در حال حاضر جمعیتی حدود ۱۰ میلیون نفر در محدوده جنگل‌های استان‌های زاگرس نشین سکونت دارند. جنگل‌های بلوط و مراتعی که به اندازه راه‌ها و سد‌ها و کشاورزی و دامداری و صنعت از اهمیت بالایی برخوردارند و باید به موازات همه آن‌ها از این موهبت‌های الهی محافظت شود. اگر طی دهه‌های اخیر با کاهش میزان بارش‌ها، خشکسالی در کنار ریزگردها، نفس جنگل‌ها را بریده و آتش‌سوزی‌های وقت و بی‌وقت درختان را به خاکستر تبدیل کرده است. اگر ورود و چرای بی‌ضابطه دام‌ها مراتع را به مرز نابودی کشانده و به علت بی‌توجهی نسبت به تجهیز این مناطق به امکانات حفاظتی، بخش اعظمی از مناطق بکر غرب کشور از بین رفته است، دیگر وقت آن رسیده یکبار برای همیشه تصمیم درستی در جهت صیانت از جنگل‌های بلوط و مراتع زاگرس گرفته شود. همین امر موجب شد روز گذشته استانداران زاگرس‌نشین نشستی را با حضور و ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و تعدادی از وزرا برگزار کنند تا مسئله حفاظت از جنگل‌های بلوط و مراتع منطقه زاگرس را به بحث و بررسی بگذارند.
روز گذشته بود که نشست استانداران زاگرس‌نشین به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و برخی وزرا با محوریت حفاظت از جنگل‌های بلوط زاگرس و مراتع این منطقه برگزار شد.
اهمیت این نشست وقتی آشکار می‌شود که بدانیم تقریباً یک هشتم جمعیت ایران در منطقه جنگلی و کنار مراتع ساکن هستند و وجود همین جنگل‌ها و مراتع، نقش به‌سزایی در معیشت و درآمد و زندگی آن‌ها دارد.
در این نشست راهکار‌های استان لرستان برای حفاظت از این جنگل‌ها در قالب بسته پیشنهادی ارائه و در رابطه با آن بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
در همین راستا استاندار لرستان با بیان اینکه جنگل‌های بلوط زاگرس از مهم‌ترین منابع طبیعی کشور به شمار می‌رود که مساحتی بالغ بر ۶ میلیون هکتار وسعت دارد و جنگل‌های بلوط لرستان بخش عمده‌ای از آن را تشکیل می‌دهند، گفت: «اگر جمعیت ۱۰ میلیونی محدوده جنگل‌های استان‌های زاگرس‌نشین را در نظر بگیریم به خوبی پی‌می‌بریم که به موازات صیانت از حوزه‌های مهمی مانند کشاورزی، صنعت، راه‌ها، سد‌سازی و سایر ظرفیت‌ها، اجرای اقدامات اساسی برای حفاظت از جنگل‌های بلوط و مراتع نیز بسیار مهم و دارای اهمیت است که در این نشست بر این مهم تأکید شد.»
فرهاد زیویار ادامه داد: «در این نشست موضوع ارائه راهکار‌ها برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع غرب کشور دستور کار مهم جلسه بود که گزارشی از وضعیت جنگل‌های بلوط و مراتع لرستان هم ارائه و مورد بررسی قرار گرفت.»
به گفته استاندار لرستان، کاهش نزولات آسمانی، ریزگردها و چرای بی‌رویه دام‌ها از مهم‌ترین تهدیدات جنگل‌های بلوط و مراتع به شمار می‌رود که با توجه به گستردگی این منابع در سطح استان، لزوم حمایت از آن‌ها به عنوان یک مطالبه مهم در نشست امروز مطرح شد.
وی افزود: «با توجه به در پیش بودن فصل گرما و احتمال آتش‌سوزی در مراتع و علفزار‌های خشک استان، ضرورت تجهیز و تهیه امکانات و اختصاص اعتبار مورد نیاز برای حفاظت از جنگل‌ها نیز به عنوان بخش دیگری از مطالبات استان مطرح و مورد تأکید قرار گرفت.»
نیاز به فرهنگ‌سازی و مشارکت مردم داریم
طی سال‌های اخیر نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از سطح جنگل‌های زاگرس بر اثر بیماری زوال بلوط خشکیده، یا در معرض خشکیدگی قرار گرفته است.
این سطح خشکیدگی عمدتاً در استان‌های ایلام، لرستان، کهگیلویه وبویراحمد، کرمانشاه، فارس، چهارمحال‌و بختیاری و خوزستان به چشم می‌خورد که بعد از ایلام، لرستان به عنوان دومین استانی که بیشترین آسیب را از این ناحیه دیده، تقریباً ۵۰ درصد جنگل‌هایش را خشکیده می‌بیند و این بیماری تاکنون به قطع و مرگ ۱۰۰ هزار اصله بلوط انجامیده است.
بسیاری از عوامل دیگر نظیر وقوع پدیده گردو غبار، کاهش بارندگی، آفت‌ها و بیماری‌های انگلی در سال‌های گذشته نقش مؤثری در خشکیدگی درختان بلوط داشته است.
با این تفاسیر در نشست استانداران زاگرس‌نشین با معاون اول رئیس‌جمهور عنوان شد که بخش عمده‌ای از اقدامات در زمینه حفاظت از جنگل‌های بلوط، به فرهنگ‌سازی و استفاده از ظرفیت‌های مردمی معطوف می‌شود و جلوگیری از قلع و قمع درختان و وارد آمدن هرگونه خسارت به منابع طبیعی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای در امان ماندن جنگل‌ها و مراتع به شمار می‌رود.
استاندار لرستان با اشاره به تصمیات گرفته شده در این نشست گفت: «با توجه به بحث و بررسی‌ها و تصمیمات اتخاذ شده مقرر شد؛ کارگروهی متشکل از وزرا و استانداران تشکیل و ضمن انجام طرح‌های تحقیقاتی، برنامه عملیاتی منطبق با طرح و برنامه زمان‌بندی تهیه شود.»
زیویار افزود: «تأکید بر انجام اقدامات با محوریت و مشارکت مردم و تأمین اعتبار و تهیه و تجهیز امکانات مورد نیاز از دیگر تصمیمات اتخاذ شده در این نشست بود.»
ناحیه رویشی زاگرس شامل سلسه جبال زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.
جنگل‌های بلوط این منطقه از منتهی الیه شمال‌غربی ایران در آذربایجان‌غربی آغاز و تا جنوب غرب ایران یعنی کهگیلویه وبویراحمد و فارس کشیده شده است.
در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان‌های فارس، لرستان و خوزستان مقام‌های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه‌های جنگلی و درختی دارا هستند. جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند.
۱۱ درصد از مجموع جنگل‌های رویشگاه زاگرس در ایلام قرار دارد که به علت این گستردگی به عروس زاگرس شهرت یافته است.
اما خبر بد اینکه نزدیک به ۸۷ درصد از گستره طبیعی ایلام را عرصه‌های جنگلی و ملی تشکیل می‌دهد که حدود ۱۱۰ هزار هکتار از مجموع ۶۷۰ هزار هکتار جنگل‌های بلوط این استان به سبب وقوع پدیده گرد و غبار، کاهش بارندگی، آفت‌ها و بیماری‌های انگلی در سال‌های گذشته دچار خشکیدگی شده است.
