جوان آنلاین: شیلات یکی از زیربخشی‌های کشاورزی است که فرصت‌های بی‌نظیری در استان مرکزی به وجود آورده است. درحال حاضر این استان رتبه نخست کشور در صادرات ماهیان زینتی آب شیرین، رتبه نخست در تنوع ماهیان زینتی، رتبه چهارم در تولید گوشت ماهیان خاویاری و رتبه دوم بیمه آبزیان تخم چشم زده را به خود اختصاص داده است.
از وقتی که صنعت آبزی پروری در استان مرکزی پا گرفت اهداف استانی و ملی زیادی برای آن تعریف شد. آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد؛ پرورش ماهی در این استان نه تنها در تأمین امنیت غذایی موفق بوده، بلکه با عبور از اهداف ملی و تکمیل زنجیره ارزش، سهم بسزایی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی این منطقه داشته است.
دستاورد‌های بخش شیلات استان مرکزی در یک سال گذشته نشان می‌دهد، همه طرح‌ها و برنامه‌ها حساب شده بوده و عزم خوبی برای به نتیجه رساندن آنها وجود دارد. در این مدت ۱۸ طرح به بهره‌برداری رسیده که حجم سرمایه گذاری در آنها بیش از ۷۸۰ میلیارد‌ریال می‌باشد. تولید نزدیک به ۱۴ میلیون قطعه بچه ماهی سردابی و ۱۷۰ تن‌ماهی سردابی و گرمابی در کنار ۱۵۰ تن گوشت خاویاری مهر تأییدی بر برنامه ریزی‌های درست در استان مرکزی است.
این گسترش فعالیت‌ها، به طور مستقیم و غیرمستقیم، فرصت‌های شغلی پایداری را در مناطق مختلف استان مرکزی ایجاد کرده است. برای نمونه، تنها در شهرستان خمین، ۱۲مزرعه پرورش ماهی فعال است که در اشتغالزایی این منطقه نقش مؤثری بر عهده دارد.
ظرفیت‌های بلاتکلیف
هرگز نباید چنین فکر کرد که در استان مرکزی همه چیز رو به راه بوده و فعالان حوزه شیلات و پرورش ماهی به راحتی کار‌ها را پیش می‌برند. در این منطقه از ایران هم چالش‌هایی وجود دارد که عبور از آنها برای تداوم رشد ضروری است. افزایش قیمت نهاده‌هایی مانند غذای ماهی که تا کیلویی ۹۵هزار تومان بالا رفته، همراه با هزینه نیروی کار، قیمت تمام‌شده را به شدت افزایش داده است. علاوه بر این، بخش شیلات برخلاف سایر بخش‌های کشاورزی، از اعتبارات ملی برخوردار نیست و تنها از منابع استانی تأمین مالی می‌شود.
آنطور که کارشناسان می‌گویند، یکی از ظرفیت‌های بلاتکلیف، پرورش ماهی «تیلاپیا» است. این ماهی پربازده که در ۱۴۰کشور جهان پرورش می‌یابد، به دلیل مقاومت بالا گزینه مناسبی برای استان‌های کم‌آبی مانند مرکزی است، اما سازمان محیط‌زیست با پرورش آن در این استان مخالفت کرده است. رفع این موانع می‌تواند افق‌های جدیدی برای تولید باز کند.
در سیستم پرورش ماهی دور از دریا، توسعه پایدار با بازچرخانی آب زودتر حاصل می‌شود. آبزی‌پروران استان از روش‌های نوینی مانند استفاده از آب برگشتی چاه‌ها پس از تصفیه استفاده می‌کنند. این آب پس از استفاده در استخر‌های ماهی، به اراضی کشاورزی هدایت می‌شود که نمونه بارزی از اقتصاد چرخشی و افزایش بهره‌وری در مصرف آب است.
مدیریت در شرایط سخت
تولید انواع ماهی در استان مرکزی مهر تأییدی بر رسیدن به اهداف ملی در این منطقه از کشور است. آنطور که مدیر شیلات جهاد کشاورزی استان مرکزی می‌گوید، آنها توانسته‌اند از اهداف ملی و افزایش بهره‌وری سبقت بگیرند. حسن اکبری می‌گوید: «استان مرکزی در شاخص بهره‌وری آب، هدف تعیین شده برای کشور را پشت سر گذاشته است. در حالی که هدف ملی تولید ۵/۱۲ کیلوگرم ماهی قزل‌آلا در هر مترمکعب آب برای سال ۱۴۰۶ تعیین شده، این استان هم اکنون به میانگین ۱۹کیلوگرم دست یافته و یکی از واحد‌های آن حتی رکورد ۵۲کیلوگرم در مترمکعب را نیز ثبت کرده است. این امر در شرایط کم‌آبی کشور، موفقیتی بسیار بزرگ محسوب می‌شود.»
این مسئول با اشاره به تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صادرات توضیح می‌دهد: «زنجیره ارزش تولید برای ماهیان زینتی و قزل‌آلا در استان مرکزی تکمیل شده است. این به آن معناست که ارزش افزوده این محصولات از مرحله تولید اولیه تا محصول نهایی در خود استان ایجاد می‌شود. همچنین، به چندین کشور در زمینه ماهیان زینتی و خوراک آبزیان صادرات دارد که موجب ورود ارز و تحکیم اقتصاد منطقه شده است.»
وی تأکید می‌کند: «در دوران چالش‌هایی مانند «جنگ ۱۲روزه» و ناترازی انرژی، با همکاری شرکت‌های برق و نفتی، تدابیر ویژه‌ای برای تأمین سوخت و برق واحد‌های آبزی‌پروری اتخاذ شد. همچنین، با تفکیک کنتور برق ۱۶۵واحد از چاه‌های کشاورزی، مدت زمان قطعی برق آنها از پنج تا شش ساعت به تنها دو ساعت کاهش یافت که نقش کلیدی در حفظ ثبات تولید ایفا کرد.»
اکبری تأکید می‌کند: «رسیدن به تحقق ۱۰ هزارتن تولید آبزیان پرورشی در راستای شعار سال و رشد ۲۵ درصدی نسبت به عملکرد گذشته، پیگیری تکمیل ساخت تأسیسات، توسعه مراکز عرضه زنده آبزیان و مراکز تفرجگاهی شیلاتی، پیگیری احیای واحد‌های آبزی پروری راکد، تکمیل طرح فرآوری و بسته‌بندی آبزیان شهرستان فراهان، طرح توسعه و فرآوری ریزجلبک در شهرستان دلیجان و هدایت آبزی‌پروری پیشرو به سمت نصب نانو حباب، بخشی از برنامه‌های هدفگذاری شده در حوزه آبزی‌پروری است.»
