سرويس اقتصادی جوان آنلاين: با وجود تلاش‌های کشور‌های حوزه خلیج‌فارس برای کاهش وابستگی به تنگه هرمز، این وابستگی طی سال‌های گذشته چندان کاهش نیافته، بلکه با افزایش نیز همراه بوده است.
تنگه هرمز حیاتی‌ترین آبراه جهان است که برخلاف سایر آبراه‌های مشابه خود، هیچ راهی برای دور زدن آن وجود ندارد و کشور‌هایی که قصد تجارت با کشور‌های حوزه خلیج‌فارس را دارند، باید از این تنگه عبور و مرور کنند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این تنگه حجم معاملات و انتقال روزانه انرژی است که بر‌اساس آخرین آمارها، روزانه بالغ بر ۲۱ میلیون بشکه نفت‌خام، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی از این تنگه خارج می‌شود. این در حالیست که سالانه بیش از ۴ تریلیون فوت مکعب گاز نیز راهی بازار‌های گازی و کشور‌های مصرف‌کننده ال‌ان‌جی می‌شود.
همچنین در سال ۲۰۱۴ روزانه ۸ /۲ میلیون بشکه معادل محصولات پتروشیمی از طریف تنگه هرمز راهی بازار‌ها می‌شد که این رقم در سال ۲۰۱۸ به ۳/۳ میلیون بشکه رسید. مجموع خروجی انرژی خارج شده از تنگه هرمز حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز شامل نفت‌خام، میعانات گازی، محصولات پتروشیمی و بخشی از فرآورده‌های نفتی است که نشان می‌دهد این تنگه با همه برنامه‌هایی که برای دور زدن آن وجود دارد، از اهمیت و جایگاه بیشتری نسبت به گذشته برخوردار است.
سعودی‌ها در اندیشه دور زدن
گلوبال ریسرچ هفته گذشته گزارش جالبی از افزایش تنش‌ها در خلیج‌فارس منتشر کرد و نوشت عربستان بزرگ‌ترین متضرر کوچک‌ترین تنش در منطقه خواهد شد. این رسانه معتبر از وابستگی عربستان به تنگه هرمز گزارش دقیقی ارائه کرده و نوشته بود گرچه سعودی‌ها از تقویت خط لوله شرقی - غربی خود می‌گویند، اما فراموش کرده‌اند ظرفیت این خط نسبت به بنادر اصلی نفتی عربستان حرفی برای گفتن ندارد. عربستان نمی‌تواند بیشتر از ۳ میلیون بشکه از این طریق به فروش برساند، ضمن اینکه تغییر مبدأ صادراتی این کشور از خلیج‌فارس به دریای سرخ، هزینه‌زا بوده و یک راهکار کوتاه‌مدت و محدود است. اسکله‌های صادراتی نفت سعودی‌ها در کنار مناطق نفت‌خیزشان قرار دارد و استفاده از خط لوله‌ای که از شرق به غرب عربستان کشیده شده، غیرمنطقی است و امروزه نیز عربستان از آن برای انتقال نفت به مراکز صنعتی خود هم بهره می‌گیرد. عربستان به خوبی می‌داند برای این کشور دور زدن تنگه هرمز سخت است، به همین دلیل با تأکید بر دور زدن تنگه هرمز، از کشور‌های واردکننده نفت می‌خواهد امنیت نفتکش‌ها را تأمین کنند.
خالد الفالح، وزیر انرژی سعودی با ادعای اینکه تنگه هرمز برای نفتکش‌ها امن نیست، مسئولیت تأمین امنیت نفتکش‌ها را بر عهده واردکنندگان و خریداران نفت دانست. عربستان سعودی بخشی از نفت خود را از طریق دریای سرخ و با استفاده از هزار و ۲۰۰ کیلومتر خط لوله که از شرق این کشور کشیده شده است، صادر می‌کند. هدف عربستان افزایش صادرات از طریق خط لوله شرق به غرب با ظرفیت فعلی ۵ میلیون بشکه در روز است که نهایتاً ۳ میلیون بشکه از آن عملیاتی شده است.
فالح گفت: «امیدواریم این مقدار را به ۷ میلیون بشکه در روز افزایش دهیم؛ توسعه ظرفیت خط لوله شرق به غرب عربستان دو سال طول می‌کشد.» استفاده نکردن از تنگه هرمز برای صادرات نفت برای کشور‌هایی مانند کویت و عراق سخت‌تر است، زیرا تنها خط ساحلی آن‌ها در خلیج‌فارس است و همچنین امارات و ایران که بیشتر نفتشان را از طریق خلیج‌فارس صادر می‌کنند. ولی صادرکنندگان نفت به دنبال جایگزینی برای تنگه هرمز هستند، مثل عراق که قصد دارد نفت بیشتری را از طریق خط لوله به بندر سیهان ترکیه بفرستد و خط لوله‌های جدید به بنادر سوریه، لبنان و عربستان سعودی بسازد.
با همه ادعای سعودی‌ها برای دور زدن تنگه هرمز طی سال‌های گذشته، اما هیچگاه از اهمیت این تنگه کاسته نشده و اتفاقات رخ داده در این منطقه، بیش از گذشته موجب درک اراده ایران در تأمین امنیت خلیج‌فارس شده است، به‌طوری‌که سخنرانی اخیر سیدحسن نصرالله درباره مسائل منطقه، دستمایه گزارش گلوبال ریسرچ برای واهمه عربستان و امارات از شرایط موجود شده است. رویترز هم در‌این‌باره نوشته است: هشدار وزیر انرژی سعودی به کشور‌ها برای تأمین امنیت نفتکش‌های خود پس از آن صورت می‌گیرد که ایران در ۲۸ تیرماه گذشته یک فروند نفتکش انگلیسی را به علت نقض قوانین دریانوردی توقیف کرد. وزیر انرژی سعودی در حالی از کشور‌ها می‌خواهد امنیت نفتکش‌های خود را تأمین کنند که امریکا از یک ماه پیش طرح ایجاد ائتلافی دریایی برای «حراست از آزادی تردد» در خلیج‌فارس و تنگه هرمز را مطرح کرده است، هر چند به نظر می‌رسد بسیاری از کشور‌ها این طرح را به مثابه رودر رو شدن با ایران دانسته و از پیوستن به آن خودداری می‌کنند.
در پاسخ به همین نگرانی‌ها بود که پنتاگون اعلام کرده است هدف از تشکیل این ائتلاف مقابله با ایران نیست.
