بارزترين دستاورد روز افزايش صبر و تاب‌آوري است. ساعت‌ها نخوردن و نياشاميدن، به شيوه خارق‌العاده‌اي ميزان تحمل را بالا برده و در محكم ساختن انسان در برابر مشقات زندگي روزمره، نقش بسزايي دارد. از اين گذشته ماه رمضان و روزه‌داري‌اش بهترين فرصت براي تمرين اخلاق‌مداري و مزين شدن به اخلاق حسنه است. در واقع رمضان بيش از آنكه فرصتي براي جمع‌آوري ذخيره آخرت باشد، مجالي براي خوب زندگي كردن در همين دنياست.
همين كه فردي تصميم مي‌گيرد اين ماه را به تزكيه نفس بپردازد، چشم و دلش را به روي بدي‌ها ببندد، طعامش را با همنوعانش تقسيم كند، مي‌توان گفت كه وي به صورت آگاهانه و هدفمند، قدم در راهي پرمعنا گذاشته و همين انتخاب و اراده محكم و پسنديده، بيانگر اشتياق فرد روزه‌دار براي بجا آوردن فريضه‌هاست و از طرف ديگر مي‌تواند نشان‌دهنده رشد اخلاقي او باشد. اين همان راهي است كه مقصدش بيداري است.
از منظر روانشناسي، فردي كه درك همدلانه‌اي از همنوع خود دارد و نيازها و احساسات آنها را به خوبي درك مي‌كند و مي‌تواند همراهي مطمئن و پشتوانه‌اي گرم، هر چند كوچك براي وي باشد، از هوش هيجاني يا همان (EQ) بالايي برخوردار است. هوش هيجاني مجموعه مهمي از يكسري توانايي‌هاست.
توانايي‌هايي مانند اينكه فرد بتواند انگيزه خود را حفظ كرده و در مقابل ناملايمات پايداري كند، تكانش‌هاي خود را به تعويق بيندازد و آنها را كنترل كند، حالات روحي خود را تنظيم كند و نگذارد پريشاني خاطر، قدرت تفكرش را خدشه‌دار سازد، با ديگران همدلي كند و اميدوار باشد. پس منطقي است اگر يكي از عوامل مؤثر در افزايش هوش هيجاني را ناشي از روزه‌داري بدانيم.
يك ماه، فرصت خوبي است تا خود را از قيد و بند حرص و طمع برهانيم و روح و جسم را از اسارت دنيا و متعلقاتش رها گردانيم و به ديداري نزديك‌تر با پروردگار خود رفته و هوش و حواسمان را بيش از پيش، معطوف به خالق، بندگان و همنوعان خود كنيم. آناني كه پيش از اين، از آنها و نيازمندي‌هايشان شايد كمي غافل بوده‌ايم.
مأنوس شدن با خدا و مناجات، در بيداري وجدان‌ها از خواب غفلت، بسيار ياري‌رسان است و بي‌شك ياريمان مي‌كند تا روح را از پيله كبر و غرور خارج كرده و پروانه‌وار، به سوي دوستي و عشق پرواز كنيم. بي‌شك اين انس و الفت و نزديكي با خالق، درماني است بر آلام و رنج‌هاي زندگي. بدون ترديد به وفور اثربخش بودن معنويت درماني، بر سلامت روان از سوي بزرگان جامعه روانشناسي به اثبات رسيده است.
روزه‌داري علاوه بر اينكه صيقلي بر روح است، جسم را نيز بي‌نصيب نگذاشته و بدن را تقريباً از تمام
سموم و ميكروب‌ها مي‌آلايد. اين آلايش و پاكسازي تضميني است براي دور ماندن از انواع و اقسام بيماري‌ها. فرد روزه‌دار با سوزاندن رسوبات بيمارگونه و چربي‌هاي زائد بدن، خود را از ابتلا به انواع بيماري و ويروس‌ها مصون نگه مي‌دارد.
رسول گرامي اسلام حضرت محمد (ص) در اين باره مي‌فرمايند: معده مركز و خانه هر دردي است و پرهيز از غذاهاي نامناسب و زيادخوري، اساس و رأس هر داروي شفابخش است. ايشان در آيه شريفه ديگري فرموده‌‌اند: روزه بگيريد تا سالم بمانيد.
اين تنها مسلمانان نيستند كه فوايد روزه را تشريح و توصيف مي‌كنند، بلكه پزشكان، روانشناسان و صاحبنظران غير‌مسلمان نيز به انجام پژوهش‌ها و تحقيقات عديده‌اي در راستاي اهميت و فوايد روزه گرفتن همت گماشته‌اند. جالب‌تر آنكه همه انسان‌ها اعم از مسلمان و غير‌مسلمان را به روزه‌داري تشويق و ترغيب مي‌كنند.
دكتر آلكسي سوفورين (پزشك روسي) مي‌گويد: تنها طريق براي قطع ريشه سرطان، روزه است و بس. درمان از طريق روزه، فايده ويژه‌اي در بيماري‌هاي كم‌خوني، ضعف روده‌ها، التهاب بسيط و مزمن، مرض قند، بيماري‌هاي چشم، بيماري‌هاي كبد و كليه و ديگر بيماري‌ها دارد.
بي‌ترديد اين سفر عرفاني و ملكوتي به بهترين و زيباترين مقصدها مي‌رسد. گرچه سختي‌هاي زيادي در طول اين مسير وجود دارد، اما شخص روزه‌دار با قدرت ايمان و استقامت، اين راه دشوار را براي خود هموار ساخته و در نهايت احساس مي‌كند كه سوار بر اريكه قدرت، به سر منزل مقصود رسيده است.
به راستي منشأ اين احساس ناب كجاست؟ از كجا سرچشمه گرفته كه شخص روزه‌دار بعد از تحمل ساعت‌ها گرسنگي و تشنگي در گرماي طاقت‌فرسا و طولاني تابستان، سرانجام احساس سبكبالي و رستگاري مي‌كند؟ بارها ديده‌ايم كه پدران و مادرانمان بعد از پايان ماه رمضان، حس دلتنگي زيادي از خود بروز مي‌دهند و انتظار مي‌كشند تا باز هم رمضان بيايد. اين حس يعني اينكه از مواهب رمضان به خوبي بهره‌مند شده‌اند و حالا دلتنگ رفتنش هستند. يعني اينكه در اين مسير ظاهراً دشوار اما واقعاً شيرين ره توشه خوبي براي دنيا و آخرت برداشته‌اند.
* روانشناس
