محمدرضا هاديلو | پريسا همكار مريم بود و با هم رفت‌و‌آمد خانوادگي داشتند. يك مهماني كاملاً زنانه برپا شد و عكس‌هايي كه با دوستان و همكاران گرفته شد و... عكس‌ها به لپ تاپ منتقل شدند و حالا بعد از گذشت چندماه، كار مريم به جدايي از شوهرش كشيده، چراكه عكس‌هاي او با دوستانش در چند سايت غير‌اخلاقي قرار گرفته‌اند و اين امر براي شوهرش قابل پذيرش نيست.
كاش وقتي لپ تاپ دچار مشكل شده بود، هرگز آن را براي تعمير به تكنسين كامپيوتر نمي‌سپرد، چون شكايت‌ها هم به نتيجه نرسيدند و تكنسين همه چيز را در دادگاه انكار كرده بود.
متأسفانه امروزه سوءاستفاده از فيلم‌ها و عكس‌هاي خصوصي و خانوادگي افراد به يكي از جرائم متداول تبديل شده و بخشي از پرونده‌هاي محاكم قضايي و نيروي انتظامي به اين موضوع اختصاص يافته است.
اتفاقي كه مثل آب، وقتي جاري مي‌شود ديگر قابل جمع شدن نيست و مانند سيل فقط ويران مي‌كند و پيش مي‌رود.
حرمت عكس شكسته شد!
وقتي شرايط امروز را با دو دهه قبل مقايسه مي‌كنيم مي‌بينيم به شدت با هم فرق دارند. امروزه، از يك طرف عطش خودشيفتگي‌ها باعث شده تا برخي افراد ناآگاه هر عكس و فيلمي از خودشان را با هر شكل و فرمي در شبكه‌هاي اجتماعي به معرض نمايش مي‌گذارند و از طرف ديگر، گروهي به خاطر انتشار عكس‌ها و فيلم‌هاي خصوصي‌شان به مراجع قضايي مراجعه كرده و حتي زندگي‌هايي در اين ميان متلاشي مي‌شوند.
تا همين چند سال پيش، عكس‌ها هم براي خود حرمتي داشتند و كسي اجازه نمي‌داد تصاوير خانوادگي‌اش در ديد عموم قرار بگيرد و اين مسئله به شدت برايشان مهم بود كه حريم‌ها حفظ شوند. شايد جوان‌هاي الان، يادشان نيايد روزهايي را كه پدر مادرهايي فقط به خاطر اينكه عكس پرسنلي دخترشان را در دست غريبه‌اي ديده بودند، كارشان به كلانتري كشيده شده بود.
حالا امروز بازي فرق كرده و عكس دخترها و پسرهايشان در فرم‌ها و شكل‌هاي متفاوت در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌چرخد. اين يك حقيقت است كه خانواده حريم دارد و بايد به آن احترام گذاشت و اين را نيز بايد پذيرفت كه بسياري از بي‌اخلاقي‌هاي نوظهور در خانواده‌ها محصول همين حريم‌شكني‌هاست.
به عقيده كارشناسان و مشاوران خانوادگي، مي‌شود با آموزش فرزندان و تربيت آنها در جهت حفظ حريم‌ها و حرمت‌ها، از بسياري از اتفاقاتي كه در حال حاضر در دنياي مجازي رخ مي‌دهد، جلوگيري كرد. آموزش و قانون كارآمد دو اهرم قوي براي پيشگيري از وقايعي است كه اكثر آنها ناخواسته اتفاق مي‌افتند.
از «عكس» تا «وبكم»
«بعضي چيزها را بايد تأسفبار خواند. اينكه چرا برخي جوانان عكس‌هايشان را در سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي قرار مي‌دهند تا همگان آن را ببينند.»
اينها حرف‌هاي دكتر اصغر كيهان‌نيا مشاور خانواده است. وي با اشاره به اينكه افراد در شبكه‌هاي اجتماعي شناخت درستي از دوستانشان ندارند، مي‌گويد:«از عكس بدتر، «وبكم» است. جايي كه برخي جوانان، خودشان را به صورت عجيب و غريب به نمايش مي‌گذارند. سؤال اين است كه آيا فقط ديده شدن دواي درد آنهاست؟ چرا در برخي شبكه‌ها بايد عكس‌هاي خانوادگي افراد كه مربوط به حريم خصوصي‌شان است به معرض نمايش گذاشته شود.» وي ادامه مي‌دهد:«وقتي به معرض ديد عموم قرار دادن عكس‌ها به يك كار عادي تبديل شود، كم‌كم افراد فيلم‌هايشان را هم در شبكه‌ها قرار مي‌دهند و شرايط طوري مي‌شود كه مي‌بينيم برخي خانواده‌ها به خاطر همين مسئله از هم پاشيده مي‌شوند.
مطمئناً ناراحت مي‌شويم اگر بدانيم، انتشار عكس‌ها و فيلم‌هاي خانوادگي هر سال باعث اختلافات زيادي بين همسران يا ميان والدين و فرزندان مي‌شود و حتماً خبر خوبي نيست اگر بشنويم روانشناسان علاقه به سرك كشيدن به حريم خصوصي ديگران را نوعي بيماري مي‌دانند.
براي بعضي از ما ديدن فيلم‌هاي خانوادگي ديگران يا عكس‌هاي بدحجاب افراد معروف و غيرمعروف به اعتيادي پنهان تبديل شده است به طوري كه حتي برخي از جوانان گاهي براي يافتن چنين عكس‌هايي به جست‌وجو در فضاهاي مجازي مي‌پردازند و حتي بعد از ديدن آنها نه تنها پاكشان نمي‌كنند بلكه براي ديگر دوستانشان مي‌فرستند و جالب‌تر اينكه براي خودشان بسيار آزاردهنده و غيرقابل قبول است كه يك روز در اينترنت شاهد يك فيلم يا عكسي از خود باشند. . .
آيا شما هم تا كنون چنين حس ناامني‌اي را در فضاهاي كاملاً خصوصي داشته‌ايد؟
در تمام دنيا كنجكاوي‌هايي در مورد زندگي خصوصي افراد سرشناس به خصوص سياستمداران، هنرمندان و ورزشكاران وجود دارد اما اين امر تا آنجا پيش مي‌رود كه قانوني باشد و حرمت افراد خدشه‌دار نشود ولي متأسفانه در ايران، نبود فرهنگ استفاده از وسايل ديجيتال از يك طرف و نداشتن قانون و آموزش در اين باره باعث شده هركس حق ديدن هر آنچه را مي‌خواهد، به خود بدهد و حتي آن را عمومي كند.
موبايل‌ها را غلاف كنيد
عكسبرداري و فيلمبرداري به وسيله موبايل‌ها خطري است كه تمام ما آن را احساس مي‌كنيم و در بيشتر محافل خصوصي و به ويژه عروسي‌ها اين خطر براي مهمانان و ميزبانان وجود دارد، به همين خاطر در بيشتر مراسم‌هايي كه فيلمبردار استخدام مي‌شود، صاحب مجلس ترجيح مي‌دهد در پايان كار، بلافاصله فيلم خود را از فيلمبردار بگيرد. با اين تفاسير هميشه نبايد از غريبه‌ها ترسيد زيرا اين نزديكان هستند كه به دليل عدم‌آگاهي‌شان به برخي مسائل موجب بروز مشكلات و درگيري‌هاي بزرگ مي‌شوند.
با پيشرفت علم و تكنولوژي، با اينكه خانواده‌ها سعي مي‌كنند فرزندانشان را با علم روز همراه كنند اما هرگز نحوه استفاده صحيح از آن را به آنها آموزش نمي‌دهند. به جرئت مي‌توان گفت بسياري از خانواده‌ها هنوز به فرزندانشان آموزش نمي‌دهند تا از دنياي ديجيتال حداقل براي انتشار عكس‌ها و فيلم‌هاي خصوصي خودشان استفاده نكنند، چه رسد به عكس‌هاي ديگران.
دكتر كيهان‌نيا معتقد است: اقدامات نابهنجاري مانند پخش غيرقانوني فيلم‌هاي خصوصي در شبكه‌هاي اينترنت و تلفن همراه و همچنين مجموعه اقداماتي كه به اعتماد اجتماعي افراد آسيب مي‌رساند، حريم‌هاي عمومي را خدشه‌دار مي‌كند و موجب به هم ريختن ارتباطات اجتماعي و از بين رفتن اعتماد بين افراد مي‌شود.
اين كارشناس اجتماعي و مشاور خانواده به مراسم‌هاي معمول اشاره كرده و ادامه مي‌دهد: در مهماني‌هاي فاميلي افراد به جاي احساس صميميت، نگرانند مبادا تصويري از آنها ضبط و در صورت نارضايتي آنها در سطح جامعه پخش شود. بارها و بارها ديده‌ايد كه حتي در مراسم‌هاي رسمي هم مجري از حضار مي‌خواهد كه از فيلمبرداري با موبايل‌هايشان بپرهيزند و در مواردي حتي تهديد مي‌كند در صورت مشاهده چنين كاري، موبايل‌ها ضبط خواهد شد.
اضطراب شهروندان از آسيب‌هاي اجتماعي، درد دنياي تكنولوژي است و به تبع آن، اين مسائل سبب مي‌شود امنيت رواني افراد كاهش يافته و مردم دچار اضطراب ناخودآگاه شوند كه هميشه در سطوح مختلف يك نگراني در ذهنشان وجود داشته باشد كه اين عامل، كم‌كم ارتباط اجتماعي مثبت و بهينه را از بين خواهد برد.
قوانين و امنيت رواني
در فصل پنجم، ماده ۱۷ قانون جرائم رايانه‌اي آمده، هركسي كه به وسيله سيستم‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي، صوت، تصوير يا فيلم خصوصي و خانوادگي يا اسرار ديگري را بدون رضايتش منتشر كند يا در دسترس ديگران قرار دهد، به نحوي كه منجر به ضرر يا هتك حيثيت شود، به حبس از ۹۱ روز تا دو سال يا جزاي نقدي از 5 تا ۴۰ ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.
اما اين يك واقعيت است كه قوانين فقط بعد از وقوع جرم كارايي دارند و نمي‌شود به صرف وجود آنها با خيالي آسوده پاي به هر نقطه گذاشت و به هر فضايي اعتماد كرد. بي‌شك از بين رفتن سلامت اجتماعي، سلامت رواني شهروندان و امنيت رواني جامعه موجب مي‌شود زمينه برخوردهاي خشن در روابط فرد با ديگران به وجود آيد و اين همان نقطه حساس و آغاز نگراني‌هاست.
