مصطفي شاه كرمي | يكي از اهداف ابتدايي برپايي اين جشنواره‌ها تبادل تكنيك‌هاي هنري ساخت انواع فيلم در قالب‌هاي متنوع و آشنايي با فرهنگ، تمدن و تاريخ اقوام و ملل گوناگون جهان است. هر چند نگاه سياسي و استفاده ابزاري براي رسيدن به اغراض استعماري برخي كشورهاي صاحب سينما يا برگزاركننده جشنواره‌ها جاي اهداف و چشم‌انداز اصلي آنها را گرفته است. در كشورمان نيز هر ساله چندين جشنواره موضوعي يا غير موضوعي برپا مي‌شود كه علاقه‌مندان و شركت كنندگان زيادي به حسب نوع و موضوع جشنواره از سراسر جهان در آنها شركت مي‌كنند. يكي از نوپا و البته پر سروصداترين جشنواره‌هايي كه تا كنون در كشورمان برپا شده است جشنواره فيلمسازان مستقل «افق نو» نام دارد. اين جشنواره كه به رغم عمر كوتاهش توانسته است نظر بسياري از فيلمسازان مستقل جهان را به خود جلب كند قرار بود هر ساله شهريور ماه در تهران برگزار شود. امسال برپايي دومين دوره از اين جشنواره با مسائل و مباحث قابل تأملي دست به گريبان است كه به همين علت ضمن به تعويق افتادن، تا كنون زمان و تاريخ مشخصي براي برپايي آن اعلام نشده است! در ادامه اين گزارش سعي مي‌كنيم علل و دلايل شكل گيري، برپايي دوره اول و نيز دلايل به تعويق افتادن دومين دوره آن را مورد بررسي قرار دهيم.
دلايل برپايي جشنواره «افق نو»
نادر طالب‌زاده دبير جشنواره «افق نو» درباره شكل‌گيري ايده برپايي اين جشنواره مي‌گويد: قدم نخست براي برگزاري اين جشنواره در كنفرانس هاليووديسم برداشته شد و در ادامه از فيلمسازان مستقل دعوت كرديم كه در اين جشنواره حضور به هم رسانند. نخستين جشنواره سينماي مستقل يك جشنواره عملگرا با رويكرد سياسي و فرهنگي است. آثاري كه به جشنواره ارسال مي‌شود فيلم‌هاي فاخري است كه امروزه دنيا را محصور كرده است و درست به همين دليل است كه معتقدم اين جشنواره يك رويكرد متفاوت خواهد بود.
طالب‌زاده در ادامه صحبت‌هاي خود در خصوص كيفيت برگزاري اين جشنواره اظهار مي‌دارد: اين جشنواره در نوع خود كم سابقه است و در ميان جشنواره‌هاي رنگارنگي كه در ايران برگزار مي‌شود جاي اين نوع سينما خالي بوده است. تا كنون اين فرصت ايجاد نشده تا از فيلمسازان مبارز كه اغلب مستقل فعاليت مي‌كنند آثاري ديده شود و نكته جالب اينكه ايران به دليل موقعيت استراتژيكي كه در دنيا و به خصوص در خاورميانه دارد بهترين مكان براي برگزاري اين جشنواره است. فيلمسازان امريكايي يا اروپايي كه نمي‌توانند فيلم‌هاي خود را در كشورهاي خود نمايش دهند فرصت حضور در اين جشنواره را پيدا كرده‌اند. به اعتقاد من اين جشنواره يك رويداد بي‌تكلف و بي‌تعارف است و درست به همين دليل است كه مي‌توان از اين جشنواره به عنوان يك افق نو ياد كرد.
اولين دوره جشنواره «افق نو»
نخستين جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل «افق نو» با ثبت آثار نمايندگان 72 كشور در دبيرخانه جشنواره، ركورد كم‌سابقه‌اي در تاريخ برگزاري جشنواره‌هاي ايراني را به نام خود ثبت كرد. 980 اثر از 72 كشور دنيا براي شركت در جشنواره افق نو ارسال شد كه فيلمسازان مستقل در امريكا با ارسال بيش از 250 اثر توانستند از ديگر شركت‌كننده‌ها و كشورها پيشي بگيرند. بيشترين آثار ارسال شده به اولين دوره از جشنواره «افق نو» به ترتيب كثرت تعداد آثار از كشورهاي امريكا، انگليس و اسپانيا بود. اين جشنواره تنها در يك بخش بين‌الملل برگزار مي‌شد و بخش مجزايي به نام سينماي ايران نداشت، اما به گفته مسئولان برگزاركننده آن براي داغ‌تر شدن فضاي رقابت تصميم گرفته شد فيلم‌هاي ايراني حاضر در جشنواره را در بخش بين‌الملل قرار دهند. تعداد آثار ايراني كه در بخش‌هاي مختلف اين جشنواره حضور داشتند، 10 فيلم بوده است.
نادر طالب‌زاده، دبير جشنواره «افق نو» با اعلام خبر استقبال بي‌نظير سينماگران سراسر جهان از اين جشنواره مي‌گويد: سينماگران زيادي در نوبت هستند كه بتوانند در اينجا حضور پيدا كرده و آثارشان را عرضه كنند. به نظر من جشنواره افق نو از جشنواره فجر بزرگ‌تر است و آينده بسيار خوبي خواهد داشت چون فجر يك جشنواره داخلي است اما افق نو يك رقابت بين‌المللي است. افق نو يك بيدار باش جهاني است كه متولي آن ايران است!
«محمد طائب» قائم مقام اين جشنواره سياسي و هنري نيز با اشاره به روند اجرايي اين جشنواره مي‌گويد: نزديك به دو سال است كه روي برپايي اولين دوره جشنواره فيلمسازان مستقل كار كرد‌ه‌ايم. زماني كه ايده اين كار مطرح شد از مشورت تمامي مديران و اهالي سينما استفاده كرديم و عجله‌اي براي برگزاري اين جشنواره به هر قيمت و سرعتي نداشتيم؛ چراكه شاهد هستيم جشنواره‌هايي با اين موضوعات برگزار مي‌شود اما بعضا خروجي خوبي نسبت به آنها وجود ندارد و خيلي جشنواره‌هاي مستقلي نيستند. اولين دوره از جشنواره افق نو از 12 تا 17 شهريور ماه(سال 91) در مجموعه سالن‌هاي سينما فلسطين برپا شد. همچنين همزمان با برپايي اين جشنواره، همايش‌ها و نشست‌هاي خبري نيز با حضور انديشمندان و صاحب نظران عرصه‌هاي سياسي و اقتصادي با هدف كنكاش و گفت‌وگوي بيشتر با محوريت توجه به موضوعات جشنواره و فارغ از مسائل مرتبط به فيلم‌ها برپاشد.
دومين دوره جشنواره
صبح روز چهارشنبه 23 مرداد ماه سال‌جاري نشست خبري دومين دوره جشنواره «افق نو» در محل مؤسسه رسانه‌هاي تصويري برگزار شد. نادر طالب‌زاده دبير دومين جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل «افق نو» در ابتداي نشست خبري گفت: دومين جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل «افق نو» در دو بخش فيلمسازي كه با حضور فيلمسازان مستقل از كشورهاي مستقل و بخش دوم كنفرانس بين‌المللي با حضور انديشمندان مبارز است، برگزار مي‌شود. اكثر انديشمندان حاضر در اين كنفرانس صاحب رسانه‌هاي مختلف بوده و در بيداري اخير تأثيرگذار هستند و نگاه آنها در اكثر موارد با ايران يكسان است. جشنواره از 12 تا 15 شهريور ماه در تهران برگزار مي‌شود و در اين دوره از جشنواره 50 مهمان از امريكا و باقي از ديگر كشورهاي اروپايي خواهيم داشت. جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل به گونه‌اي است كه بايد هر سال نسبت به سال قبل پربارتر باشد؛ چراكه به دليل هجمه‌اي كه عليه ايران وجود دارد، برگزاري پررنگ چنين جشنواره‌هايي مي‌تواند به نفع ايران باشد. سال گذشته در روند برگزاري كنفرانس هاليووديسم، انعكاس خبري به گونه‌اي بود كه در روز دوم كنفرانس به دليل حضور مهمانان بين‌المللي و جديت آنها در حضور در اين كنفرانس، انعكاس قابل توجهي داشتيم.
طالب‌زاده در ادامه مي‌گويد: در اين دوره از جشنواره انديشمنداني از كشورهايي چون امريكا، فرانسه، كانادا، دانمارك و. . . حضور دارند. امسال بايد سعي كنيم در كنار گستردگي حضور ميهمانان جشنواره، رسانه‌ها نيز حضور پررنگ‌تري داشته باشند، به همين دليل رايزني‌هايي صورت گرفته تا در طول اين دوره از كنفرانس پخش زنده تلويزيوني از سخنراني‌ها داشته باشيم. سال گذشته و در كنفرانس هاليووديسم بخشي در رابطه با فيلم‌هايي خاص كه عليه ايران ساخته شده‌اند برگزار شد، در اين بخش با نمايش فيلم‌هاي ضد ايراني كه در آن ايران را به عنوان يك بمب گذار اتمي در دنيا معرفي كرده بود، سعي كرديم تا نوع نگاه هاليوود به ايران را نشان دهيم و يادآور شويم كه ساخت و نمايش فيلم‌هايي از اين دست تا چه اندازه مي‌تواند در رأي‌گيري عليه ايران در كنگره و سناي امريكا تأثيرگذار باشد.
دبير دومين جشنواره افق نو اظهار مي‌دارد: شايد تا امروز 10 فيلم شبه صادراتي ساخته‌ايم كه از بودجه‌هاي بالايي نيز برخوردار بود، اما تمام اين كارها را مي‌توان شبه تهاجمي دانست كه اكثر آنها جذابيت بين‌المللي نداشته است، در همين راستا 10 سال پيش از تلويزيون ايران خواستم كه 10 درصد از بودجه توليدات خود را به بخش توليدات بين‌المللي اختصاص دهند كه اين طرح چندان با موفقيت همراه نبود. ايران بايد به تدريج تبديل به محلي براي گفت‌وگو ميان اهل رسانه و هنر باشد. نبايد فراموش كرد كه جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل «افق نو» يك جشنواره دكوراتيو نبوده بلكه يك جشنواره فرهنگي و سياسي است، به همين دليل اميدوارم كه دولت جديد نيز مانند دولت قبل، همكاري‌هاي لازم در اين زمينه را با ما داشته باشد.
سرنوشتي نامعلوم!؟
اما اين ابراز اميدواري طالب‌زاده چند روز بيشتر دوام نياورد و در روز ششم شهريور ماه سال‌جاري خبري روي خروجي خبرگزاري‌ها قرار گرفت كه تا حدودي قابل پيش‌بيني بود. خبر اين بود« برگزاري دومين جشنواره فيلمسازان مستقل «افق نو» كه قرار بود از 12 تا 16 شهريور ماه جاري در تهران برگزار شود به زمان ديگري موكول شد. زمان قطعي برگزاري جشنواره فيلمسازان مستقل متعاقباً اعلام مي‌شود. دومين جشنواره بين‌المللي فيلمسازان مستقل «افق نو» قرار بود با موضوعاتي چون «جنبش وال استريت»، «بيداري اسلامي»، «بيداري جهاني»، «نقش لابي‌ها در بحران كنوني امريكا و اروپا»، «قدرت و نفوذ لابي‌ها در غرب»، «بحران اقتصادي در اروپا و امريكا»، «مقاومت عليه اشغال و مداخله غيرقانوني»، «جنبش‌هاي ضد جنگ»، «اسلام هراسي و ايران هراسي»، «جهان مدرن و عدالت پايدار»، «جهاني به دور از تروريسم و سلاح‌هاي هسته‌اي»، «جريان‌هاي تكفيري و تروريستي»، «فلسطين ـ مقاومت و ظلم ستيزي»، «هاليوود»، «به تصوير كشاندن شيطان»، «خشونت»، «تروريسم در هاليوود»، «11 سپتامبر و هاليوود» به دبيري نادر طالب‌زاده در تهران برگزار شود»! از جمله دلايلي كه براي برگزار نشدن به موقع اين جشنواره در رسانه‌ها منعكس شد مي‌توان به نياز به زمان بيشتر براي هماهنگي ميهمانان خارجي جشنواره و كنفرانس فيلمسازان مستقل، استقبال فيلمسازان داخلي و تداوم دريافت آثار و تقاضاي بسياري از مراكز فيلمسازي براي تمديد مهلت دريافت آثار و. . . اشاره كرد!
برپايي يكي از پرسروصداترين جشنواره‌هاي بين‌المللي كشورمان كه سال گذشته نشان داد توان بالايي در ايجاد فضاي پروپاگانداي رسانه‌اي در جهت اهداف كشورمان داشته باشد به دلايل نامعلومي به تعويق مي‌افتد. مسئولان برپايي اين جشنواره از دبير جشنواره تا ديگر رده‌هاي مسئوليتي برگزاري آن هيچ پاسخ و دليل روشني براي تعويق آن اعلام نمي‌كنند و خودشان هم نمي‌دانند كه سرنوشت اين جشنواره استراتژيك چه خواهد شد! با توجه به رويكرد فرهنگي دولت جديد و اتخاذ تدابير خاص در حوزه سياست خارجي مبني بر جلوگيري از ايجاد تنش با كشورهايي نظير امريكا، به نظر مي‌رسد ممكن است كه تعويق اين جشنواره با توجه به تجربه موفق سال گذشته‌اش با آنچه گفته شد بي‌ارتباط نباشد. از طرفي ديگر اعلام نشدن هيچ تاريخي براي برگزاري احتمالي جشنواره در آن زمان يكي ديگر از دلايل چندگانه‌اي است كه احتمالا خبر از برگزار نشدن آن به اين زودي‌ها مي‌دهد؛ چراكه عدم اعلام زمان مشخص از سوي مسئولان اين جشنواره و مشخص نبودن آن با توجه به حضور مهمانان، داوران، فيلمسازان و انديشمندان خارجي متعدد جملگي نشان دهنده عدم برگزاري آن است. چه اينكه همگان مي‌دانند هماهنگي جهت رزرو هتل، گرفتن ويزا، اجاره سالن نمايش آثار، برپايي مراسمات و كنفرانس‌هاي جنبي و... مستلزم داشتن زمانبندي دقيق و حساب شده است؛ چراكه نمي‌توان با اعلام يك ضرب‌الاجل مثلاً دو يا سه ماهه چنين كارها و مقدماتي را فراهم كرد. بنابراين با توجه به جميع جهات به نظر نمي‌رسد كه ظرف چندماه اخير اين جشنواره برگزار شود! حال با اين اوصاف لازم است كه نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌هاي مستقل براي كمك به برپايي هرچه زودتر اين جشنواره در ابعاد مادي، معنوي و تهيه سالن و هتل و. . . به ميدان بيايند؛ چراكه تجربه ثابت كرده است برگزاري جشنواره‌هايي همانند «افق نو» و «جشنواره فيلم عمار» به خوبي توان بالقوه و بسيار زيادي كه در بين نيروهاي خلاق، بدون تريبون اما صاحب حرف وجود دارد را مي‌توان كاناليزه و به سوي چشم انداز افق تحقق اهداف نظام جمهوري اسلامي ايران هدايت كرد. عدم برپايي جشنواره افق اين فرصت را به دشمنان و معاندان كشورمان مي‌دهد كه با فراغ بال و بدون كمترين لكنت زباني فرهنگ، جامعه، تمدن و باورهاي ديني كشورمان را مورد هجمه و حمله قرار دهند. حال كه جشنواره‌هايي مثل افق نو و عمار متولد شده و اين دو به خوبي نشان داده‌اند كه نيروهاي حزب اللهي و بسيجي با اتكا به تقيدات مذهبي و ارزش‌هاي الهي توان مقابله رودررو و همتراز با بزرگ‌ترين دشمنان دين و ميهن مان را دارند، چرا كسي به فكر كمك و بالا بردن توان حمله و هجمه چنين اتفاقات و تحركات راهبردي نيست؟ چرا به بهانه‌هاي مختلف و با كوته نظري در اتخاذ تدابير و اهداف كوتاه‌مدت مي‌خواهيم يك قله استراتژيك و يك گردنه سوق الجيشي در مسير تحقق اهداف راهبردي نظام را فدا كنيم؟ آيا قرار است تجربيات تلخ از دست دادن فرصت‌هاي طلايي زمان دفاع مقدس كه با بهانه‌هاي پيش پا افتاده به وجود آمدند را دوباره امتحان كنيم؟ آيا قرار است يك بار ديگر همه تجهيزات مان را در جايي به غير از جبهه و خط مقدم اصلي به خيال كسب «يك پيروزي» دپو و جمع كنيم؟ شايد هنوز هم دوستان در خيالاتشان ترديد دارند كه آيا حفظ جزيره‌اي در خاك دشمن تجاوزگري محسوب مي‌شود يا نه؟!
