سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: مراقبتگری فراملی، همانند مراقبتگری در تمامی خانوادهها، اعضای خانواده را از طریق شبکههای میاننسلی مبتنی بر جبران لطف و تعهد، عشق و اعتماد به یکدیگر پیوند میدهد. در عین حال، این شبکهها آکنده از تنش، رقابت و روابط مبتنی بر قدرتهای نابرابر نیز هستند. مبادله مراقبت در خانوادهها اساساً غیرمتقارن و بر پایه جبران لطف است که هنجار «جبران لطف» بر آن حکم میراند: انتظار اینکه مراقبتکردن باید بالاخره مقابله بهمثل شود، هرچند این اتفاق همیشه محقق نمیشود. افراد مراقبت میکنند بیآنکه میزان مراقبت دریافتیشان را دقیق اندازه بگیرند، اما انتظار و تعهد بازگرداندن آن مراقبتگری وجود دارد. نظر به این نکته، اعضای خانواده اغلب به دقت بر این بدهبستانها نظارت دارند و «تعهدات خانوادگی» که متکثر و همواره محل مذاکرهاند، بر این مبادلات حکمرانی میکنند. از آنجا که این مراقبتها در جریان زندگی در زمانهای متفاوت و به میزانهای مختلف داده و ستانده میشوند، باید این مراقبتگری را در طول زمان و عرض مکان در «گردش» میان اعضای خانواده دانست.
نسخه اولیه کتاب مرجع جامعهشناسی خانواده که یک دهه پیش منتشر شد، فصلی درباره خانوادههای فراملی نداشت. با این حال، منطقاً میتوان فرض کرد تقریباً تمام خوانندگان این نسخه سال ۲۰۱۴ قدری تجربه مستقیم با این شکل خانواده داشتهاند. تغییر اجتماعی چنین ضرباهنگی داشته است، ضرباهنگی مرتبط با تشدید فرآیندهای جهانیسازی که حیات خانوادگی را عمیقاً متأثر کردهاند.
افراد خواه در جستوجوی پناهگاهی امن، آینده بهتر اقتصادی یا سبک زندگی بهتر از میهنشان بیرون کشانده میشوند و از روی اختیار یا اجبار به رعایت قوانین محدودکننده مهاجرت تن میدهند، به هر روی فاصلهها و مرزهای ملی میان آنها و خانوادههایشان جدایی میاندازد. حتی آن اعضای خانواده که جا میمانند هم حتی اگر بهواقع نقل مکان نکنند، درگیر روابطی اجتماعی در امتداد زمان و مکان میشوند. علاوه بر خانوادههای مهاجر، «تجربه تحرک» مشخصهای است که تعداد روزافزونی از انواع خانوادهها را تعریف میکند: کارگران حومه شهر، کارمندان پروازی، دائمالسفرها، غربتنشینها و حتی خانوادههای چندکانونی که پس از طلاق و متارکه ایجاد میشوند.
باید خاطرنشان کرد خانوادههای فراملی، پدیده جدیدی نیستند. در طول تاریخ، شکلهای فراوان و متنوعی از این خانوادهها به خاطر انواع تحرک وجود داشتهاند: ترک وطن و مهاجرت (مثلاً دایهها و پیشهوران)، توسعه و اکتشاف استعماری، جدایی اعضای خانواده و... آنچه اساساً دگرگون شده است، مقیاس تحرک و انقلاب در فناوریهای سفر و ارتباطات است. تنها راه تماس خانوادههای فراملی در گذشته، نشستن به انتظار نامههایی بود که کشتیها با خود میآوردند، اما امروزه «عملاً و مَجازاً» لحظهبهلحظه در زندگیهای یکدیگر حضور دارند.
تحرک به چنان مشخصهای از حیات معاصر تبدیل شده است که آن را پارادایم جدیدی برای علوم اجتماعی نامیدهاند. مطالعه تحرک فراملی که در سابقه سنتی خود به قلمروی دانشپژوهان حوزه مهاجرت و جمعیتشناسی اختصاص داشت، امروزه هرچه بیشتر به سایر حوزههای مطالعه از جمله مطالعات خانواده مربوط میشود. مفهوم «خانوادههای فراملی» ابزاری برای مفهومسازی از تأثیر تحرک بر خانوادههاست. این فصل نوین از جامعهشناسی خانواده، مروری بر اندیشههای معاصر در حوزه نوپای پژوهش در خانوادههای فراملی دارد و نتایج جدید پژوهشی و بحثهای نوظهور را مطرح میکند.
منبع: ترجمان/ بخشی از یک مقاله بلند
ترجمه: محمد معماریان/ با اندکی تلخیص