جوان آنلاین: در حالی که کمتر از یک هفته تا شروع سال تحصیلی جدید باقی مانده و مقدمات حضور دانشآموزان در مدارس مهیا شده، جای ایمنی در بسیاری از کلاسهای درس خالی است! به گفته رئیس سازمان آتشنشانی تهران از هر دو مدرسه پایتخت یکی ناایمن است، آنطور که گفته شده، مدارس از نظر ایمنی حریق نیز وضعیت خوبی ندارند، تا جایی که از ۴هزار و ۵۳۸ مدرسه تهران فقط سه مدرسه تأییدیه سازمان آتشنشانی را دارند! این یک فاجعه است؛ فاجعهای که دلهره به جان خانوادهها انداخته تا مبادا اتفاقی در مدرسه بیفتد و جان فرزندشان را به خطر بیندازد. آنها سؤالات بیپاسخ زیادی دارند، مثلاً اینکه اگر مدارس، ایمن نیستند و نمیتوانند سلامت دانشآموزان را تأمین کنند، پس چطور مجوز ثبتنام دانشآموز را دارند؟!
طی سالهای گذشته اتفاقات تلخی از حادثه در مدارس کشور رخ داد، یکبار بخاری حادثهساز شد و بار دیگر سقفی فروریخت! این در حالی است که پیش از آغاز سال تحصیلی، مسئولان وعده بهبود وضعیت و ایمنسازی مدارس را میدهند، اما با آمار نگرانکننده و تکاندهندهای که از وضعیت ایمنی مدارس مطرحشده، معلوم است که تا ایمنسازی تمامی مدارس کشور، راهی طولانی در پیش است، بنابراین باید تا دیرتر از این نشده تدبیری برای این مسئله اندیشیده شود.
تأییدیه نهایی سازمان آتشنشانی فقط برای ۳ مدرسه!
شاید بسیاری گمان کنند که ناایمن بودن و خطرساز بودن مدارس تنها در استانهای کمبرخوردار و روستاهای دورافتاده قرار دارد و دانشآموزان کلانشهرهای بزرگی همچون تهران در آسایش و ایمنی کامل قرار دارند، اما این گمان اشتباهی است. قدرتالله محمدی، رئیس سازمان آتشنشانی تهران در رابطه با وضعیت مدارس پایتخت میگوید: «متأسفانه هیچیک از مدارس، جهت ایمنسازی سازه خود به آتشنشانی مراجعه نکرده و حتی یک نامه از طرف آنها صادر نشده، این موضوع باید به اجبار و پیگیری سازمان آتشنشانی صورت گیرد.» بدتر اینکه بسیاری از پیگیریهای آتشنشانی نیز به نتیجه نرسیدهاست، رئیس سازمان آتشنشانی میگوید: «تاکنون ۴۳ پرونده برای مدارس ناایمن تشکیل شدهاست که تنها سه مدرسه تأییدیه نهایی سازمان را دریافت کردهاند و وضعیت بقیه مدارس در همان اخطارهایی است که صادر شدهاست.»
او همچنین اظهار میدارد: «بر اساس آمار به دست آمده، تاکنون ۴ هزار و ۵۳۸ مدرسه دولتی و غیردولتی در شهر تهران و جغرافیایی تحت پوشش ما وجود دارد که از حدود ۳ هزار و ۸۲۰مدرسه بازدید و برای تمامی آنها دستورالعمل صادر شدهاست.» او ادامه میدهد: «از این تعداد، هزارو۵۳۴ مهد کودک و ۱۷۲ مدرسه استثنایی در شهر تهران وجود دارد که مجدد حساسیت ما بیشتر از بقیه مدارس ردههای مختلف است.»
بیتوجهی به اخطارها
بدون شک، ضرورت نوسازی و مقاومسازی این مکانها باید در دستور کار دولت و نهادهای مسئول قرار گیرد تا دانشآموزان بدون هیچگونه دلواپسی به فعالیتهای درسی در مدارس بپردازند. در سند تحول و ذیل نظام فضا و تجهیزات، سرانه آموزشی ۸ مترو۳۹ سانتیمتر تعریف شده که به گفته مسئولان این رقم درحال حاضر حدود ۲۸/۵ است، اما نکته حائز اهمیت اینکه بخشی از همین مقدار فضای آموزشی هم یا فرسوده است و باید بهسازی یا مقاومسازی شود یا آنقدر از بین رفته که ناایمن است و باید تخریب و نوسازی شود. ایمنی مدارس همیشه یکی از چالشبرانگیزترین مسائل وزارت آموزشوپرورش بوده و هست. مرور حوادث تلخ طی سالهای گذشته در مدارس شهرها و روستاهای مختلف کشور که گاه منجر به مرگ و مصدومیت تعداد زیادی از دانشآموزان شده است، توجه به ایمنسازی مدارس را به ما گوشزد میکند.
فقط چهار روز دیگر تا بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی جدید باقی ماندهاست، در چنین شرایطی، رئیس سازمان آتشنشانی تهران میگوید: «بیش از ۵۰ درصد مدارس تهران ناایمن هستند و آموزشوپرورش کاری نکردهاست.» حال سؤال اینجاست که چرا مسئولان وزارت آموزشوپرورش به اخطارهایی که سازمان آتشنشانی در مورد این مدارس به آنها داده توجهی نکردهاند؟
ارزیابی ایمنی همه مدارس تا پایان سال طول میکشد
روز شنبه بود که علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از بررسی ایمنی مدارس شهر تهران خبر داد و با اشاره به بازگشایی مدارس در مهرماه گفت: «یکی از طرحهایی که ما در مجموعه مدیریت بحران شهر تهران در ارتباط با مدارس و دانشآموزان در حال اجرای آن هستیم، بررسی مدارس از نظر HSE یا همان بهداشت، ایمنی و محیطزیست است.»
او ادامه داد: «بررسی تمام مدارس پایتخت از نظر HSE، از سال گذشته در مجموعه ما آغاز شده و هر روزه تیمهای تخصصی از مدارس بازدید میکنند و موارد ایمنی آنها را مورد بررسی قرار میدهند. در این طرح، بیش از هزار سؤال در مورد ایمنی مدارس مورد بررسی کارشناسان ایمنی ما قرار میگیرد و در واقع در چکلیست آنها هزار مؤلفه ایمنی قرار دارد. تمام فضاهای مدارس شامل کلاسهای درس، حیاط، سرویس بهداشتی، کتابخانه، موتورخانه، فضای اداری و آزمایشگاه مورد بررسی قرار میگیرد. کارشناسان حتی محیط نزدیک مدرسه را نیز مورد بررسی قرار میدهند تا مسئلهای در خارج از محیط مدرسه جان دانشآموزان را تهدید نکند.»
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران همچنین اظهار داشت: «تاکنون بیش از هزار مدرسه مورد بازدید ایمنی قرار گرفتهاند و انشاءالله تا پایان سال، سایر مدارس باقیمانده نیز مورد بازدید قرار میگیرند.» این مقام مسئول در حالی وعده بازدید از سایر مدارس تا پایان سال را میدهد که تا آن موقع شش ماه از سال تحصیلی گذشته است و معلوم نیست وضعیت ناایمنی در این مدارس چه اتفاقات تلخی را برای دانشآموزان و معلمان رقم بزند.
ضامن سلامت دانشآموزان کیست؟
متأسفانه بحث ایمنی در ساختمانهای کشور هیچگاه در اولویت سازندگان نبوده و مدارس هم از این قاعده مستثنی نیستند. از طرف دیگر هر ساختمانی با توجه به سال ساخت و مصالحی که در آن استفاده شده از عمر مفیدی برخوردار است که بعد از به پایان رسیدن آن یا باید بازسازی و ایمنسازی شود یا اینکه به طور کامل تخریب و سازه جدیدی جایگزین آن شود. علی ترابی، کارشناس ایمنی در اینباره به تجارتنیوز گفت: «در مورد ایمنی ساختمان مدارس موضوع خیلی مهمتر به نظر میرسد. متأسفانه در کشور ما همیشه مبنا بر درمان است تا پیشگیری در حالیکه از قدیم گفتهاند علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد، اما اینجا تا اتفاقی رخ ندهد، هیچکس به فکر جلوگیری از آن نیست.» این کارشناس ایمنی ادامه داد: «تضمین ایمنی مدارس وظیفهای است که بر عهده مسئولان قرار گرفته و باید به آن توجه بیشتری شود. مدرسه باید مکان امنی برای دانشآموزان باشد، اما وقتی اکثر مدارس چه در تهران و چه در شهرهای دیگر ساختمانهای فرسودهای دارند، معلوم نیست چه زمانی چه اتفاقی رخ خواهد داد.» او اظهار داشت: «وقتی ما از زلزله در تهران صحبت میکنیم، موضوع ساختمانهای فرسوده یکی از چالشهای اصلی ایمنی این شهر به شمار میرود و حالا با توجه به اظهارات آتشنشانی در مورد ناامن بودن بیش از ۵۰ درصد مدارس شهر تهران، این سؤال پیش میآید که اگر هنگام حضور دانشآموزان در مدرسه زلزله مخربی رخ دهد، تکلیف مدارس ناایمن چیست و چه کسی ضامن جان این دانشآموزان است؟»
مسئولیتی که نباید فراموش شود
کودکان و نوجوانان حاضر در مدرسه به تنهایی از عهده تأمین ایمنی خود برنمیآیند و این مهم، وظیفه مسئولان و مدیران مجموعه است که با اتخاذ تدابیر خاص، محلی ایمن و عاری از خطر را برای آنان فراهم کرده و زمینه رشد و پرورش آیندهسازان مملکت را فراهم کنند. در چنین وضعیتی، هم خیال والدین و هم وجدان مسئولان در قبال انجام صحیح وظایف آسوده خواهد شد.
هنوز خاطره تلخ آتشسوزی مدارس شینآباد استان فارس و همچنین شهر زاهدان و جان باختن چند تن از کودکان معصوم این سرزمین از یادها نرفتهاست. بماند که در این سالها حوادث و آتشسوزیهای متعددی رخ داده، اما خدا را شکر تلفات جانی به دنبال نداشتهاست.
باید یادآوری کرد که مدیران و مسئولان مدارس ناایمن، مسئول هر حادثه و اتفاقی خواهندبود که در آنجا رخ دهد، آنها باید پاسخگوی سهلانگاریها و بیتوجهیها نسبت به هشدارهای سازمان آتشنشانی باشند و نباید این مسئولیت مهم را فراموش کنند. بدون شک پیشگیری بهتر و مؤثرتر از درمان است و این مهم را نباید فراموش کرد.
اهرم فشاری وجود ندارد!
به نظر میرسد که قوانین موجود در حوزه ایمنسازی مدارس و همچنین مجاب کردن آموزش و پرورش به این کار نقص جدی دارند. سارا ابراهیمی، کارشناس ایمنی به «جوان» میگوید: «ناایمن بودن مدارس تهران به دلیل مشکلات زیرساختی و استانداردهای قدیمی ساختوساز، موضوعی جدی و نگرانکننده است. بسیاری از مدارس در تهران بهویژه مدارس قدیمی، بهروزرسانیهای لازم را در زمینه مقاومسازی و بروز حادثه انجام ندادهاند. علاوه بر این، مشکلاتی مانند فرسودگی سیستمهای برقکشی، نبود سیستمهای ایمنی آتشنشانی و تهویه نامناسب در برخی مدارس، میتواند خطراتی برای دانشآموزان ایجاد کند. این مسائل نیازمند بازبینیهای دقیق و اقدامات جدی از سوی مسئولان مربوطه برای تضمین امنیت فیزیکی و جانی دانشآموزان است.»
او ادامه میدهد: «به همین منظور سازمان آتشنشانی تهران از مدارس بازدید و ایرادات را به مدرسه گوشزد میکنند، متأسفانه در بسیاری از مواقع این ایرادات مطرح شده نادیده گرفته میشود تا جایی که کارشناسان در بازدید بعدی میبینند که موارد مطرح شده همچنان وجود دارد و اقدامی برایش انجام نشدهاست! متأسفانه هیچ اهرم فشاری برای مجاب کردن مدارس و آموزش و پرورش برای ایمنسازی مدارس وجود ندارد.»
آنطور که مشخص است، روند انجام شده برای ایمنسازی مدارس باید مورد بازبینی قرار بگیرد تا موانع کارها از میان برداشته شود و مدارس ناایمن و به طور کلی آموزش و پرورش، گوش شنوا و همچنین عزمی راسخ برای مهیا کردن ایمنی مدارس و کلاس درس پیدا کنند، در غیر این صورت شاهد بروز اتفاقاتی تلخ در مدارس خواهیم بود که دود آن به چشم دانشآموزان، معلمان و خانوادههایشان میرود.