سرویس اقتصادی جوان آنلاین: مصرف گاز بخش خانگی و تجاری به ۵۸۵ میلیون مترمکعب رسیده که با توجه به روندی که اوضاع دمایی کشور دارد این مقدار مصرف به رقم‌های بالاتری هم می‌رسد. با وضع کنونی، در ناحیه شمالی کشور استان‌های مازندران، گلستان، گیلان، اردبیل و از امشب هم در خراسان رضوی، شمالی و جنوبی شاهد کاهش دما و افزایش مصرف گاز خواهیم بود. سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران تأکید کرده که استفاده از پرده‌های ضخیم و بستن پنجره‌ها در کاهش مصرف مؤثر است و اینکه دمای رفاه تا ۲۱ درجه در خانه رعایت شود.
بار جبران کمبود انرژی بازهم بر دوش صنایع
صنایع کشور از جمله پتروشیمی‌ها و فولاد و سیمانی‌ها یکی از قربانیان مصرف بالای انرژی در کشور هستند؛ تا جایی که در تابستان برای جبران کمبود برق، برق این صنایع قطع شده و در زمستان نیز برای جبران کمبود گاز، قطعی گاز این صنایع در دستور کار قرار میگیرد. این اقدامات اگرچه می‌تواند تا حدودی کمبود‌ها را به نفع مصرف خانگی جبران کند، اما در نهایت زیان‌های سنگینی را به صنایع کشور تحمیل میکند؛ زیان‌هایی که در ادامه با افزایش قیمت تمام شده محصولات تلافی می‌شود. نمونه آن گرانی‌های ۳۰۰ درصدی اخیر قیمت یونولیت است که تنها یک نمونه از نتایج محدودیت‌ها در صنایع است.
احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران در رابطه با این مساله گفت: طی روز‌های گذشته کاهش ۵ میلیون متر مکعبی گاز ابلاغ شد که این کاهش بر عهده «ام پی سی»ها بود و برای پتروشیمی‌های مختلف محدودیت‌های گازی به وجود آورد.
وی افزود: اگر چه سال گذشته محدودیت گازی زودتر آغاز شد، اما به نظر می‌رسد که مصرف گاز درسال جاری بیشتر از مدت مشابه باشد و دست کم با افزایش ۵ درصدی مصرف گاز در عرصه‌های مختلف روبرو هستیم و در صورت افزایش بی رویه محدودیت‌ها امکان تعطیلی برخی از پتروشیمی‌ها نیز وجود دارد.
تلاش برای افزایش تولید
با ورود سامانه برودتی به کشور و کاهش دما و به تبع آن افزایش مصرف در بخش خانگی و تجاری، پالایشگاه‌های سیزده‌گانه پارس جنوبی با همه ظرفیت و توان تولید حداکثری گاز را در دستور کار قرار داده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون بیش از ۱۲۳ میلیارد مترمکعب گاز به خطوط سراسری انتقال داده و در این مدت زمان بیش از ۱۴۳ میلیارد مترمکعب گاز فرآورش شده است.
همچنین محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت نیز از افزایش ۲۸ میلیون مترمکعبی تولید گاز خبر داده و گفت: در راستای افزایش تولید گاز کشور، توسعه میدان گازی کیش در چهار فاز تعریف و برنامه ریزی شده است که بیش از صد میلیون مترمکعب در روز به تولید گاز کشور اضافه خواهد شد.
مسیریابی ریشه‌های ناترازی گاز خانگی
علی رغم تلاش برای تولید گاز، آنچه به طور کل در زمینه مصرف انرژی در کشور قابل توجه است، مصرف بالاتر از استاندار‌های جهانی در اکثر منابع انرژی در کشورمان است. درموضوع ضرورت سرمایه گذاری‌ها و توسعه ظرفیت‌ها هیچ بحثی وجود ندارد، اما مساله مهم مدیریت مصرف است که در غیر این صورت اگر به گسترده‌ترین منابع جهان هم وصل باشیم باز هم دچار چالش می‌شویم.
واقعیت آن است که ناترازی گاز در کشور یک زنگ هشدار جدی است و بنابراین برای برون‌رفت از این وضعیت نمی‌توان به روش‌های گذشته و تکراری دل بست. طبق اظهارات اخیر مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران ۶۵ درصد تولید گاز کشور از سوی بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود. توصیه کارشناسان در این شرایط توجه به رعایت استاندارد‌های ساختمانی است. نتیجه پژوهش مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی از وضع ترازنامه انرژی استان‌های ایران نشان می‌دهد استان مازندران بیشترین و استان هرمزگان کمترین سرانه تقاضای گاز را به‌خود اختصاص داده و اکثر استان‌ها در آزمون دریافت برچسب انرژی نمره قبولی نمی‌گیرند. به‌گونه‌ای که استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، تهران، سمنان، قم، گیلان و مازندران برچسب انرژی D و ۲ استان همدان و کردستان رتبه E را دریافت کرده‌اند و هیچ استانی موفق به دریافت رتبه A نشده است.
گازسوزی با راندمان پایین
مقایسه انرژی مصرفی سالانه در بخش خانگی به‌ازای هر مترمربع ساختمان در مقایسه با استاندارد ملی برچسب انرژی ساختمان بیانگر این است که اغلب ساختمان‌های موجود در ایران گازخوار هستند تا جایی که استان‌های مازندران، کردستان.
گیلان، تهران، همدان، آذربایجان‌شرقی، البرز، قزوین، اردبیل، مرکزی و زنجان به‌ترتیب بیشترین میزان گاز را در هر مترمربع ساختمان مصرف می‌کنند.
در مقابل، ساختمان‌های استان هرمزگان، سیستان و بلوچستان و ۲استان عمده تولیدکننده نفت و گاز ایران یعنی بوشهر و خوزستان کمترین میزان گاز بخش خانگی را به‌ازای هر مترمربع به‌خود اختصاص داده‌اند که دلیل اصلی آن گرمای هوا در این ۴استان می‌تواند باشد.
نادیده گرفتن مقررات ملی ساختمان در مبحث انرژی باعث شده تا اکثر ساختمان‌های ایران در رتبه ضعیفی از حیث بازده و صرفه‌جویی انرژی قرار گیرند که یک علت آن ضعف نظارت توسط سازمان‌های نظام مهندسی و شهرداری‌ها و از سوی دیگر پایین بودن قیمت گاز به‌عنوان انرژی غالب مصرفی ساختمان‌ها در فصل سرد سال به‌شمار می‌رود.
افزون بر مصرف بالای گاز در بخش خانگی ناشی از استاندارد نبودن ساختمان‌ها در رعایت مقررات ملی ساختمان به‌ویژه مبحث۱۹، یک دلیل دیگری که باعث رشد مصرف گاز در بخش خانگی می‌شود، تجهیزات گازسوز غیراستاندارد با بهره‌وری پایین است به‌گونه‌ای که بخاری‌ها، موتورخانه‌ها و تجهیزات گرمایشی عملا با مصرف بالای انرژی تولید می‌شوند و هدررفت گاز را تشدید می‌کنند. این در حالی است که به‌دلیل قیمت بالای وسایل گرمایشی دارای رتبه بهتر از حیث بازدهی انرژی، بیشتر خانوار‌های ایرانی از وسایل گرمایشی فاقد برچسب انرژی رتبه A استفاده می‌کنند.
نگاه بلندمدت حاکم شود
یک راه عبور از تنگنای ناترازی گازی طراحی برنامه‌ای شفاف جهت پایین‌آوردن میزان مصرف انرژی ساختمان و افزایش بهره‌وری در بخش گاز خانگی است. اصلاح نظام تعرفه گاز در بخش خانگی با رویکرد کنترل و مصرف بهینه همزمان با سیاست‌های غیرقیمتی نظیر درنظر گرفتن مشوق‌های اقتصادی برای اصلاح ساختار انرژی‌بری ساختمان و جایگزینی وسایل گرمایشی با راندمان بالا ازجمله سیاست‌هایی است که می‌توان مسیر عبور از زمستان‌های سخت را هموار سازد.
