پيامد گسترش شهرنشيني سريع در کردستان، ايجاد محله‌های حاشيه‌نشين با بافت نابسامان و مسكن نابهنجار است، كه ساكنان آن را معمولاً مهاجران روستايي يا اقشار كم‌درآمد شهري تشكيل مي‌دهند. افرادي با پرداختن به مشاغل كاذب و حاشيه‌ای امرار معاش مي كنند.
حاشیه نشینی بستر بسیاری از معضلات اجتماعی و ارتکاب
جرم به شمار می‌رود بطوریکه افراد اين مناطق در کنار نبود امکانات بهداشتی و رفاهی
با مشکلات عدیده دیگری همچون بیکاری، رواج شغل‌های کاذب و تکدی‌گری نیز مواجه
هستند.
بی‌اهمیت جلوه‌دادن معضل حاشیه‌نشینی به آسیب‌های
اجتماعی و ارتکاب جرم و جنایت در جامعه دامن می‌زند؛ در حالیکه روند روبه رشد
حاشیه‌نشینی در سنندج بر اساس آمار اعلام شده، نگران‌کننده است اما مسوولین فقط به
رصدکردن و اعلام گزارش دوره‌ای از رشد حاشیه‌نشینی در شهر اکتفا می‌کنند و همچنان
خلاء برنامه‌ای جامع برای توقف رشد روزافزون این پدیده ناخوشایند احساس می‌شود.
***
يكی از آثار و پيامدهای توسعه فيزيكی ناموزون و نامتعادل شهری كه بر پايداری شهری تأثيری مخرب دارد، اسكان غيررسمی است .
براساس آنچه که مسوولان دادگستری کردستان در برخی جلسات
گزارش می‌دهند، بیشتر از دو سوم پرونده‌های متشکله در شعبات دادگاه‌ها مربوط به
مناطق حاشیه‌ای سنندج و از جمله منطقه نایسر است و این نشان می‌دهد که این محله
نیازمند توجه ویژه‌ای است.
اسکان غیررسمی محصول ناکارآمدی قوانین شهری
کیومرث ایراندوست رئیس دانشکده معماری و هنر دانشگاه
کردستان نیز معتقد است، در استان کردستان به تبع از ایران، اسکان غیررسمی به دلیل
ناکارآمدی قوانین شهری است. وقتی قوانین و مقررات به گروهی از افراد فاقد مسکن
اجازه نمی‌دهد در بافت رسمی شهرها ساکن شوند و انعطاف لازم را ندارد در نتیجه
سکونتگاه‌هایی در خارج از شهر و به صورت غیررسمی ساخته می‌شود.
یکي از اعضاي هیأت علمی دانشکده معماری دانشگاه کردستان
هم معتقد است، در حال حاضر سکونتگاه‌های فقیر‌نشین، سکونتگاه‌های غیررسمی و
خودانگیخته وجود دارد و بحث حاشیه‌نشینی مدت‌هاست که کنار گذاشته شده است.
هوشمند علیزاده مي گويد: این مناطق حاشیه‌ای بخشی از
جامعه هستند که در طول زمان و بر اثر برخی مشکلات ایجاد شده است که بخشی از آن
مربوط به مهاجرت‌های بی‌رویه و سازمان یافته نیستند و بستری را برای سکونت ندارند
و با توجه به هزینه‌های اسکان رسمی به ناچار به این سکونتگاه‌ها پناه می‌برند.
حسین قادرمرزی کارشناس ارشد مدیریت شهری نیز معتقد است:
باید سیاست کلی بر این باشد که از ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای جلوگیری
کند.
وي اضافه مي كند: با فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی در مدیریت شهری بتوانیم در بحث
پیشگیری اقدامات لازم را انجام دهیم که دیگر شاهد احداث شهرک‌های اقماری همچون
نایسر، ننله، حسن‌آباد و دوشان در شهر سنندج نباشیم.
نگاه غير مسئولانه مسوولان کردستان
يكي از شهروندان ساکن مناطق حاشیه‌ای سنندج می‌گوید: ساخت
و سازهای بی‌قانون و بی‌نقشه و همچنین پیشرفت قارچ‌گونه منازل مسکونی غیراستاندارد
در این نقطه از شهر بیداد میکند.
منصور کریمی مي افزايد: نگاه مسوولان به مناطق حاشیه‌ای،
غیرمسوولانه است چون تاکنون هیچکدام از مسوولین رده‌بالای استانی به مناطق حاشیه و
منفصل شهری سنندج پا نگذاشتهاند تا مشکلات مردم را با پوست و گوشت خود لمس کنند.
وی ادامه مي دهد: حاشیه‌نشینی درد مزمن در شهر سنندج
است چرا که اختلاف و شکاف طبقاتی بزرگی میان مناطق حاشیه شهر سنندج با قسمت‌های
مرفه وجود دارد. مسوولین انگار که تنها مدیر و مسوول قسمت‌های مرفه شهر هستند و مناطق
حاشیه‌ای و منفصل جزو شهرها و استان‌های دیگر است.
حاشیه های سنندج دغدغه اساسی مدیریت شهری
معاون هماهنگی امور عمرانی
استاندار کردستان مي گويد: سنندج دارای جمعیتی حدود۴۰۰ هزار نفری است که در حال
حاضر نیمی از این جمعیت مناطق حاشیه‌ای شهر زندگی می‌کنند.
امیر قادری ادامه مي دهد: این مسأله نشان‌دهنده درصد
بالا و نگران‌کننده جمعیت اسکان‌نشین غیررسمی در سنندج است و در اطراف این شهر
محلاتی در حال شکل‌گیری هستند که با نام نواحی منفصل شهری رشد کرده و در نهایت به
یک معضل و دغدغه اساسی برای مدیریت شهری تبدیل شده‌اند.
وي فقر، عدم توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی در شهر و
مهاجرت از روستا به شهرها را دلایل ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی اعلام کرده و تاكيد
مي كند: ما برای مقابله با این معضل باید ابتدا به فکر اشتغال این افراد
باشیمو موقعیت مناسبی در حوزه کاری آن‌ها ایجاد کنیم.
قادري ضمن اشاره به پتانسیل‌های ارزشمند و نیروی کار
ارزان موجود در این مناطق نیز بیان کرد:در بسیاری از مواقع این حاشیه شهرها
هستند که به مراکز شهری و استانی خدمت‌رسانی می‌کنند و این نکته بسیار مهم و قابل
تأملی است.
53 درصد از جمعیت سنندج در مناطق حاشیه‌ای
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر سنندج از سکونت 53 درصد از جمعیت کل شهر در
سکونتگاه‌های غیررسمی خبر داد و می گوید: سنددار نبودن املاک و قولنامهای بودن
اراضی از بزرگترین مشکلات موجود در نواحی حاشیه‌ای شهر به شمار می‌رود.
فردین زمانی ادامه مي دهد: سنندج موقعیت توپوگرافی خاصی دارد و از تمامی جهات به
وسیله تپه و کوه محصور شده است، از این رو قیمت زمین و ملک در این منطقه بالا و
خرید آن از سطح توانایی بیشتر مردم خارج است.
وی تاکید مي كند: از آنجا که معمولا سرمایه‌گذاری و پروژه‌های کلان در کشورها به
دور از مرزها انجام می‌شود اقتصاد استان‌های مرزی دچار مشکل است و سنندج نیز خارج
از این قاعده نیست و بیشتر مردم آن دارای شغل‌های خدماتی هستند، به همین دلیل
جریان اقتصادی خوبی در منطقه وجود ندارد تا سطح درآمد مردم را بالا ببرد.
رییس کمیسیون عمران شورای اسلامی سنندج همچنین اضافه مي كند: با توجه به این امر
وقتی قیمت زمین و ملک بالا برود قشر متوسط و رو به پایین جامعه به مشکل بر می‌خورد
و مجبور به زندگی در حاشیه شهرها می‌شود.
زمانی در ادامه سخنانش عدم سنددار بودن املاک و وجود اراضی قولنامهای در حاشیه
شهرها را از بزرگترین مشکلات این مناطق اعلام کرد و گفت: در حقیقت قولنامهای
بودن زمین‌ها و عدم توانایی شهرداری برای صدور پروانه این اراضی از یک سو و عدم
توانایی مردم برای خرید زمین و ملک در سایر نقاط از سویی دیگر، باعث به وجود آمدن
سکونتگاه‌های غیررسمی و ایجاد حاشیه‌نشینی در شهرها می‌شود.
وی محدوده سکونتگاه‌ها در شهر سنندج را حدود 53 درصد از جمعیت کل شهر اعلام کرده و
مي گويد: این جمعیت در 26 درصد مساحت شهر ساکن هستند، مناطقی که به دلیل پایین
بودن درآمد مالکان، دارای پلاک‌های ریزدانه و تراکم بالا و از سرانه عمومی کمی نیز
برخوردار هستند.
