سرویس اقتصادی جوان آنلاین: رشد ۷۰ درصدی حجم پول در یکسال منتهی به آذرماه سال۹۹ رویدادی است که اقتصاد ایران را از یک سو با پدیده تورم عمومی و از سوی دیگر با نوسانهای پیدا و پنهان در بازارهای مالی، کالایی و خدماتی روبهرو کرده است، هرچند آمارهای پولی از سوی بانک مرکزی از آذرماه سال ۹۹ تا کنون منتشر نشدهاست، اما شواهد نشان میدهد که حجم پول خود را از مرز ۶۱۷ هزار میلیارد تومان به محدودههای بالاتری رسانده است.
آخرین آمارهای پولی و بانکی مربوط به آذرماه سال۹۹ است، از آن تاریخ تا کنون نزدیک به پنجماه میگذرد، اما بانک مرکزی از انتشار آمارها خودداری کرده است، البته رشد تورم به خوبی نشان میدهد که اقتصاد ایران با مشکل بخش پول و بانک مواجه است، اما متولیان این بخش از اقتصاد ایران میگویند برای تأمین بودجه عمومی کشور ناچار به انجام اقداماتی هستند که به خلق پول بدون پشتوانه و تورم منتج میشود.
جای نگرانی هست یا نیست
اگرچه آمارهای بانک مرکزی حجم نقدینگی را در یکسال منتهی به آذرسال۹۹ با ۳۸درصد رشد حدوده ۳ هزارو ۱۰۰ هزار میلیارد تومان انعکاس داد و مدیران بانک مرکزی هم مدعی بودند، چون کشور با تحریم و شیوع کرونا روبهرو است و به شکل سنتی هر سال تقریباً ۳۰درصد رشد نقدینگی داریم، پس رشد مذکور چندان جای نگرانی ندارد، اما نکته قابل ملاحظه در این آمارها آن بود که حجم پول به عنوان جزو سیال نقدینگی با ۷۰درصد رشد در یکسال منتهی به آذرماهسال گذشته به ۶۱۷هزارمیلیاردتومان رسید، از سوی دیگر، چون اقتصاد ایران با رشد منفی اقتصادی روبه رو است، این رشد نقدینگی تورم و جریانهای سفتهبازی در اقتصاد را تشدید کرد کما اینکه هم اکنون جامعه از سرعت رشد تورم متحیر شده است.
پس با توجه به اینکه سرعت رشد حجم پول تقریباً دوبرابر حجم نقدینگی است، از این رو جای دارد مدیران بانک مرکزی در ابتدا آخرین آمارهای بخش پولی و مالی را منتشر کنند، سپس برنامه خود را برای مدیریت حجم نقدینگی اعم از شبه پول و پول برای افکار عمومی تشریح کنند.
رشد نقدینگی زیاد، رشد اقتصادی صفر
همانطور که میدانیم اقتصاد ایران در هشتسال دولت حسن روحانی شاهد رشد اقتصادی نبوده است، اما در همین مدت حجم نقدینگی حداقل ششتا هفتبرابر شده است، بدین ترتیب به دلیل برتری یافتن حجم پول بر میزان رشد اقتصادی، قیمت کالا و خدمات در اقتصاد ایران با چنان رشدی روبهرو شده که بسیاری از نظمهای موجود در بخشهای مختلف اقتصاد از دست رفته است.
از دست رفتن تعادلها
برای نمونه اگر روزگاری اینگونه سیاستگذاری شده بود که نیروی کار با پس انداز پنج تا ۱۰سال خود بتواند کالایی همانند مسکن یا خودرو خریداری کند، امروز بین پس انداز و قیمت کالاهای فوق چنان شکافی شکل گرفته که دوره زمانی برای دستیابی به کالاهای فوق از نظم عقلایی خارج شده است.
ثروتمندان فعال در حوزه دلالی
در طرف دیگر ماجرا اگر چه بسیاری از دهکهای هزینه و درآمدی جامعه به دلیل رشد قیمتها توانایی پس انداز کردن چشمگیری ندارند، اما دهکهای معدودی در اقتصاد ایران وجود دارند که به دلیل برخورداری از ثروت کلان هیچ کاری جز نوسانگیری و دلالی با هدف دستیابی به سودهای کلان کوتاه مدت بخشی از آنها را راضی نمیکند، از همین روست که از بازار میوه گرفته تا بازارهای مالی شاهد نوسانهای گاه و بیگاه قیمتها هستیم.
نوسانگیری در بازار ارز با وجود تحریم
بهطور نمونه با وجودی که دولت میگوید هنوز در وضعیت تحریم و محدودیتهای ارزی قرار داریم، اما در کمال تعجب چراغ بازار دلالی ارز روشن است، از این رو امروز باید دید چه اشخاصی پشت نوسانگیریهای کلان بازارهای ارز، طلا و سکه هستند و مردمی که برای خرید ۲ هزار دلار ارز سهمیه سالانه خود در مقابل صرافیها میایستند، بعد از دریافت حق السهم خود این ارزها را به چه اشخاص حقیقی و حقوقی میفروشند؟
پس بنابراین اقتصاد ایران در سالهای اخیر به جهت رشد شدید حجم نقدینگی نه تنها با مشکلات قابل ملاحظه در بعد تورم روبهرو شد، بلکه در این میانه جامعه دلال پدید آمد که سود را صرفاً در فعالیتهای غیرمولد و سفته بازیهای کوتاه مدت میبیند و به قولی این اشخاص ثروتمندانی هستند که پول خود را از تولید بدست نیاورند و اعتقادی هم به کارهای تولیدی ندارند، در نهایت از آنجایی که در ایجاد سامانههای شناسایی دارایی و درآمد تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی در اقتصاد ایران کوتاهی شده به نظر میرسد زمان آن رسیده که مانع بازی گوشی ثروتمندان برآمده از حوزه دلالی و سفتهبازی شویم، زیرا برای این افراد فرقی نمیکند که در بازار مالی دلالی کنند یا مواد غذایی مورد نیاز معیشت مردم.