جوان آنلاین: پروژه عظیم انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان را باید یک رویداد تاریخی در نظر داشت که می‌تواند چهره توسعه در فلات مرکزی ایران را دگرگون کند. پروژه‌ای که چندی قبل به بهره‌برداری رسید و حالا صنایع نصف جهان با بهره‌مندی از این آب می‌توانند کمکی به زاینده‌رود کنند تا نگین اصفهان دوباره جان بگیرد.
ابرپروژه ملی انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان که با سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ و حمایت دولت به مرحله اجرا درآمده، نویدبخش فصل تازه‌ای در تأمین آب پایدار برای یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی و فرهنگی کشور است. اصفهان که به نگین فلات مرکزی ایران شهرت دارد، سال‌هاست با بحران کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند. کاهش بارندگی، خشکی زاینده رود و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، این منطقه را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. با توجه به بروز بحران آبی و نیاز این استان به حمایت‌های ملی، پروژه انتقال آب از دریای عمان به عنوان راهکاری بلندمدت و پایدار طراحی شد و به اجرا در آمد. این پروژه شامل شیرین‌سازی آب دریا در سواحل سیریک در استان هرمزگان و انتقال آن از طریق خط لوله به طول تقریبی ۸۰۰تا هزار و۸۰ کیلومتر به استان اصفهان می‌باشد که در دو فاز اصلی تعریف شده است. در فاز اول انتقال ۷۰میلیون مترمکعب آب در سال در برنامه قرار گرفت و به مرحله بهره‌برداری هم رسید و فاز دوم، ظرفیت انتقال را به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال افزایش می‌دهد. نکته حائز اهمیت اینکه این پروژه امکان توسعه تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال را دارد.
زنده نگه‌داشتن زاینده رود
از زمانی که موضوع انتقال آب دریا به فلات مرکزی مطرح شد همه کارشناسان اذعان کردند این کار بسیار عظیم و فنی است، اما می‌تواند حال صنایع بزرگ را بهتر کند. بر همین اساس پروژه انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، بدون شک یکی از پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساختی ایران در دهه‌های اخیر به شمار می‌آید. این پروژه در شرایطی که اصفهان و بسیاری از مناطق مرکزی ایران با بحران آب دست به گریبان هستند، نقش حیاتی در حفظ توسعه صنعتی و ثبات اجتماعی منطقه ایفا می‌کند. رسیدن آب دریا به اصفهان فقط برای سیراب کردن صنایع نیست، بلکه این پروژه می‌تواند به صورت غیر مستقیم زاینده رود را پرآب و از فرونشست زمین در این منطقه جلوگیری کند. اصفهان صنایع زیادی را در دل خود جای داده که به آب زیادی برای به حرکت درآمدن چرخ‌هایشان نیاز دارند، اما کاهش وابستگی آنها به آب زاینده رود و زنده نگه داشتن این رودخانه زیبا با شهرت جهانی، یکی از مهم‌ترین اهداف پروژه عظیم انتقال آب از هرمزگان به اصفهان تعریف شده است. به گفته مسئولان استانی، در فاز اول و با انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب که معادل کل مصارف صنایع بزرگ اصفهان است، برداشت از این رودخانه تاریخی قطع می‌شود و این امر فرصتی بی‌بدیل برای احیای اکوسیستم زاینده رود و بازگشت حیات به این شریان آبی منطقه فراهم می‌کند. البته استاندار اصفهان نیز تأکید کرده که این پروژه نه تنها یک دستاورد بزرگ برای اصفهان، بلکه گامی مؤثر در راستای توسعه پایدار با رویکرد «آب صفر و کربن صفر» است و امیدواری‌ها برای احیای زاینده‌رود و رونق صنایع موجود اصفهان را افزایش داده است.
جلوگیری از مهاجرت‌ها
از زمانی که ایران با کم آبی مواجه شد، صنایع هم مثل کشاورزی و دیگر بخش‌ها با چالش‌های زیادی مواجه شدند، اما حالا صنایع بزرگ اصفهان شامل فولاد مبارکه، ذوب آهن و پالایشگاه اصفهان که سال‌ها با محدودیت‌های آبی مواجه بوده‌اند، با تأمین آب پایدار از سمت دریا، دوباره امکان برنامه‌ریزی برای توسعه و افزایش رقابت پذیری خود را به دست می‌آورند. اتفاقی که برای حفظ اشتغال موجود و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در منطقه نیز بسیار حیاتی است.
انتقال آب به فلات مرکزی برکات زیادی به همراه دارد، زیرا با اینکه هدف اصلی این پروژه تأمین آب صنایع است، اما به گفته مسئولان، بخشی از آب انتقالی به مصارف شرب و کشاورزی اختصاص خواهد یافت. این امر به بهبود پایداری منابع آبی شرب و توسعه کشاورزی پربازده هم کمک شایانی خواهد کرد. ضمن اینکه اجرای این پروژه عظیم ملی، خود به ایجاد هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره برداری منجر شده است. با تثبیت صنایع موجود و امکان توسعه آینده آنها، اقتصاد اصفهان دوباره جان گرفته و از مهاجرت‌های ناشی از کم آبی نیز جلوگیری می‌شود. هر چند کارشناسان معتقدند این انتقال آب ثمرات زیادی به همراه دارد، اما پروژه با چالش‌هایی نیز همراه است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. هادی افشاری، کارشناس حوزه انرژی و محیط زیست، با تأیید ضرورت اجرای انتقال آب از دریا به اصفهان معتقد است: «اکوسیستم‌های منحصربه فردی در سواحل جنوبی کشور وجود دارد از جمله جنگل‌های حرا، زیستگاه برخی موجودات دریایی، تپه‌های مرجانی و بستر‌های علف دریایی که بسیار حساس هستند. باید توجه داشت که برداشت و تخلیه نامناسب آب می‌تواند آسیب‌هایی به همراه داشته باشد. بنابراین همه امور باید کارشناسانه و زیر نظر متخصصان پیش برود.» به گفته این کارشناس، هزینه تمام شده هر مترمکعب آب انتقالی حدود ۲ /۶ یورو برآورد شده که نسبت به سایر منابع آبی بسیار گران‌تر است. به همین دلیل، استفاده از این آب برای مصارف کم بازده مانند کشاورزی سنتی غیراقتصادی است.
تضمین تخصیص بهینه آب
پروژه بزرگ انتقال آب از عمان به اصفهان هر چه باشد یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ملی ایران به شمار می‌آید. برای مشخص شدن عظمت این پروژه نگاهی به ابعاد فنی و اجرایی آن می‌اندازیم. وقتی طرح آماده می‌شد، ساحل سیریک در استان هرمزگان که به دریای عمان متصل است به عنوان مبدأ تعیین و با یک مهندسی حساب شده و لوله گذاری هزار و۸۰ کیلومتری در فاز اول و ۹۲۰ کیلومتر در فاز دوم، مقصد، صنایع بزرگ استان اصفهان اعلام شد. در این پروژه، قطر لوله‌ها برای خط اصلی ۲هزار میلیمتر و برای انشعابات هم هزار و۶۰۰ میلیمتر تعریف شد و ۱۵ باب ایستگاه پمپاژ هم برای انتقال آب تا ارتفاع ۳هزار و۴۰۰ متری در دستور ساخت قرار گرفت. این پروژه با مدل نوآورانه‌ای اجرا شده که در آن صنایع بزرگ مصرف کننده آب، سهامداران اصلی هستند. حضور و مشارکت شرکت‌های فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان، پالایشگاه اصفهان و سایر صنایع بزرگ به عنوان سهامداران سرشناس، تضمینی برای تخصیص بهینه آب و مدیریت کارآمد پروژه به شمار می‌آید.
