بعد از ابلاغ تحولات در رشته‌هاي علوم سياسي و تاريخ كه واكنش جمعي از استادان دانشگاه‌ها را در پي داشت، اين بار حذف دوره كارشناسي رشته مشاوره از سوي شوراي تحول علوم انساني با مخالفت‌هايي روبه‌رو شد. دامنه اين اعتراضات كه از يك سال پيش و در جريان روند بررسي‌هاي كارشناسي آن آغاز شده، در روزهاي اخير و با پرچمداري سازمان نظام روانشناسي و انجمن علمي مشاوره و بهره‌برداري از نام دانشجويان مورد توجه برخي رسانه‌ها قرار گرفته است.
گفتني است هنوز ارتباطي ميان اعتراض اخير به اصطلاح دانشجويان به حذف كارشناسي مشاوره با جريان‌هاي شناسنامه‌داري كه طي سال‌هاي اخير با نفوذ در جامعه علمي و دانشگاهي سعي در مخالفت با تصميماتي نظير پالايش استادان سكولار از دانشگاه‌ها و بومي‌سازي علوم انساني داشته‌اند، تأييد نشده است. اين در حالي است كه اعتراض به حذف كارشناسي مشاوره از سوي رئيس كارگروه روانشناسي شوراي تحول يك اعتراض صرفاً صنفي دانسته شده است.
بومي‌سازي علوم انساني منطبق با شرايط كشور و برخاسته از مباحث اسلامي از جمله موضوعاتي بوده كه چندسالي است مورد توجه جدي قرار گرفته است.
اين مهم از آنجا نشئت مي‌گيرد كه بيشتر منابع علوم انساني در كشور ما، اقتباس شده از منابع غربي بوده و مفهوم انسان و قدرت سياسي با شاخص‌هاي آنها مورد ارزيابي قرار گرفته است كه تبعيت از اين شاخص‌ها نه‌تنها مانع اساسي براي جهاني شدن زندگي جوامع محسوب مي‌شود، بلكه ترديدِ اضمحلال در هاضمه همان قدرت‌هاي سلطه‌جو را نيز به دنبال دارد كه همين امر ضرورت بومي‌سازي و تحول علوم انساني را همپاي ديگر صنايع و علوم فراهم كرد.
در ادامه گفتمان انقلاب اسلامي و احياگري ديني در حوزه انديشه‌‌ورزي و علم و آموزش، تغيير در علوم انساني و شكل‌گيري نظام آموزشي جديد رفته رفته شكل مطالبه عمومي به خود گرفت و سر انجام نيز رهبر معظم انقلاب در سال 88 طي ديدار خود با استادان دانشگاه مطالبات جدي را در اين زمينه مطرح كردند كه پس از چند ماه اين مطالبات منجر به تصويب مصوبه‌اي در شوراي عالي انقلاب فرهنگي مبني بر تشكيل شوراي تحول و ارتقاي علوم انساني متشكل از استادان حوزه و دانشگاه شد.
اين شورا نيز با توجه به رشته‌هاي مختلف، كميته‌هاي تخصصي را معين كرده است كه در قالب كارگروه روي تمامي ابعاد ممكن جهت تحول و ارتقاي علوم انساني انديشه كنند، بنابراين تحول در اهداف رشته، رسالت رشته، ويژگي‌هاي رشته، ضرورت‌هاي تحول و شاخصه‌هاي آن، عناوين دروس، سرفصل‌هاي دروس، متون درسي، روش‌هاي پذيرش در مقاطع بالاتر، تقويت و نظارت بر استادان و بسياري موارد ديگر از جمله مسائلي بوده كه همواره طي اين سال‌ها در هر يك از كارگروه‌ها مورد بحث و نظر جدي و كارشناسي استادان منتخب دانشگاهي قرار گرفته است.
در ادامه تصميمات اين شورا دي ماه سال گذشته بود كه دوره كارشناسي رشته مشاوره حذف و در رشته روانشناسي ادغام شد، تصميمي كه واكنش سازمان نظام روانشناسي و مشاوره و رئيس انجمن مشاوره ايران را همراه داشت و به رغم پاسخ رئيس كارگروه مربوطه و قول مساعد مبني بر حل مشكلات اجرايي اين تصميم، باز هم ادامه داشته است؛ موضوعي كه رئيس فعلي كارگروه روانشناسي در گفت‌وگو با «روزنامه جوان» آن را صنفي تلقي مي‌كند.
مشاوره و روانشناسي 87 درصد همپوشاني دارندعلي فتحي آشتياني در توضيح دلايل حذف رشته كارشناسي مشاوره آن را بر دو پايه استوار مي‌داند و مي‌گويد: «كارگروه روانشناسي شوراي تحول مطالعات متعددي در اين سال‌ها در سطوح داخلي و بين‌المللي انجام داد كه بر اساس تطبيق با برنامه‌هاي برترين دانشگاه‌هاي امريكايي، اروپايي و حتي آسياي شرقي، دوره كارشناسي گرايش‌هاي روانشناسي به گونه‌اي كه ما داشتيم، نبود بنابراين از آنجايي كه 87 درصد دروس كارشناسي رشته مشاوره و رشته روانشناسي همپوشاني داشت، اين دو رشته را در ذيل يك رشته تعريف كرديم. سپس دانشجويان در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري، در چهار رشته مشاوره خانواده، شغلي، مدرسه و توانبخشي كه در حال حاضر وجود دارد، ادامه تحصيل دهند.»
وي در ادامه با اشاره به اينكه كارگروه روانشناسي يكي از كارگروه‌هاي تخصصي شوراي تحول است، تأكيد مي‌كند: «اين تصميم تخصصي زير نظر شوراي تحول و حتي شوراي عالي انقلاب فرهنگي بوده و بعد از تأييد به صورت ابلاغيه اعلام شده است، اما از آنجايي كه معترضان دغدغه صنفي دارند به مسئله نگاه علمي و منطقي نمي‌كنند.»
جايي بين دغدغه صنفي و دغدغه علمي فتحي ضمن قبول مشكلات اجرايي اين تصميم به موضوعاتي اشاره مي‌كند كه دغدغه فارغ‌التحصيلان اين رشته را به حداقل برساند از جمله اينكه سهمي براي عضويت فارغ‌التحصيلان دكتراي مشاوره به عنوان هيئت علمي در نظر گرفته شود يا اينكه تعداد واحدهاي موجود در اين دوره براي تدريس، به متخصصان اين رشته واگذار شود و حتي دكتراي مشاوره گسترش يابد.
رئيس كارگروه روانشناسي شوراي تحول ادامه مي‌دهد: «برخي فكر مي‌كنند با حفظ دوره كارشناسي مشاوره، مي‌توانند جايگاه خود را تثبيت كنند، اما اعتقاد كارگروه در اين است كه با توسعه دوره‌هاي ارشد و دكتري مي‌توان به موقعيت برتري دست يافت، كما اينكه طبق مصوبه مجلس كارشناسان مشاوره و روانشناسي تا زمان اخذ مدرك دكتري و ارشد، امكان انجام كار تخصصي نخواهند داشت.»
فتحي در پايان تصريح مي‌كند: «دوستان به جاي تهديد و نامه‌نگاري و اعتراض، نگاهي منطقي به مسئله داشته باشند و فارغ از دغدغه‌هاي صنفي، بنياد علمي اين تصميم درست را بپذيرند.»
سوءاستفاده از عنوان دانشجو از سوي ديگر نكته قابل‌توجه در اعتراض به اين تصميم شوراي تحول علوم انساني، مشاهده اسامي در ذيل معترضان است كه خود عضو كارگروه روانشناسي اين شورا به شمار مي‌روند از جمله معصومه اسماعيلي رئيس انجمن علمي مشاوره ايران است. وي در حالي حذف و ادغام كارشناسي مشاوره را غيرمنطقي مي‌داند كه گويا به رغم حضور در كارگروه فوق نتوانسته رأي اكثريت اعضا را به منطق خود نزديك كند.
علاوه بر اين نكته قابل‌توجه ديگر تنظيم اعتراض‌نامه و به قول فتحي آشتياني تهديدنامه و نحوه انتشار آن است. در اين بيانيه اعتراضي از عنوان كلي اعتراض دانشجويان استفاده شده است، اين در حالي است كه تنظيم آن بيش از آنكه يك اعتراض با مبناي علمي و مطالبه‌گري از سوي دانشجويان باشد، حاوي مشي صنفي حرفه مشاوره است كه گويا با اين ابلاغيه ماهيت آن به خطر افتاده است.
بنابراين گزارش، در حال حاضر ميزان كارايي مشاوران در حوزه‌هاي تحصيلي، خانواده، شغلي و فردي و همچنين سطح استقبال افراد و خانواده‌ها از آنها در كشور ما در مقايسه با ساير كشورها بسيار پايين‌تر از نرم جهاني اين گونه خدمات اجتماعي است. ضمن اينكه راهنمايي‌هاي مبتني بر اصول كتب ترجمه‌اي و مباني وارداتي كه با شرايط زيستي و بومي جامعه و خرده فرهنگ‌هاي ما انطباق كاركردي ندارند نيز مي‌تواند لزوم بازنگري‌هاي ساختاري اين رشته را بيش از پيش بر همه از جمله جامعه دانشگاهي آشكار كند و ايستايي و اينرسي آموزش سنتي متخصصان را در هم بشكند.
