حسی و ضعف پاها، یا در برخی موارد نادر، فلج یا از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع می‌شود.
تمریناتی برای کاهش درد
متخصص فیزیوتراپی پس از ارزیابی کلی یک برنامه ورزش در خانه برای کمک به کاهش درد ناشی از اسپوندیلولیستزیس به شما می‌دهد. این برنامه اغلب شامل حرکات خم کننده‌ی مهره‌های کمر، حرکاتی برای ثبات هسته مرکزی و تمرینات یا حرکاتی کششی برای عضلات کمر، همسترینگ و باسن‌ها است. حرکات کم برخوردی همچون دوچرخه سواری یا شنا نیز برای افزایش سرعت درمان و کاهش درد مفید می‌باشند.
تیلت لگن
حرکات تیلت لگن با ایجاد ثبات در پایین ستون فقرات در حالت خم شده به کاهش درد کمک می‌کنند. تیلت‌های لگن بسته به محل درد و اولویت بیمار در حالت‌های مختلف انجام می‌شوند.
• به پشت خوابیده، زانو‌ها را خم کرده و کف پاها را روی زمین قرار دهید.
• پایین کمر را کاملا روی سطح زمین قرار داده و با کمک عضلات شکم در این حالت بمانید.
• ۱۵ ثانیه در این حالت مانده و سپس عضلات را رها کنید.
• این حرکت را ۱۰ مرتبه انجام دهید.
حرکت کرانچ
ضعف عضلات شکم اغلب باعث بی ثباتی و ایجاد درد در افراد مبتلا به اسپوندیلولیستزیس می‌شود. با انجام حرکت کرانچ می‌توانید عضلات شکم را تقویت کنید. به آرامی حرکت کرده و قبل از شروع هر حرکت، عضلات هسته مرکزی را درگیر کرده و بر شکل صحیح حرکت تمرکز کنید. حتی حرکات جزئی نیز مهم هستند. بدن خود را مجبور نکنید برای انجام این تمرین مجموعه وسیعی از حرکات را انجام دهد، زیرا این کار باعث افزایش درد و کاهش سرعت بهبودی می‌شود.
• به پشت روی زمین دراز کشیده و زانوهایتان را خم کرده، کف پاها را کاملا روی زمین قرار داده و بازو‌ها را روی قفسه سینه در هم قلاب کنید. در صورت نیاز می‌توانید با قرار دادن انگشتان در زیر گوش‌ها از سر محافظت کنید، اما هنگام انجام این حرکت، سر را نکشید.
• به آرامی سر و شانه‌ها را از زمین بالا آورید تا جایی انقباض را در شکم احساس کنید.
• ۳ ثانیه در این حالت بمانید. سپس سر را پایین و به حالت اول برگردانید.
• این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
کشش زانو‌ها تا قفسه سینه
کار با عضلات عمقی هسته مرکزی تورسو به کاهش بی ثباتی کمک کرده و درد ناشی از اسپوندیلولیستزیس را تسکین می‌دهد.
• به پشت خوابیده، زانوهایتان را به سمت شکم خم کرده و کف پاها را صاف رو به زمین بگیرید.
• ناف خود را به سمت داخل کشیده و عضلات شکم را نیز در این حرکت درگیر کنید.
• با کمک دست‌ها، هر دو زانو را تا قفسه سینه بالا آورده و ۵ ثانیه زانو‌ها را در این حالت نگه دارید.
• زانو‌ها را رها کرده و سپس این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
کشش همسترینگ
در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس، بی ثباتی مهره‌ها اغلب باعث فشار به همسترینگ، عضله‌ی بزرگی که تا پشت ران‌ها می‌آید، می‌گردد. سفتی همسترینگ بر پایین کمر فشار آورده و درد یا ناراحتی را افزایش می‌دهد.
• روی زمین نشسته، پاهایتان را مستقیم به جلو دراز کرده و انگشتان را به سمت سقف بگیرید.
• به آرامی به سمت جلو خم شده و به انگشتان برسید. اگر نمی‌توانید پایتان را لمس کنید نگران نباشید- فقط تا جایی خود را بکشید که کشیدگی را در پایتان احساس کنید.
• ۳۰ ثانیه در همین حالت مانده و این حرکت را سه مرتبه تکرار کنید. سعی کنید هر بار کمی بیشتر در این حالت بمانید.
عالی بود خیلی استفاده کردم من رفتم دکتر به من پیشنهاد جراحئ داد من از درد بعد از جراحی میترسم یک مقدار وزنمو کم کردم کمی بهتر شدم ولی باز پایین کمر و سیاتیکم خیلی درد میکنه 
