جوان آنلاین: رودخانه «کشکان» در استان لرستان که بخش زیادی از آب کشاورزان حاشیه خود را تأمین می‌کرد حالا در شرایط سخت و خشکی قرار گرفته است. آنطور که کارشناسان می‌گویند در صورت خشک‌شدن این رودخانه، بزرگ‌ترین قطب انجیر سیاه کشور در شهرستان در معرض نابودی قرار می‌گیرد که این مسئله برای کشاورزان و باغداران مناطق حاشیه رودخانه کشکان بسیار بحران‌زاست.
یک‌سوم اراضی در مسیر رودخانه کشکان لرستان که به مهد کشاورزی و باغداری معروف است به آب این رودخانه بسته است، اما در شرایط کمبود بارندگی و بحران آب، بخش اعظمی از این زمین‌ها جان خود را از دست داده و دیگر قدرت کشت و زراعت ندارند.
در چنین شرایطی کشاورزی غیراصولی و کاشت بی‌رویه گیاهان آب‌دوست به‌ویژه کشت بی‌رویه برنج در بالادست کشکان، برداشت‌های بی‌رویه و غیرمجاز در مسیر این رودخانه با موتور تلمبه‌های مجاز و غیرمجاز و به‌طورکلی عدم مدیریت صحیح و به‌موقع منابع آب، آبدهی رودخانه «کشکان» را با توجه به نظر کارشناسان به ۱۵۰ لیتر در ثانیه رسانده و به سرعت همین میزان نیز رو به کاهش است که این یک بحران و زنگ خطر است.
در همین راستا مدیر جهاد کشاورزی پلدختر با بیان اینکه خسارت خشکسالی با شدت و ضعف‌ها بر اساس میزان بارش در اقلیم‌های مختلف شهرستان رخ داده و در مزارع دیم حداقل باعث کاهش ۵۰ درصدی شده است، می‌گوید: «با این حال، میزان خسارت در نقاط مختلف متغیر است.»
احمدرضا ساتیاروند ادامه می‌دهد: «همه مزارع دیم و آبی شهرستان پلدختر خسارت دیده‌اند و بر اساس سیستم سنجش از راه دور صندوق بیمه کشاورزی بانک کشاورزی کشور بر اساس اطلاعات تکمیلی نمونه‌گیری از مزارع و رصد مراحل رشدی گیاه مشخص می‌شود که تاکنون در هیچ شهرستانی از کشور درصد خسارت به تفکیک اعلام نشده، هر چند اطلاعات در حال ارسال به این صندوق است که بعد از پایان پایش سنجش از راه دور به استان اعلام خواهد شد.»
این مسئول تصریح می‌کند: «در سال جاری در شهرستان پلدختر میزان بارش حدود ۱۸۱ میلی‌متر بوده که در کل استان از اواسط اسفند به بعد بارندگی مؤثر یعنی بالای ۱۵ میلی‌متر اتفاق نیفتاد.»
ساتیاروند می‌گوید: «بیشترین خسارت خشکسالی به مزارع گندم و جو دیم شهرستان وارد شده است و احتمال کاهش آب در مناطق «کشکان» و... وجود دارد و مدیریت منابع آبی در شرایط فعلی بهترین راهکار است.»
سرپرست فرمانداری پلدختر نیز بر ورود مسئولانه دستگاه‌های متولی و برخورد جدی با متخلفان در حوزه آب تأکید می‌کند و می‌گوید: «برداشت‌های غیرمجاز از آب رودخانه، عدم برخورد مناسب و جدی با متخلفان کشت محصولات کشاورزی در بستر و حریم بالادست رودخانه «کشکان» و همچنین کاهش شدید و کم‌سابقه نزولات آسمانی از جمله علل کاهش سطح آب رودخانه است.»
مجید رضایی می‌افزاید: «در این راستا دستگاه‌های متولی باید اقدام عاجل و جدی برای جلوگیری از خسارات به کشاورزان و زیست محیط رودخانه انجام دهند.»
وی به لزوم رهاسازی مقادیری از آب سد «ایوشان» برای احیای رودخانه و جلوگیری از مشکلات زیست‌محیطی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «دستگاه‌های متولی باید فکر عاجل و اساسی برای حل مشکل کشاورزان در این حوزه کرده و در این راستا ظرفیت‌های استانی را به‌کارگیری کنند.»
جلوی تلفات آب را بگیریم
رئیس اداره منابع آب پلدختر با بیان اینکه دبی لحظه‌ای تیرماه سال جاری رودخانه‌های دائمی شهرستان نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته و نسبت به میانگین درازمدت حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد کم شده است، می‌گوید: «با نگرش به شاخص‌های بین‌المللی تعیین‌کننده بحران آب نظیر فالکن مارک، سازمان ملل و مؤسسه بین‌المللی مدیریت آب و بررسی منابع و مصارف آب، شهرستان‌های پلدختر و معمولان دچار تنش آبی هستند و در وضعیت شدید بحران آب قرار دارند، به‌طوری‌که طی ۵۰ سال اخیر خشک‌ترین سال آبی در شهرستان اتفاق افتاده است.»
اکبر مهری ادامه می‌دهد: «تغییر اقلیم، تغییر نوع بارش‌ها از برف به باران در حوضه‌های آبریز و توزیع زمانی و مکانی نامناسب بارندگی‌ها باعث شده است تابستان امسال یکی از سخت‌ترین سال‌های آبی باشد و برای گذر از تنش آبی و مدیریت بهینه منابع آب در شرایط خشکسالی چاره‌ای جز سازگاری با کم‌آبی وجود ندارد.»
وی توضیح می‌دهد: «احداث سد «چول هول» با هدف ذخیره سیلاب‌های بهاره و زمستانه برای تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی و رهاسازی آب سد برای جبران کمبود آب رودخانه کشکان، جلوگیری از کشت بی‌رویه محصولات آب‌دوست به‌ویژه برنج در منطقه بالادست شهرستان‌های پلدختر و معمولان و ضرورت رهاسازی حقابه کشاورزی این شهرستان‌ها به میزان ۸۵ میلیون مترمکعب برای تأمین آب باغات چندین ساله انجیر و رهاسازی حقابه زیست‌محیطی رودخانه برای برقراری دبی پایه رودخانه و جلوگیری از تلف‌شدن آبزیان از راهکار‌های ضروری برطرف‌کردن مشکل خشک‌شدن رودخانه کشکان است.»
به گفته این مسئول، از دیگر اقدام‌ها برای جلوگیری از خشک‌شدن رودخانه «کشکان»، باز تخصیص مجوز‌های صادره این رودخانه و اولویت‌بخشی تأمین آب به مناطق پایین‌دست، ممانعت از توسعه بی‌رویه باغات و برخورد با متخلفان منابع آبی، تنظیم برنامه آبیاری بین حقابه بران رودخانه کشکان با اعمال خاموشی الکتروموتور‌ها و ایستگاه‌های پمپاژ و رصد و پایش منظم منابع و مصارف آب ازسوی کارگروه سازگاری با کم‌آبی و تغییر روش آبیاری باغات انجیر از حوضچه‌ای به آبیاری قطره‌ای به‌منظور افزایش راندمان و بهره‌وری مصرف آب هستند.
به گفته کارشناسان، تلفات آب در روش‌های آبیاری سنتی ۷۵ درصد و در روش آبیاری قطره‌ای ۵ درصد است و انجام این کار نیازمند فعالیت ترویجی و اجرای مزرعه‌های آزمایشی (پایلوت) توسط جهاد کشاورزی و اعطای تسهیلات آبیاری تحت‌فشار به کشاورزان است.
همچنین برای جلوگیری از خشک‌شدن رودخانه کشکان و نابودی باغات در معرض خطر می‌توان از ظرفیت تانکر‌های آبرسانی بخش دولتی و خصوصی استفاده کرد؛ موضوعی که رئیس اداره منابع آب پلدختر در رابطه با آن معتقد است برگزاری منظم جلسات شورای حفاظت منابع آب و سازگاری با کم‌آبی استان و شهرستان برای ایجاد تصمیم‌های مقتضی برای گذر از تنش‌های حادث شده و مدیریت تنش آبی، رهاسازی آب سد «ایوشان» برای برقراری دبی پایه رودخانه و تأمین حقابه زیست‌محیطی برای حفظ اکوسیستم طبیعی آن از دیگر روش‌ها برای تأمین آب مورد نیاز مصارف باغات در پایین‌دست رودخانه کشکان است.
