بالا رفتن تعداد جمعیت ساکن روی کره زمین موجب شده تا تأمین مواد غذایی خصوصاً نوع گیاهی آن به شدت مورد توجه قرار بگیرد. در چند سال اخیر خشکسالی و در کنار آن فرسایش بالای خاک از جمله دلایلی است که کارشناسان را بر آن داشته تا با تحقیقات علمی در جهت کاستن محدودیتها و یافتن خاک مناسب جدید برای کشت و زرع گام بردارند. با وجود آنکه ایران به خاطر شرایط اقلیمی و چهار فصل بودن به عنوان یکی از مناطق ایدهآل برای کشاورزی قلمداد میشود، اما وجود برخی محدودیتها از جمله کاهش منابع آبی و از بین رفتن خاک و همچنین بروز پدیدههایی مانند خشکسالی و گرد وغبار، کشت و زرع آن را با چالشهای جدی مواجه کرده است. در این میان، لرستان به خاطر دارا بودن شرایط آب و هوایی و خاک مناسب از دیر باز یکی از قطبهای کشاورزی ایران بوده است. با این حال خشکسالی و میزان فرسایش بالای خاک در سالهای اخیر از توسعه صنعت کشاورزی در این منطقه جلوگیری کرده و موجب شده تا استفاده از اراضی در مناطق کوهستانی و شیبدار استان مورد توجه قرار بگیرد. بر همین اساس کارشناسان کشاورزی، درختانی همچون انجیر و پسته و در کنار آن گیاه زعفران را که مستعد رویش و ثمر دهی در این مناطق هستند مورد مطالعه قرار داده و برای کشت به کشاورزان پیشنهاد دادهاند.
بررسیها نشان میدهد، بارندگیهای شدید و طولانی، ذوب شدید برفها، تبدیل اراضی جنگلی به اراضی دیم و کم بازده، استفاده بیرویه از درختان جنگلی به منظور تأمین سوخت، هم جهت بودن شیب اراضی با جهت شخم و چرای بیرویه از مهمترین عوامل فرسایش و تخریب خاک غنی زمینهای لرستان است. از آنجا که برای کشت نیاز به خاک مستعد است، لذا پدیده فرسایش سبب شده تا ذرات مغذی از بستر خود جدا و خاک حاصلخیزی خود را از دست بدهد، موضوعی که با شدت گرفتن در سالهای اخیر عملاً تهدید جدی برای کشت در اکثر استانهای ایران به حساب میآید.
کشت در زمینهای شیبدار
بررسی کارشناسان نشان میدهد در حال حاضر فرسایش خاک در لرستان ۱۰ برابر میانگین جهانی است موضوعی که عملاً زنگ خطر را به صدا درآورده است. سیدعماد شاهرخی رئیس جهاد کشاورزی لرستان در خصوص وضعیت کشاورزی در استان میگوید: «با سرعت یافتن فرسایش خاک در استان کشاورزی با تهدید جدی مواجه است.»
وی میافزاید: «در حالی که فرسایش خاک در جهان بین ۵/۲ تا ۵ تن در هر هکتار است، در ایران ۱۲ تن در هر هکتار اعلام شده و این میزان در برخی از مناطق لرستان تا ۲۵ تن در هر هکتار هم میرسد.»
سرعت گرفتن فرسایش خاک در لرستان که باغدارای و کشاورزی منبع درآمد بیشتر مردمان این خطه است، سبب شده تا کارشناسان کشاورزی به فکر راه چارهای افتاده و مناطق جدیدی را برای کشت پیشنهاد دهند، که میتوان به مناطق شیبدار در نواحی کوهستانی اشاره کرد. در حال حاضر حدود ۷۰ درصد زمینهای قابل کشاورزی در این استان در مناطق کوهستانی شیبدار است که تنها میتوان چند محصول خاص در آن کشت کرد. چندی پیش بود که مرکز تحقیقات کشاورزی لرستان اعلام کرد با توجه به محاسباتی که از سوی این مرکز انجام شده، میتوان در مناطق شیبدار درخت پسته کاشت که این موضوع علاوه بر اشتغالزایی، درآمدزایی خوبی نیز در پیدارد.
رئیس جهاد کشاورزی لرستان در این خصوص میگوید: «با تحقیقات انجام شده توسط کارشناسان، در این مناطق میتوان درخت انجیر، پسته و حتی گیاه زعفران کاشت.»
بررسیها نشان میدهد، با کاشت درخت پسته، از سال پنجم که بار دهی در این باغات شروع میشود تا ۱۰۰ میلیون تومان در هر هکتار درآمدزایی برای تولید کنندگان ایجاد میشود.
در کنار پسته، انجیر نیز از جمله میوههایی است که در لرستان از جایگاه خوبی برخوردار بوده و حتی در بازارهای جهانی نیز مشتریان زیادی را برای خود دست و پا کرده است. در همین رابطه شاهرخی با اشاره به موفقیتآمیز بودن کشت انجیر استهبان فارس در لرستان میگوید: «در پی کشت موفقیتآمیز این محصول در مناطق شیبدار لرستان پیشنهاد میشود تا باغداران اقدام به کشت آن کنند و در صورت نیاز به راهنمایی کارشناسان، همیشه در کنارشان خواهیم بود.»
زعفران از دیگر گیاهانی است که میتوان در مناطق شیبدار لرستان به کشت آن پرداخت. در حال حاضر به غیر از خراسانجنوبی و رضوی در برخی از استاهای کشور نیز کاشت این محصول رواج پیدا کرده است. رئیس جهاد کشاورزی لرستان با بیان اینکه بررسیهای انجام شده نشان میدهد، میتوان در مناطق شیبدار لرستان زعفران کشت کرد ادامه میدهد: «به طور میانگین میزان تولید زعفران در استان هفت کیلو در هر هکتار است.»
به گفته این مسئول، این میزان میتواند بالای ۲۰۰ میلیون تومان درآمدزایی در هر هکتار برای کشاورز داشته باشد.