قرارگرفتن بارگاه ملكوتي هشتمين امام شيعيان جهان در شهر مشهد مقدس سبب شده تا هرساله آمار بالايي از مسلمان از داخل وخارج براي زيارت امام رضا به اين شهر سفر كنند. اين درحالي است كه طبق يك رسم ديرينه بسياري از اين افراد اقدام به خريد انواع سوغات موجود دراين شهر كرده تا به رسم تبرك براي عزيزان خود ببرند. لذا اين مهم موجب شده تا اين مهم همواره از لحاظ اقتصادي از اهميت ويژه اي برخوردار بوده وتاثير مثبتي در رونق اقتصادي اين منطقه داشته باشد.
سهم 25 درصدي سوغات داخلي
با وجود اينكه استان خراسان رضوي ودواستان همسايه آن مي توانند نقش مهمي را در زمينه تامين سوغات مورد نظر زائران ايفا كنند ، اما واردات انواع كالاهاي بي كيفيت سبب شده تا سهم اندكي نصيب اين سه استان شود. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی دراين خصوص می‌گوید:«با توجه به ميزان قابل توجه خريد سوغات توسط زائراني كه به مشهد مقدس سفر مي كنند جاي دارد كه در اين زمينه اقدامات موثري انجام بگيرد.»
حسین زارع صفت مي افزايد:« بر اساس آخرین برآوردها، گردش مالی سالانه سوغات در مشهد حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان است که از این میزان ۷۵ درصد متعلق به تولیدات خارجی و ۲۵ درصد متعلق به تولیدات داخلی است.» اين درحالي است كه به گفته مهدی فروزان مدیرکل هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری استان خراسان رضوي ،سالانه حدود ۹ هزار میلیارد تومان زائران و گردشگران از مشهد مقدس خرید انجام می‌دهند که از این میزان بین ۱۷۰۰ تا ۲۵۰۰ میلیارد تومان به صورت اختصاصی فقط سوغات زیارت می‌خرند.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت، به خراسان رضوینيز دراين رابطه مي گويد:«در سازمان صنعت، معدن و تجارت، کارگروهی تحت عنوان سامان دهی سوغات زیارت تشکیل شده است و طی چند ماه اخیر گروه کالایی که به عنوان سوغات توسط زائران خریداری می‌شود را شناسایی کرده ایم.»
غفوری مقدم مي افزايد:«بر اساس گزارش‌های این کارگروه و بازرسی‌های میدانی انجام شده، عمده‌ترین گروه‌های سوغاتی شامل زعفران و زرشک؛ ۲۸ درصد، مهر و تسبیح؛ ۱۵ درصد، نبات؛ ۱۴ درصد، خشکبار؛ ۷ درصد، پوشاک؛ ۲۱ درصد، صنایع دستی؛ ۴ درصد، کفش؛ ۵ درصدوسایر کالاها؛ ۷ درصد می‌شود که از گروه‌های کالایی ذکرشده ۷۰ درصد تولید داخل و ۳۰ درصد نیز کالای خارجی هستند. البته بخشی از این کالاهای خارجی به صورت قاچاق وارد می‌شوند.»
وی ادامه مي دهد:«اين درحالي است كه با توجه به شرايط مناسب توليدات داخلي در كشور، درصد بالايي ازکالاهایی مانند پوشاک و مهر و تسبیح وارداتی هستندكه اين موضوع تاثير منفي بر توليدات داخلي مي گذارد كه جاي دارد با توجه به نام گذاري امسال از سوي مقام معظم رهبري دراين خصوص اقدام جدي شود.»
نگاهي نو به توليد سوغات داخلي
خراسان رضوي درزمينه انواع توليدات مانند صنايع دستي ،سنگهاي قيمتي ،انواع خشكبار ، زرشك وزعفران وعناب وعطر وغيره توليدات بسيار با كيفيت وفاخري داردكه هركدام از اين توليدات ني تواند نقش مهمي در رونق اقتصادي اين استان داشته باشد وعملا زائراني كه براي زيارت به اين شهر سفر مي كنند را ترغيب به تهيه اين كالاهاي كاملا ايراني كند. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و مشارکت های شورای شهرمشهد دراين رابطه مي گويد:«موضوع سوغات زائران آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و سوغات متبرک مشهد محصول کشور چین است. انواع مهر و تسبیح از این کشور می‌آیند و ما نتوانسته‌ایم متناسب با شهر امام رضا(ع)، شهر فردوسی و دیگر ویژگی های خاص اینجا، سوغات آن را طراحی کنیم و در شهر امام رضا(ع) یک نماد و سوغات طراحی نکرده‌ایم.»
احمد نوروزي مي افزايد:« فرصت های اقتصادی باید به گونه‌ای معرفی شوند که امکان تعریف پروژه‌های اقتصادی برای همگان فراهم باشد و به بیانی دیگر، پروژه‌ها نباید به دست عده‌ای خاص بیفتد و فرصت های بزرگ تنها برای آنها فراهم شود. بلکه باید زمینه برای حضور افراد در شرایطی مشابه به وجود آید. گاهی در برخی از حوزه‌ها، آن قدر سرمایه‌گذاری صورت گرفته که ورود سرمایه جدید ممکن است آن را از توجیه اقتصادی خارج کند و به همین سبب این سیاست‌ها باید در حوزه‌هایی بازدارنده و در بخش هایی نیز تشویقی باشد.»
اين عضو شورای شهر پنجم با تأکید به رونق توليدات داخلي وپررنگ شدن نقش سوغات داخلي ادامه مي دهد:«تنوع وكيفيت بالاي توليدات داخل استاني دواستان هسايه سبب شده تا در زمينه تامين سوغات مورد نياز زائران هيچ كم وكاستي وجود نداشته باشد وتوليد كنندگان با عرضه محصولاتشان بتواند موجب رونق اقتصادي وايجاد درآمد واشتغال زايي شوند.»
مدیر کل دفتر امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی نيز با اشاره به افزايش روز افزون زائران حرم رضوي مي گويد:«درحال حاضر سالانه 30 ميليون نفر زائر به اين شهر مقدس سفر مي كنند كه اين تعداد مي تواند به رونق اقتصادي استان كمك بزرگي كند.» مهدي فروزان مي افزايد:«اين موضوع مي طلبد تا با ايجاد بازارچه هاي صنايع دستي وتوليدات بومي دراستان شرايط شكوفايي اقتصادي بيش از پيش فرهم شود.»
