پژوهشگر و مدرس پیشکسوت موسیقی نواحی کشورمان با اشاره به تأثیرگذاری فراوان موسیقی ایرانی روی موسیقی دیگر کشورها میگوید بسیاری از آیینها و جشنها و مراسم در مناسک دین مسیحیت وجود دارد که ریشههای آنان را میتوان در آیینهای ایرانی یافت.
هوشنگ جاوید پژوهشگر، مؤلف و مدرس موسیقی کشورمان در اولین نشست پژوهشی پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با موضوع «بررسی اشتراکات موسیقایی ایران با حوزه آسیای میانه» گفت: من به همه پژوهشگران حوزه موسیقی نواحی ایران توصیه میکنم که در حوزه سفرنامهها مطالعات زیادی داشته باشند که بدانند در حوزه صدور اشتراکات فرهنگی بازرگانان و اساساً همه افرادی که در سفر بودند چقدر به معرفی موسیقی کشورمان در دیگر کشورها کمک کردهاند. این در حالی است که اکنون بسیاری از آیینها و جشنها و مراسم در مناسک دین مسیحیت وجود دارد که ریشههای آن را میتوان در آیینهای ایرانی یافت. کما اینکه همین جشن هالووین معروفی که با تکیه بر گیاه کدو مورد توجه قرار گرفته از آیینهای ایرانی الهام گرفته شده که میتوانیم بررسیهای مشابه زیادی روی این موضوع داشته باشیم.
جاوید بیان کرد: سندها به ما نشان میدهد که چنین بهرهمندیهایی چقدر ریشههای تاریخی دارد. در این زمینه ثابتشده ستایشها در حوزه ایران فرهنگی هنوز وجود داشته و مورد استفاده قرار میگیرد. این در حالی است که ما در این حوزهها میتوانیم شاهد تبادلات فرهنگی متعددی میان ایران و کشورهای دیگر از جمله یونان باشیم که در حوزههایی نظیر جنگ و نبرد میتوان آنها را یافت. شرایطی که حتی از سازهای ایرانی نظیر سنتور در بخش رزم و جنگ استفاده میکنند؛ سازی که دربرگیرنده یک ساز نظاممند درباری بود و هنوز هم میتوان در ایران فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. کما اینکه در این زمینه هنرمندانی، چون حسین دهلوی روی آن کار کرد که متأسفانه حمایت چندانی از این رویکرد پژوهشی نشد.
وی درباره دیگر تأثیرات موسیقی ایران روی موسیقیهای دیگر کشورها توضیح داد: پژوهشها نشان داده که بسیاری از ایرانیها به ویژه موبدان زرتشتی از هنر آواز در دعاها و مناجات خود استفاده کرده و آن را کارکردی در جهت تبلیغ دین میدانند. این شرایط در حوزه کلیساها نیز بر اساس پژوهشهای تاریخ قابلمشاهده است. ما از همینجا متوجه میشویم که حتی آوازهای کرال کلیساها تحتتأثیر آواهای موبدان زرتشتی ما در ایران فرهنگی است که البته این شرایط در چارچوبهای دین مبین اسلام تولید میشود که واقعاً مردم را تحتتأثیر قرار میدهد.
این مدرس و مؤلف موسیقی نواحی به جریان تبادلات فرهنگی ایران و جهان پس از اسلام اشاره کرد و گفت: ما در دورههای مختلف تاریخ کشورمان به ویژه از عصر شاپور دوم شاهد اتفاقات مهمی هستیم که در تبادلات فرهنگی بسیار مؤثر است. به گونهای که بسیاری از شاعران و خوانندگان عرب وارد دربار ساسانی میشوند و ما شاهد عصر نوینی از ظهور و بروز موسیقی در دربار هستیم که موجب ارتباطات فرهنگی متعددی شدهاند.
جاوید با تشریح برخی از داستانها و اتفاقات موسیقایی ایران فرهنگی پس از اسلام اظهار کرد: چنین شرایطی موجب شد که ما موجب گسترش آموزش موسیقی در برخی از مناطق آسیا باشیم که بسیاری از هنرمندان ایرانی را تبدیل به معلمانی زبده و متخصص در حوزه موسیقی کرد که در خارج از مرزهای ایران هم به تدریس موسیقی میپرداختند. ما بعد از اسلام پس از تمایلاتی که به موسیقی پیدا میشود، موسیقی فاخر از درجه قابلتوجهی برخوردار و مشتمل بر الهام بسیاری از موسیقیهای عرب زبان توسط ایرانیان میشود. در این زمینه میتوانیم با رجوع به رسالههای مختلف به سبکها و گونههایی دست پیدا کنیم که میتواند معترف اشتراکات فرهنگی مختلفی میان ایرانیان و جهان عرب در دوران پس از اسلام باشد.
این پژوهشگر با انتقاد از برخی کمکاریهایی که در حوزه اشتراکات فرهنگی ایران و جهان اسلام مورد توجه قرار میگیرد، عنوان کرد: ما تأثیرات فرهنگی بسیار فراوانی روی موسیقی کشورها داشتیم که هر کدام مثنوی هفتاد من است. این موسیقیها در بسیاری از موارد موجب دگرگونی بسیاری از گونههای موسیقایی کشورهای عرب زبان و سایر کشورهای آسیایی شدهاست که گواه این ادعا را میتوان در کتب پژوهشی و تاریخی مختلف مشاهده کرد.