حوريه ملکي
با اينکه تبريز در بسياري موارد شهره خاص و عام بوده و با سربلندي از نداشتن متکدي و نيازمند و معتاد متجاهر و... حرف مي زند، اما حالا انگار در مورد زباله هايش به جايي رسيده که نمي تواند کمر راست کند و اسير آشعال هايي شده که بوي تعفنشان تمام شهر را پر کرده است. امروز شهر ترين هاي ايران يک ترين ديگر هم به خودش اختصاص داده و آن هم توليدکننده ترين شهر در رابطه با زباله است که با تولید روزانه حدود یکهزار و 200 تن زباله بیشترین میانگین سرانه کشوری را به خود اختصاص داده است و اين در حاليست که سرانه تولید زباله برای هر شهروند ۶۷۰ گرم است.
***
اواسط سال گذشته بود که معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی گفت: 70 درصد دفن زباله در کلان شهر تبریز به صورت دفن سنتی و غیر اصولی انجام می شود.
حسن عباس نژاد افزود: تعداد 52 مرکز دفن زباله شهری و روستایی در سطح استان وجود دارد که بر اساس آخرین آمار اخذ شده میزان پسماندهای خانگی تولید شده در استان در حدود 980 هزار تن در سال است که در این میان تبریز با میزان تولید زباله 1200 تن در روز بیشترین تولیدکننده زباله در استان است و در سایر شهرهای استان 1523 تن در روز زباله تولید می شود.
وي ادامه داد: سهم تولید زباله شهرهای استان 46درصد مربوط به شهر تبریز و 54 درصد مربوط به سایر شهرهای استان است.
عباس نژاد تصريح کرد: متاسفانه 75 درصد نحوه جمع آوری زباله از منازل به صورت غیر اصولی انجام می شود و پروسه تفکیک در مبدا تنها در حدود 25 درصد موارد انجام می شود و 70 درصد دفن زباله در کلان شهر تبریز به صورت دفن سنتی و غیر اصولی انجام می شود.
وي افزود: از 59 مرکز دفن زباله شهری استان، حدود 10 درصد دارای مجوزهای زیست محیطی بوده و در آن ها دفن زباله به صورت اصولی انجام می شود و متاسفانه غالب زبالهگاههای استان از وضعیت زیست محیطی و بهداشتی مناسبی برخوردار نیستند.
وی تاکید کرد: پیگیری های لازم در راستای ساماندهی این مراکز در دست اقدام است و ما در حال تکمیل اطلاعات و ارائه گزارش در کارگروه پسماند استان به ریاست استاندار آذربایجان شرقی هستیم.
* هزينه هايي که با آمدن کارخانه هدر نمي رود
در حالیکه طبق آخرین آمار تقریبی شهر اصفهان با 2 میلیون جمعیت هزار تن زباله، مشهد به عنوان شهری گردشگرپذیر با 3 میلیون نفر جمعیت 2 هزار تن زباله، کرج با یک میلیون و 600 هزار نفر جمعیت حدود هزار و 500 تن، شیراز با یک میلیون و 500 هزار نفر جمعیت هزار و 98 تن زباله و تهران با 8 میلیون و 700 هزار نفر جمعیت و حجم بالای تردد مسافر، 9 هزار تن زباله تولید میکنند اما شهر تبریز در زمینه تولید روزانه زباله با رقمی بالغ بر یکهزار و 200 تن نسبت به دیگر کلانشهرهای پرجمعیت کشور وضعیت ایدهآلی ندارد.
به گفته مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری، سالانه برای زباله شهری تبریز به صورت مستقیم و غیرمستقیم ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه میشود که باید فکری به حال دفن زبالههای شهری کنیم و ۸۵ درصد زبالههای شهری در کشور ما دفن میشوند که یک فاجعه است.
برای مدیریت این میزان زباله که شامل انواع پسماندها میشود، شهرداری تبریز پروژههای زیست محیطی متعددی از جمله بزرگترین مرکز دفع فنی مهندسی بهداشتی پسماندهای شهری، مدرنترین تصفیهخانه شیرابه پسماندهای شهری کشور و احداث کارخانه زبالهسوز را در اولویت احداث و اجرا قرار داده است.
در حال حاضر روزانه بخش اعظمی از زباله تبریز بالغ بر 800 تن دفن و درصد پایینی از آن به کمپوست تبدیل میشود که احداث کارخانه زباله سوز با هدف جلوگیری از دفن این طلای کثیف در دست اقدام قرار گرفته است.
در سال 95 پس از انتشار فراخوان بینالمللی شهرداری تبریز، 20 شرکت برای احداث کارخانه زبالهسوز اعلام آمادگی کردند و در ادامه براساس شیوهنامه سرمایهگذاری تبریز شرکتی فرانسوی که بیش از 163 کارخانه زبالهسوز در کشورهای اروپایی احداث کرده، انتخاب شد.
طبق مصوبه کشوری مقرر شده هشت کلانشهر و هفت شهر شمالی نیروگاه کارخانه زبالهسوز احداث کنند که در این میان تبریز به عنوان اولین شهر اقدام کرده و مجوزهای لازم از محیط زیست اخذ شده و به گفته علیرضا اصغری مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تبریز تا یک ماه آینده عملیات آن آغاز خواهد شد و احداث کارخانه 36 ماه زمان نیاز دارد که با شرایط حاضر پیشبینی میشود تا چهار سال آینده به بهره برداری برسد.
با احداث این کارخانه علاوه بر حذف هزینه دفن زباله، خروجی کارخانه به صورت انرژی پاک و خاکستر مورد استفاده در آسفالتسازی ارزشافزوده بالایی برای شهر خواهد داشت، از سوی دیگر این کارخانه در حفاظت منابع زیست محیطی و تولید انرژی نوین و پاک از زباله به جای دفن آن نقش مهمی خواهد داشت که در این راستا جزو برنامههای مهم و اساسی مدیریت شهری تبریز قرار گرفته که مدیریت کلان استان نیز با استقبال از این مسئله حمایت خوبی از احداث آن کردهاند.
در این میان پروژه تصفیه شیرابه زبالهها نیز ضمن جلوگیری از ورود شیرابه به آبهای زیرزمینی، روزانه 50 مترمکعب آب تصفیه شده را برای آبیاری فضای سبز تبریز وارد چرخه استفاده میکند که خود شیوهای در مدیریت انرژی و صرفهجویی در بهرهبرداری از منابع آبی محسوب میشود.
همچنین برای توسعه امنیت بهداشتی شهر تبریز و مقابله با آلایندههای زیست محیطی با پیگیری شهردار تبریز، سلولهای دفن زباله شماره دو- سه مرکز دفن فنی مهندسی زباله این کلانشهر احداث میشود که با احداث این سلولها، در 15 سال آینده شاهد عدم دغدغه در بحث مدیریت پسماند خواهیم بود که این مهم از اقدامات موثر در حفظ محیط زیست و بهداشت شهری در طولانی مدت است.
* سرطاني به نام زباله هاي بيمارستاني
درد تبريز به زباله هاي خانگي اش ختم نمي شود و زباله هاي بيمارستاني هم سرطاني شده اند و تمام کالبد اين شهر را فراگرفته است.
«آمپول، سرنگ و خون»، اینها از جمله زبالهها و پسماندهای تولید شده در بیمارستانها و مراکز بهداشتی هستند؛ زبالههایی که اگر به درستی امحاء، دفع و دفن نشوند، هر یک همچون تیری خواهند بود که سلامتی انسانها را نشانه میروند.
عفونتهای منتقل شده توسط پسماندهای پزشکی که به درستی بی خطرسازی نشده اند، مسألهای است که نگرانیهای زیادی را در سراسر جهان به وجود آورده و اینکه سالانه چند میلیون نفر در جهان، جان خود را به دلیل مدیریت ناصحیح پسماندهای بیمارستانی از دست میدهند، خبری است که نگرانیها را بیشتر میکند.
شاید سالها پیش کمتر کسی به مسائل زیست محیطی همچون عاقبت پسماندهای پزشکی اهمیت میداد اما امروزه مردم خواستار روشنتر شدن وضعیت این نوع پسماندها هستند به خصوص با منتشر شدن اخباری مبنی بر عدم مدیریت درست این پسماندها و دفع آنها همراه با زبالههای عادی، نگرانیهای مردم در این زمینه بیشتر شده است.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفتگو با مهر، تفاوت در استانداردهای وزارت بهداشت و محیط زیست در دفع پسماند را مشکل ساز دانسته و میگوید: بیمارستانها طبق بخش نامههای وزارت بهداشت عمل میکنند اما در خصوص دفع زبالههای بیمارستانی یکسری اختلاف مابین محیط زیست و وزارت بهداشت وجود دارد.
حجت پورفتحی ادامه میدهد: با وجود اینکه ما در زیرمجموعه وزارت بهداشت فعالیت میکنیم اما چون میبینیم، نوع بخش نامهها و استانداردهای محیط زیست اصولیتر و منطقیتر است، تن به این استانداردها داده ایم.
تخلف چند بیمارستان تبریز در زمینه دفع نامناسب پسماندهای پزشکی از جمله موضوعاتی بوده است که در ماههای گذشته مورد توجه فعالان محیط زیست و اصحاب رسانه قرار گرفته است و اطلاع از وضعیت و زمان برطرف شدن مشکلات آنها، شاید دغدغه بسیاری باشد.
پورفتحی در این خصوص میگوید: ۸ بیمارستانی را که از سال گذشته اخطار گرفته بودند، فراخوانده و در جریان مشکلات آنها قرار گرفتیم. ۴ بیمارستان، خصوصی و ۴ بیمارستان، دولتی بودند که با تک به تک مسئولان بیمارستانها جلسه گذاشته ایم و همانطور که قول داده ایم تا آخر خرداد وضعیت دفع پسماندها در بیمارستانها اصلاح خواهد شد.
وی ادامه داد: در وضع نامساعد مالی دانشگاه، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون برای خرید دستگاههای بی خطرسازی زباله اختصاص داده ایم که مراحل خرید دستگاهها در حال طی شدن است.
پورفتحی، دفع مناسب پسماند در بیمارستانها را به تنهایی کافی ندانسته و معتقد به توسعه تمامی زیرساختها به همراه یکدیگر است. میگوید: پسماند که تنها در بیمارستان تولید نمیشود، چرا که بیمار ممکن است تنها دو روز مهمان بیمارستان باشد اما پس از دو روز به خانه منتقل شده و همان پسماندهای خطرناک را در خانه نیز خواهیم داشت؛ پس باید فکری به حال دفع پسماند شهرمان داشته باشیم.