با بهره‌برداری از ایستگاه «مریم مقدس» در خط ۶ متروی تهران، که در تقاطع شلوغ و فرهنگی خیابان‌های استاد نجات‌اللهی و کریمخان زند واقع شده‌است، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی نیمه دوم سال به ثمر خواهد نشست.
ایستگاه متروی «مریم مقدس» در خط ۶ متروی تهران، به دلیل موقعیت استراتژیک خود در محور فرهنگی پایتخت، که میزبان مراکز مهم انتشاراتی، فرهنگی، مذهبی و هنری است، جایگاهی ویژه در میان ایستگاه‌های جدید مترو دارد و به عنوان حلقه تازه در زنجیره حمل‌ونقل شهری، نقشی فراتر از یک توقفگاه ساده ایفا می‌کند. عملیات اجرایی این پروژه حیاتی از سال ۱۳۹۴ آغاز شد و پس از قریب به یک دهه فعالیت مداوم مهندسان و کارگران، اکنون با استاندارد‌های بین‌المللی در دسترس شهروندان قرار گرفته‌است.
یک ایستگاه مترو در عمق ۳۴ متری زمین
احداث یک ایستگاه مترو در عمق ۳۴ متری زمین و در مرکز فشرده‌ترین بخش‌های تهران، یک چالش مهندسی کم‌نظیر به شمار می‌رود. ایستگاه مریم مقدس با زیربنایی حدود ۱۱ هزار مترمربع، نمونه بارزی از غلبه بر این محدودیت‌ها است. حجم کار اجرایی شامل بیش از ۱۰۲ هزار مترمکعب خاکبرداری بوده که در محیطی با دسترسی محدود و تحت ترافیک شهری انجام شده‌است.
استحکام و پایداری ایستگاه در برابر عوامل طبیعی و لرزه‌ای از اولویت‌های اصلی بوده‌است. به همین منظور، ۳هزارو۶۰۰ تن آرماتوربندی و ۲۷ هزار مترمکعب بتن‌ریزی در سازه اصلی به کار رفته‌است که نشان‌دهنده ابعاد پروژه و لزوم رعایت بالاترین سطوح ایمنی است. علاوه بر استحکام سازه‌ای، زیبایی بصری و معماری نیز مورد توجه قرار گرفته‌است. ۶هزار مترمربع سنگ‌کاری انجام شده در بخش‌های مختلف ایستگاه، نه‌تنها به دوام و نگهداری آسان‌تر کمک می‌کند، بلکه زیبایی و وقار خاصی به فضای داخلی ایستگاه بخشیده و تجربه کاربری دلپذیر را برای مسافران فراهم می‌آورد. این ترکیب از حجم خاکبرداری و عمق قابل‌توجه، ایستگاه مریم مقدس را به یکی از فنی‌ترین و پیچیده‌ترین پروژه‌های خط ۶ مترو تبدیل کرده‌است.
ایستگاهی که در آن معماری و هویت شهری به هم رسیدند
در طراحی معماری ایستگاه مریم مقدس، نگاهی فراتر از کاربری صرفاً حمل‌ونقلی وجود داشته‌است. هدف، ایجاد فضایی بوده که بافت فرهنگی منطقه را بازتاب دهد. موقعیت مکانی ایستگاه در نزدیکی بوستان مجاور، این نیاز را ایجاد کرد که طراحی ورودی‌ها و فضای بیرونی ایستگاه، حفظ منظر شهری و هماهنگی با فضای سبز را در اولویت قرار دهد.
اما نقطه عطف معماری این ایستگاه، هماهنگی آن با بافت مذهبی و فرهنگی جامعه ارامنه تهران است. ایستگاه مریم مقدس تنها دو دقیقه پیاده‌روی تا کلیسای سنت سارکیس فاصله دارد؛ کلیسایی که یکی از مهم‌ترین مراکز مذهبی و اجتماعی مسیحیان تهران محسوب می‌شود. به همین دلیل، دسترسی آسان مردم به این مرکز فرهنگی و مذهبی از طریق ایستگاه جدید، تأثیر بسزایی در سهولت رفت‌وآمد جامعه مسیحیان و دیگر شهروندان دارد. طراحی داخلی ایستگاه با وجود عمق زیاد، تلاش کرده است با استفاده از نورپردازی هوشمند و رنگ‌های روشن در سنگ‌کاری‌ها، حس گستردگی فضا و ایمنی را منتقل کند. این رویکرد، ایستگاه را از یک فضای زیرزمینی صرف به یک گذرگاه هنری تبدیل کرده که نه‌تنها به لحاظ عملکردی، بلکه دارای هویت بصری مشخص است.
انتقال پیام همزیستی مسالمت‌آمیز با احداث یک پروژه عمرانی
شاید هیچ ویژگی به اندازه نامگذاری ایستگاه به نام «مریم مقدس»، بازتاب اجتماعی و رسانه‌ای گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور نداشته باشد. این نامگذاری، فراتر از یک انتخاب محلی، یک اقدام هوشمندانه در حوزه دیپلماسی فرهنگی مدیریت شهری بود که به منظور ادای احترام به جامعه مسیحیان ساکن پایتخت و جایگاه رفیع حضرت مریم (س) در ادیان ابراهیمی (اسلام و مسیحیت) انجام شد.
در شبکه‌های اجتماعی، این اقدام به سرعت به یکی از موضوعات داغ تبدیل شد. کاربران، از جمله فعالان فرهنگی، این حرکت را «نمادی از احترام به ادیان الهی» و «توجه مدیریت شهری به تنوع فرهنگی و دینی در تهران» توصیف کردند. این بازتاب‌ها نشان داد که شهروندان، این نوع اقدامات را نه‌تنها به عنوان یک تسهیلات حمل‌ونقلی، بلکه به عنوان یک پیام قدرتمند در زمینه همزیستی مسالمت‌آمیز می‌بینند. در ادامه اظهارات تعدادی از کاربران در این‌باره آمده‌است:
رسانه‌های خارجی نیز توجه ویژه‌ای به این نامگذاری نشان دادند. برخی از تحلیلگران بین‌المللی، این تصمیم را اقدامی مثبت در جهت تقویت وحدت و تساهل دینی در ایران قلمداد کردند که می‌تواند وجهه فرهنگی پایتخت را در سطح جهانی ارتقا بخشد. این پیام چندلایه نشان می‌دهد که یک پروژه عمرانی چگونه می‌تواند به بستری برای انتقال ارزش‌ها و تأکید بر مشترکات فرهنگی در یک جامعه چندقومی و چنددینی تبدیل شود.
توسعه حمل‌ونقل عمومی راهبرد کلان مدیریت شهری برای مبارزه با ترافیک و آلودگی
اهمیت افتتاح ایستگاه‌هایی مانند مریم مقدس را باید در چارچوب سیاست‌های کلان شهری سنجید. رئیس شورای شهر تهران پیش‌تر تأکید کرده‌بود که بیش از ۵۰ درصد بودجه شهرداری تهران به توسعه حمل‌ونقل عمومی اختصاص یافته‌است. این تخصیص بی‌سابقه بودجه، نشان‌دهنده آن است که مدیریت شهری، توسعه شبکه ریلی را نه یک پروژه، بلکه یک راهبرد حیاتی برای حل دو معضل اصلی پایتخت یعنی ترافیک و آلودگی هوا می‌داند.
ایستگاه مریم مقدس، با کاهش تعداد سفر‌های روزانه با خودروی شخصی در محدوده مرکزی و پرتراکم شهر، به طور مستقیم به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند. این منطقه، که در ساعات اداری مملو از کارمندان، مراجعان به مراکز درمانی، دانشجویان و خریداران است، با فعال شدن این ایستگاه، شاهد تغییر محسوسی در الگوی جابه‌جایی خواهد بود. تسهیل دسترسی به مراکز پرتردد مانند ساختمان‌های اداری خیابان نجات‌اللهی و مراکز خرید خیابان کریمخان، کیفیت زندگی شهروندان را با صرفه‌جویی در زمان و کاهش استرس ناشی از ترافیک ارتقا می‌دهد.
جابه‌جایی راحت مسافران با ۱۲ دستگاه پله‌برقی در ایستگاه مریم مقدس
ایستگاه مریم مقدس در فاز اول با ورودی شمالی در خیابان نجات‌اللهی و ۱۲ دستگاه پله‌برقی به بهره‌برداری خواهد رسید. وجود پله‌برقی‌های متعدد در عمق ۳۴ متری، تضمین‌کننده جابه‌جایی سریع و راحت مسافران است. با این حال، توجه به دسترسی‌پذیری کامل برای افزایش ظرفیت، حیاتی است. به همین منظور، احداث ورودی دوم در ابتدای خیابان استاد نجات‌اللهی جنوبی در حال پیگیری است. تکمیل این ورودی، ظرفیت جابه‌جایی مسافران را به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد داد و امکان سرویس‌دهی به حجم بالاتری از مسافران مرکز شهر را فراهم می‌کند.
