مطابق آخرین تحقیقات صورت‌گرفته، سناریوی مسمومیت دانش‌آموزان، تقریباً هیچ علت خارجی‌ای نداشته‌است. اگر چه مشاهدات میدانی هم این ادعای تحقیقاتی را ثابت می‌کند، اما هنوز ابهاماتی باقی است که بی‌پاسخ گذاردن آن‌ها سؤالات این ماجرا را باقی می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد در موارد با منشأ داخلی، علت بدحالی دانش‌آموزان منتقل‌شده به مراکز درمانی حدود ۸۰ درصد تمارض و حدود ۲۰ درصد تلقین بوده‌است.
ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان یکی از چالش‌های اساسی سال گذشته آموزش و پرورش بود. رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی بر تنور مسمومیت دمیدند و تلاش زیادی کردند در سال جدید هم این قضیه را داغ نگه دارند.
آخرین تحقیقات و پایان دروغ مسمومیت
از همان اول هم مشخص بود که مسمومیت دانش‌آموزان با پروپاگاندای رسانه‌های خارجی به یک بحران شبیه شده است. حالا آخرین تحقیقات این موضوع را ثابت کرده‌است.
تحقیقات گسترده نهاد‌های ذیربط نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد حوادث مدارس منشأ داخلی داشته و به‌دست دانش‌آموزان اتفاق افتاده‌است و شیطنت‌های دوره نوجوانی همزمان با پوشش رسانه‌ای گسترده، این رقابت را بین برخی دانش‌آموزان تسری داده‌است.
بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد در موارد معدودی برخی معلمان نیز تخلفاتی در این زمینه داشته‌اند و به رغم با‌خبر بودن از ماجرا با دانش‌آموزان برای تعطیل کردن کلاس‌ها همراهی کرده‌اند که پرونده تخلف آن‌ها در حال رسیدگی است.
این تحقیقات نشان می‌دهد در موارد با منشأ داخلی، علت بدحالی دانش‌آموزان منتقل‌شده به مراکز درمانی حدود ۸۰ درصد تمارض و حدود ۲۰ درصد تلقین اعلام شده‌است. البته در مواردی ابتلای آن‌ها به آسم، مشکلات ریوی یا قلبی هم با تحریک مواد بدبو یا استرس منجر به بدحالی شده‌است.
مشاهدات میدانی، تأیید آخرین تحقیقات
در همین رابطه یک متخصص طب اورژانس در یکی از بیمارستان‌های قم به خبرنگار فارس گفت: «تعدادی از دانش‌آموزان حاضر در بیمارستان هیچ علائمی از بیماری را نداشتند و تشخیص ما در پرونده پزشکی آن‌ها تمارض قید شد.»
مهرداد شریفی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم گفته بود: «بیشترین مراجعات بیمارستان به دلیل ترس و نگرانی است و لذا از والدین و اولیای مدرسه تقاضا می‌شود به دانش‌آموزان آرامش داده و التهاب را بیشتر نکنند، چراکه شاهد هستیم که برخی از والدین دانش‌آموزان را به دلیل یک سرفه جزئی به بیمارستان می‌آورند.»
گزارش‌ها نشان می‌دهد از چندین سال قبل نیز استفاده دانش‌آموزان از انواع بمب‌های بدبو به عنوان یک شوخی متداول شده‌است و این ابزار‌های شوخی در فروشگاه‌های اینترنتی به راحتی در دسترس است. برخی از دانش‌آموزان بو‌هایی را که استشمام کرده‌اند، مشابه بوی همین بمب‌های بدبو یا اسپری‌های فلفل توصیف کرده‌اند.
علاوه بر اینها، حضور نیرو‌های اورژانس در مدارس و بررسی‌های پزشکی از این مدارس هم مؤید نتایج آخرین تحقیقات است.
در همه مدارسی که گزارش مسمومیت از آن‌ها اعلام شده‌است، از یک کلاس ۲۰، ۳۰ نفری، تنها چند دانش‌آموزان دچار بدحالی یا احساس بدحالی می‌شدند. طبیعتاً اگر عامل مسمومیت، انتشار گاز‌های خارجی و سمی باشد، نه فقط چند نفر، بلکه دست کم اغلب دانش‌آموزان یک کلاس یا حتی بیشتر دانش‌آموزان یک مدرسه باید مبتلا به چنین مسمومیتی می‌شدند. احساس بدحالی تنها چند دانش‌آموز، خط بطلانی بر انتشار گاز سمی در یک کلاس و مدرسه است.
از طرف دیگر، معدود دانش‌آموزانی که دچار احساس بدحالی می‌شدند، با انتقال به مراکز درمانی و بررسی‌های تخصصی پزشکی، دچار هیچ‌گونه عوارض کلیوی و ریوی نبوده‌اند. این موضوع هم نشان می‌دهد که قضیه مسمومیت دانش‌آموزان، روانی بوده‌است، نه واقعی. اما فضاسازی رسانه‌های خارجی در این قضیه به قدری بود که بسیاری را دچار خطای محاسباتی کرد.
چند ابهام
گزارش‌های اولیه از ماجرای موسوم به مسمومیت دانش‌آموزان، کمی این قضیه را پیچیده کرد. در مواردی اعلام شد که نمونه‌های اخذ شده در دست بررسی پزشکی است.
از طرف دیگر، اعلام شد که چند ده نفر در شهرستان‌های مختلف در رابطه با ماجرای بدحالی دانش‌آموزان بازداشت شده‌اند. از تعدادی از والدین بازداشتی که برای شبکه‌های خارجی فیلم ارسال می‌کردند، بگذریم، پیرامون بازداشت سایر افراد باید روشنگری صورت پذیرد که دقیقاً با چه عنوان اتهامی‌ای بازداشت و سرانجام پرونده قضایی آن‌ها چه شده‌است.
اظهارنظر‌های شتابزده اولیه هم بهتر است با منطق درست و اقناع‌گرایانه، ابهام‌زدایی شود.
یک پیشنهاد
حالا که سناریوی مسمومیت دانش‌آموزان به انتها رسیده و معلوم شده تمارض و تلقین علت‌العلل این چالش بوده‌است، بهتر است مدیریت مدارس در مواجهه با این قضیه در خط مشی خود تجدیدنظر کند. سپردن بخشی از کنترل و مدیریت دانش‌آموزان در حوادث احتمالی اینچنینی به جمعی از والدین خود دانش‌آموزان، تا حد زیادی هم باعث اطمینان خاطر خانواده‌ها و هم باعث مدیریت بهتر این قضایا خواهد شد.
از طرف دیگر، سپردن مسئولیت کنترل ورود و خروج و وسایل همراه دانش‌آموزان و معلمان به مدارس هم در این رابطه راهگشاست. بسیاری از مواد از قبیل بمب‌های بدبو برای شوخی، در کیف‌های دانش‌آموزان به درون کلاس‌ها برده می‌شود.
