تاریخ نگاری دوره پهلوی، بیش از هر چیز، منوط به انتشار اسناد دست اول و روشنگر در این زمینه است. مجموعه سه جلدی «پهلویها» که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، یکی از معتبرترین آثار در این باره است که پژوهشگران و محققان این دوره از تاریخ معاصر میتوانند آن را دستمایه رهیافتها و نتیجهگیریهای خویش قرار دهند. این اثر گرانسنگ، توسط جلال فرهمند و مختار حدیدی جمع آوری و تنظیم شده و پژوهشکده مطالعات تاریخ معاصر ایران، به نشر آن همت گمارده است. در صدر واپسین مجلد از این سهگانه، مقدمهای آمده است که میتواند ما را به شناختی بهینه از این اثر تاریخی رهنمون سازد. در بخشی از این دیباچه چنین میخوانیم:
«تاریخنگاری بدون تکیه بر منابع، مدارک و اسناد معتبر، به حوزه داستانسرایی و قصهگویی نزدیک خواهد شد و اولین وظیفه مورخ، تکیه بر اسناد دست اول و اصیل است. اثر پیشرو، جلد دوم از مجموعه سه جلدی «خاندان پهلوی به روایت اسناد» است و شامل ارائه انبوهی از مدارک و اسناد در خصوص فرزندان رضا شاه پهلوی غیر از محمدرضا پهلوی- که جلد سوم این مجموعه به او اختصاص دارد- اسنادی که بدون کم و زیاد یا تحلیل و تفسیر به مخاطب گرامی عرضه میشود، در زمره قابل اعتناترین و قابل استنادترین کتب تاریخی با محوریت خاندان پهلوی قرار میگیرد. ارائه بیش از ۹۰ صفحه تصاویر و عکسهای مرتبط با فرزندان رضاشاه، بستگان و وابستگان خاندان پهلوی و نیز تصاویری از دربار و سران در مناسبتهای مختلف از دیگر ویژگیهای قابل ذکر این اثر سراسر مستند است. هر بخش، مقدمهای بسیار کوتاه دارد که در معرفی اسناد و افراد مورد مطالعه، مطالبی اخبارگونه (غیرتحلیلی) به مخاطب ارائه میدهد. تمامی اسناد بدون هیچگونه حذفی، بهطور کامل استنساخ یافته و تعداد اندکی از اسناد، بدون استنساخ ارائه شده است. برای مطالعه اسناد، اصولاً آنها را تقسیمبندی میکنند و در تقسیمبندی اسناد، شیوههای گوناگونی وجود دارد، اما شیوه ارائه اسناد در مجموعه حاضر، بر مبنای افراد است. بدین صورت که هریک از افراد خاندان پهلوی، تعدادی از اسناد را به خود اختصاص داده که ممکن است از اسناد محرمانه دولتی تا نامههای خصوصی و خانوادگی، اسناد مالی و... مربوط به آن شخص در بخش مورد نظر آمده باشد. بدین ترتیب مجموعه حاضر از تنوع خاصی برخوردار است، مضاف بر اینکه عکسها و اسناد ارائه شده برای اولین بار انتشار مییابد. بخشی از مهمترین اسناد مرتبط با فرزندان رضاخان که با موضوعات زیر در کتاب دستهبندی شده، از قرار ذیل است:
غلامرضا پهلوی و ملکه توران (فعالیت اقتصادی ملکه توران و غلامرضا پهلوی بهطور مجرا، ازدواجهای ملکه توران و غلامرضا پهلوی بهطور مجزا و اخراج ملکه توران از دربار به دستور تاج الملوک)
شمس پهلوی (نوجوانی، آشنایی و ازدواج با پهلبد، تغییر مذهب، شمس و جمعیت ادبی، انتخاب همسر برای محمدرضا، فعالیت اقتصادی و...)
اشرف پهلوی (در کودکی و نوجوانی، اشرف و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، اشرف و قمار و قاچاق عتیقه و مواد مخدر، خصوصیات اخلاقی اشرف)
فاطمه و محمودرضا پهلوی (فاطمه و ازدواج با علی هیلر و ارتشبد خاتمی، ارتشبد خاتمی و معاملات اسلحه، فعالیتهای اقتصادی محمودرضا پهلوی، محمودرضا و تجارت تریاک)
حمیدرضا پهلوی (دوران نوجوانی و شایعه ولایتعهدی وی، اخلاق و روحیات دردسرساز، اخراج از دربار، فرزندان و...)».