برکت شهدا زیاد است و از برکات برگزاری کنگره بزرگداشت ۲۴ هزار شهید تهران، یکی هم این است که مجالی برای صحبت درباره «تهران» شد، شهری که گرچه به دلیل پایتخت بودن، نامش در خبر‌ها زیاد می‌آید، اما توصیفات در خصوص آن اغلب منفی است. تهران در فیلم‌ها و سریال‌ها هم در یک دوقطبی با دیگر شهرها، اغلب منفی نشان داده می‌شود تا مطابق سیاست تمرکززدایی، مردم از مهاجرت به تهران بازداشته شوند. از سویی گویی تهران، چون هویت قومیتی خاص ندارد، منفی‌گویی درباره آن هزینه ندارد و هر آنچه درباره فلان شهر و فلان قوم نمی‌توان به صراحت گفت، در مورد تهران بی‌اشکال است. آلودگی، گرانی، ترافیک و ازدحام، در چشم بودن همه این موارد، از ظاهر تهران شهری نه چندان سفید ساخته است.
این میان، آنچه مغفول مانده، ویژگی‌های ممتاز تهران است که در شلوغی این سیاهی‌های پررنگ شده، دیده نمی‌شود. روز گذشته سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار هفته گذشته ایشان با اعضای کنگره بزرگداشت ۲۴ هزار شهید تهران، منتشر شد و ایشان هم به این غفلت از ویژگی‌های ممتاز تهران اشاره فرمودند. البته به همین اشاره بسنده نکردند و برخی از این ویژگی‌های مثبت را برشمردند.
«در مورد تهران، کمتر صحبت شده. درباره شهر‌های مختلف کشور، به مناسبت‌های مختلف، بنده یا دیگران صحبت کرده‌ایم؛ درباره تهران، متأسفانه کم صحبت شده، در حالی که تهران را باید نماد بسیاری از خصوصیات ملّت ایران دانست؛ واقعاً این‌جور است. از جمله خصوصیاتی که از ملّت ایران در قضایای انقلاب و آنچه مربوط به انقلاب است آشکار شد، شجاعت ملّت ایران، غیرت ملّت ایران، دین‌داری ملّت ایران، استقلال‌طلبی ملّت ایران، دشمن‌ستیزی ملّت ایران و غیر اینها است؛ به نظر من، نماد همه این خصوصیات تهران است؛ یعنی اگر بخواهیم این خصوصیات را در یک جمعی به طور مشخّص و با سند مطالعه کنیم، تهران را باید مطالعه کنیم؛ همه این خصوصیات در اینجا جمع است.»
رهبری درباره وقایع ۱۵۰ سال اخیر نکاتی را از نقش آفرینی ممتاز تهران ذکر می‌کنند و گرچه مجال شرحش اینجا نیست، اما به اشاره، چنانکه در کلام رهبری آمد، می‌توان بیان کرد:
قرارداد رویتر که مرحوم حاج ملّا علی کنی تهرانی، جلودار مردم، جلوی این قرارداد خائنانه را گرفتند.
قضیه تنباکو و قرارداد خائنانه رژی که در تهران، مرحوم میرزا محمّدحسن آشتیانی، ملّای بزرگ و درجه یک تهران، به پیروی از میرزای شیرازی و تحریم ایشان، غوغایی راه انداختند؛ کاری کردند که داخل خانواده شاه، کلفَت‌ها و نوکر‌ها قلیان‌ها را شکستند، تحت تأثیر فتوای [میرزای شیرازی]؛ یعنی حضور مردم تهران پشت سر علما این‌جوری بود.
مسئله مشروطیت؛ در قضیه مشروطیت، نقش مردم تهران غالباً گفته نمی‌شود؛ همان قضیه پلوی سفارت و مانند اینها گفته می‌شود، در حالی که اینها مسائل بعدی بود؛ اصل مسئله، مطالبه عدالتخانه بود که مردم تهران اجتماعات کردند و دنبال عدالتخانه بودند که زحمت هم کشیدند، مشقّت هم کشیدند، کتک هم خوردند، لکن بعد بالاخره منتهی شد به مسئله مشروطیت...
آنجایی که مشروطیت داشت دچار انحراف می‌شد ــ که شد ــ قیام مرحوم شیخ فضل‌الله و مردم و رفتن در [حرم]حضرت عبدالعظیم و تحصّن در آنجا و مانند اینها، همه کار مردم تهران بود.
نقش‌آفرینی در مخالفت با قرارداد ننگین وثوق‌الدّوله (۱۹۱۹).
نهضت ملّی نفت در ۱۳۳۰.
قیام پانزدهم خرداد؛ و بعد رهبری می‌فرمایند «و بعد از قیام ۱۵ خرداد تا امروز هر جا شما قضایای مهمی و مبارزات اساسی‌ای را در تاریخ ایران در این ۱۵۰ سال تا امروز مشاهده می‌کنید، نمادش مردم تهران‌اند. یک جا‌هایی فقط تهران وارد شده است، یک جا‌هایی دیگران هم وارد شدند، [ولی]تهران پیشرو بوده است، پیشگام بوده است. اینها خیلی مهم است؛ شناسنامه یک شهر را این‌جوری باید تنظیم کرد؛ کارنامه یک شهر را این‌جور باید فهمید و دید.»
در واقع نگاه به تهران نیازمند یک بازنگری است. شناسنامه هویتی تهران باید به گونه‌ای دیگر در نهاد‌های فرهنگی برنامه‌ریزی و ارائه شود.
