در واپسين روزهاي سال ۹۰، روزشمار تقويم ملي كشور در حالي به سوي رويداد مهم ملي انتخابات نهمين دوره مجلس شوراي اسلامي نزديك مي‌شود كه در سال گذشته حوزه فرهنگ و اخلاق با ركود ملموسي مواجه بود؛ ركودي كه حتي واكنش رهبر معظم انقلاب اسلامي را در پي داشت تا جايي كه ايشان در نماز جمعه با اشاره‌اي به پيشرفت حوزه‌هاي مختلف، ضعف در حوزه‌هاي فرهنگي و اخلاقي كشور را مورد نكوهش قرار دادند. در اين بين بخشي از ركود فرهنگي و اخلاقي كشور متوجه كوتاهي دولت و برخي نهادها و نيز متوجه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي است كه به نمايندگي از مردم مسئوليت رسيدگي به معضلات فرهنگي و اخلاقي جامعه را عهده‌دار هستند. كارشناسان معتقدند كميسيون فرهنگي مجلس مي‌تواند نقش موثرتري در مسائل فرهنگي، هنري و اخلاقي جامعه داشته باشد.
در بـحبـوحه تبليغات و مناظرات انتخاباتي اين روزها علاوه بر طرح مسائل و اولويت‌هاي اقتصادي از زبان كمتر نماينده‌اي مي‌توان اشاره‌اي به اولويت‌ها و برنامه‌هاي فرهنگي و هنري مجلس آينده كشور را شنيد. با اين حال بسياري از كارشناسان و نمايندگان فعلي و نامزدهاي دور جديد انتخابات مجلس شوراي اسلامي با تأكيد بر اهميت فرهنگ در ميان ساير حوزه، آسيب پذيرترين بخش در كشور را حوزه فرهنگ عنوان مي‌كنند.
بخش فرهنگي مغفول مانده است
بيژن نوباوه، خبرنگار سابق صدا و سيما، نماينده مجلس و كانديداي نمايندگي در مجلس دور نهم با اشاره به اهميت اين حوزه و ضريب بالاي آسيب‌پذيري آن به وجود بيش از ۱۰۰ كانال تلويزيوني و راديويي فارسي زبان معاند جمهوري اسلامي ايران اشاره كرده و به «جوان» مي‌گويد: «دشمن براي دو دهه آينده برنامه‌ريزي كرده است تا عقبه، اعتقاد و ايدئولوژي ما را مورد هجمه قرار دهد. نشانه‌هاي آن نيز پيدايش صدها عرفان كاذب در كشور و نيز نمادسازي‌هاي گوناگون در قالب اشكال مختلف اعم از اسباب بازي، وسايل آرايشي و تزئينات منزل است. اينكه رهبر معظم‌له ابتدا از تهاجم فرهنگي و سپس از شبيخون و سرانجام از ناتوي فرهنگي ياد كردند، نشان دهنده اين است كه جامعه بخش فرهنگي را مغفول باقي گذاشته است و اين انتقاد هم به مجلس شوراي اسلامي و هم به دولت و هم نهادها وارد است.» عدم درك دغدغه‌هاي واقعي حوزه فرهنگ و هنر و عدم‌ارائه راهكارهاي مناسب براي پوشش خلأهاي موجود در زمينه‌هاي فرهنگي و هنري يكي از مشكلات مجلس شوراي اسلامي در دوره‌هاي قبل بوده است. سطح اطلاعات اجتماعي نسبت به فرهنگ پايين است و به گفته نوباوه وقتي در مجلس كنوني طرح فرهنگي ارائه مي‌شود، كمترين اظهار نظري از سوي نمايندگان صورت مي‌گيرد، اين در حالي است كه نمايندگان در ساير حوزه‌ها خود را صاحبنظر مي‌بينند و بديهي است كه كشور بيشترين ضربات را از زمينه فرهنگ متحمل مي‌شود.
در عين حال عدم قانونگذاري در حوزه فرهنگ و هنر و نيز عدم اجراي مقررات در اين حوزه‌ها نيز در نوع خود مشكل ساز است.
عدم قانونگذاري در حوزه هنر
محمد‌حسين نيرومند، مشاور هنري وزير ارشاد در گفتوگو با «جوان» ضمن تأكيد بر اين مطلب كه نمايندگان مجلس كمتر تخصص كاملي در حوزه فرهنگ و هنر دارند و ناتوان از درك دغدغه‌هاي واقعي اين حوزه‌ها هستند، مي‌گويد: «به سبب نبود تخصص شاهد ضعف‌هاي زيادي در اين حوزه‌ها بوديم كه ناشي از عدم توجه مجلس به حوزه هنر است و به نظر من بسياري از مشكلات حوزه هنر به عدم قانونگذاري در اين حوزه و نيز عدم اجراي مقررات در آن باز‌مي‌گردد تا آنجا كه حتي مقررات نيم بندي كه در حوزه هنر وجود دارد به درستي اجرا نمي‌شود.»
در شرايطي كه خواسته شهروندان از نمايندگان منتخب خود در مجلس توجه به حوزه‌هاي فرهنگ و هنر و اخلاق و نيز تصويب مقررات در اين حوزه و در نهايت اجراي مقررات است، واقعيت امر از نگاه «نيرومند» اين است كه حوزه فرهنگي و هنري امروز كشور دستخوش مديريتي شده كه پيش از فرهنگي انديشيدن سياسي است، در حالي كه اگر روزي مجلسي مصوبه‌اي داشته باشد و در آن مديران فرهنگي و هنري مديريت‌هاي كلان را تأكيد كنند و تخصص داشته باشند، اتفاقات خوبي در اين حوزه‌ها خواهد افتاد.
از سوي ديگر گفته مي‌شود كه تكيه زدن برخي افراد غير متخصص بر مسند مديريتي فرهنگي كشور از ديگر عواملي است كه بر ضعف اين حوزه دامن زده است. پسرفت و ركود برخي معاونت‌ها و سازمان‌هاي دولتي در مسير تحقق اهداف سند و چشم‌انداز ۲۰ ساله كشور و تغييرات پي در پي مديريتي اين حوزه‌ها در بسياري از موارد ناشي از عدم تخصص مديران بوده است. نيرومند در گفت‌و‌گوي خود با «جوان» ادامه مي‌دهد: «در حال حاضر از آنجا كه فرهنگ موضوعي فرادستي است، همه خود را صاحبنظر اين حوزه مي‌دانند و اين امكان وجود دارد كه يك شخص غير‌متخصص در مسند مديريت فرهنگي قرار بگيرد. نبود مقررات در حوزه گزينش يكي از مهم‌ترين آفت‌هاي حوزه فرهنگ و هنر است.»
برخي صاحبنظران در مواجهه با ركود فرهنگي، هنري و اخلاقي كشور كمبود بودجه‌هاي تخصيص داده شده از سوي مجلس‌هاي دوره قبل به حوزه‌هاي فرهنگي را از جمله دلايل ضعف عملكرد نمايندگان مجلس مي‌دانند. اين استدلال در شرايطي شكل گرفته است كه در ايران تنها پنج درصد و در كشورهاي پيشرفته هفت درصد از بودجه كل به حوزه فرهنگي اختصاص مي‌يابد، با اين وجود برخي ديگر اعتقاد دارند كه تنها اختصاص بودجه و اعتبارات به حوزه فرهنگي راهگشاي مشكل پسرفت در زمينه‌هاي فرهنگي و اخلاقي نيست، بلكه بخشي از اين بودجه‌ها بايد هدفمندتر در حوزه فرهنگ و هنر هزينه شود.
به اعتقاد مشاور هنري وزير ارشاد، مجلس بايد بخشي از پرداختي‌هاي حوزه هنر را منوط به تحقق برخي از مطالباتش كند و براي مثال اين‌گونه نباشد كه فصل ۵ وزارت فرهنگ و ارشاد را تخصيص دهد اما مطالبه جدي نداشته باشد. بودجه‌ها بايد در حوزه فرهنگ و هنر هدفمند هزينه شود تا اولويت‌ها به درستي انتخاب شده، بودجه مناسبي به آنها اختصاص يابد و مطابق با اولويت‌ها كار ارائه شود.
ضعف در برنامه‌ريزي فرهنگي و سطحي بودن نگاه‌ها به مقوله فرهنگ در حالي از نقاط ضعف مجلس دوره‌هاي قبل بوده است كه توقع معقول و مقبول اهالي فرهنگ، هنر و اخلاق در انتظار نگاه متفاوت نمايندگان منتخب مردم در مجلس جديد به اين حوزه‌هاست. تقويت صدا و سيما، داشتن رسانه مستقل در فضاي مجازي، رسيدن به موتور جست‌وجوگر فارسي، قطع نياز از شبكه‌هاي مجازي غرب، تقويت سينما، هنرهاي نمايشي، موسيقي و ساير مقوله‌هاي هنري و فرهنگي از جمله نيازهايي است كه اميد است در مجلس دور نهم مورد توجه نمايندگان قرار بگيرد.
