پس از این بمباران شیمیایی بسیاری از مردم این شهر که هیچ اطلاعی از این نوع بمب‌های نامتعارف نداشتند برای یاری رساندن به مصدومان و نجات کسانی که در زیر آوارها مانده بودند به محل اصابت بمب‌ها رفتند و همین امر باعث شد شمار آسیب دیدگان بیشتر شود ضمن اینکه بسیاری از مصدومان با تأخیر به مراکز درمانی در شهرهای تبریز، ارومیه و تهران منتقل شدند.
انتقال مصدومان شیمایی از طریق هوایی انجام شد و با توجه به حاکم شدن شرایط جنگ و مرزی بودن سردشت با تأخیر صورت گرفت و آثار مواد شیمیایی بر روی جسم مصدومان بویژه کودکان، تا سال‌ها باقی بماند.
هنوز هم پس از گذشته ۳۶ سال از این رویداد تلخ بسیاری از ساکنان این شهر، از آن رنج می‌برند و جانبازان شیمیایی سردشت که بیشتر مشکل تنفسی دارند در این مدت بین مرگ و زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند.
تیر ماه هوا در سردشت کم‌کم گرم می‌شود، اما برای کسانی که به یاد مردم سردشت و شهدای بمباران شیمیایی این شهر هستند، این گرما قابل تحمل است، در صبح روز هفتم تیر برای پوشش برنامه های یادوآره این شهر، از مهاباد به سمت سردشت راهی شدم.
مسیر ۱۲۰ کیلومتری مهاباد- سردشت دارای چند گردنه «جواله‌ره‌شان»، «گویچکه‌ده‌ری» و «زمزیران» است و پیچ‌های تند و خطرناکی دارد اما مناظر زیبا و دیدنی دشواری طی این مسیر را آسان‌تر می‌کند و پس از توقفی کوتاه در روستای کاولان، تا سردشت بدون توقف رانندگی کردم تا قبل از شروع مراسم به این شهر برسم.
پس از رسیدن به گردنه زمزیران که تا بینهایت کوهستان پوشیده از جنگل‌های بلوط زاگرس نمایان می‌شود و عبور از پل زیبای سد «کوله‌سه» سردشت ناخوداگاه انسان را برای تماشای مناظر آن متوقف می‌کند.
سرانجام پس از حدود ۲ ساعت رانندگی به ورودی سردشت رسیدم و در ابتدای این شهر میدان مفتم تیر به عنوان نماد شهدای بمباران شیمیایی این شهر تعیین شده است، در بخشی از این میدان سه دوچرخه سوار دیدم که پرچم سفید و نماد صلح را برروی دوچرخه‌های خود نصب کرده بودند.
آنها هم مانند من مهمان یادوآره شهدای بمباران شیمیایی سردشت بودند که از شهرستان سقز سه روز قبل با دورچه راه افتاده و تازه به ورودی این شهر رسیده بودند.
مسوول این گروه سه نفره دوچرخه سواری گفت: گروه ما سه روز قبل سفر خود را از سقز (استان کردستان) شروع و پس از گذشته از شهر بانه به سردشت رسیدیم.
نعمت یاریان افزود: این سفر ما با پیام صلح و دوستی و نه به مواد مخدر انجام شده و درخواست ما این است که خدمات پزشکی و کلینیکی به مصدمان شیمیایی سردشت بیشتر ارایه شود.
پس از کمی صحبت کردن با اعضای این تیم سه نفری راهم را به داخل شهر ادامه دادم و در حالی که هر سال مردم سردشت در ساعت ۱۷ عصر (زمان حمله شیمیایی) به آرامستان شهر می روند، اما مسوولان و جمعی از خانواده‌ها امسال در نوبت صبح به مزار شهدا رفته بودند.
گام نخست مزار شهدا
امسال یادواره شهدا بمباران شیمیایی سردشت مهمان ویژه‌ای هم داشت و آن هم «سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی» رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران بود که در بدو ورود با همراهی استاندار آذربایجان غربی و سایر مسوولان استانی و محلی برای ادای احترام به مقام شامخص شهدا و تجدید پیمان با شهدا به آرامستان شهر آمده بود.
وی در مزار شهدا گفت وگویی کوتاه با رسانه‌ها انجام داد و گفت: تشکیل پرونده علیه جنایات جنگی توسط معاونت حقوقی ریاست جمهوری با محوریت تشکل‌های جانبازان و ایثارگران شروع شده و اکنون در کشور هلند و شهر لاهه دادگاهی در حال برگزاری است که در آن چند نفر از مصدومان شیمیایی ایران علیه شرکت‌های اروپایی اعلام جرم کرده‌اند.
قاضی زاده هاشمی اظهار کرد: در زمینه خدمات تعیین تکلیف ایثارگران هیچ پرونده کامل شده ای نیست که رسیدگی نکرده باشیم و همه پرونده ها مورد رسیدگی قرار گرفته‌اند.
گام دوم افتتاح کلنیک تخصصی خاتم‌الانبیاء
کلنیک تخصصی خاتم‌الانبیاء مصدومان شیمیایی سردشت دارای یک هزار و ۲۷۰ مترمربع زیربنا و در ۶ طبقه احداث و برای آن ۳۴۰ میلیاردریال هزینه شده است و این کلینیک به بخش‌های قلب، پوست، چشم و فیزوتراپی تجهیز شده است.
معاون رییس جمهور و رییس سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور در حاشیه آیین افتتاح کلینیک مصدومان شیمیایی سردشت گفت: سردشت شهر ایثار، شهادت، فداکاری، استقامت و از خودگذشتگی است.
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی اظهار کرد: دشمن با بمباران شیمیایی این منطقه جنایت بزرگی را مرتکب شد و مردم بی دفاع را ناجوانمردانه بمباران کرد.
وی ادامه داد: هفته جاری یادآور خاطرات ناخوشایندی برای مردم ایران است و حادثه انفجار جزب جمهوری اسلامی و شهادت ۷۲ تن از مسوولان دولتی و بمباران شیمیایی سردشت هرگز از یاد و خاطره‌ها نمی‌رود.
معاون رییس‌جمهور با بیان اینکه راه اندازی این کلینیک می‌تواند سردشت را به یک قطب درمانی در منطقه تبدیل کند، افزود: بنیاد شهید تمام خدمات لازم را برای جانبازان شیمیایی سردشت ارایه خواهد کرد.
گام سوم دیدار با جانباز شیمیایی
معاون رییس جمهور به همراه استاندار آذربایجان غربی با حضور در منزل یکی از جانبازان شیمیایی سردشت به نام «حسن فتاحی» از صبر و استقامت وی تقدیر و از خانواده این جانباز ۷۰ درصد دلجویی کردند ناگفته نماند ۲ عضو دیگر این خانواده به نام‌های «حسین و اسماعیل فتاحی» به درجه رفیع شهادت رسیده بودند.
گام چهارم یادواره بمباران شیمیایی سردشت
سرانجام انتظارها به پایان رسید و سی و ششمین یادواره بمباران شیمیایی سردشت در سالن شهدای هفت تیر این شهر آغاز شد، در ابتدای مراسم کمال حسین‌پور نماینده مردم سردشت، پیرانشهر و میرآباد در مجلس شورای اسلامی در سخنانی خواستار تسریع در تکمیل و تجهیز کلنیک تخصصی خاتم‌الانبیاء مصدومان شیمیایی سردشت شد.
معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز گفت: بمباران شیمیایی سردشت در هفتم تیر ۱۳۶۶ به عنوان مایه ننگ کشورهای غربی و استکبار جهانی در جهان ثبت شده است.
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی اظهار کرد: ملت ایران از ایثار و عظمت سردشت و مقاومت مردم این شهر در دوران جنگ تحمیلی قدردانی می‌کنند.
کشورهای غربی رژیم بعث عراق را به بمب های شیمیایی تجهیز کردند و این رژیم این بمب‌ها را علیه مردم ایران و در سردشت به کار گرفت
وی ادامه‌داد: کشورهای غربی رژیم بعث عراق را به بمب های شیمیایی تجهیز کردند و این رژیم این بمب‌ها را علیه مردم ایران و در سردشت به کار گرفت.
معاون رییس‌جمهور گفت: هنوز هم پس از ۳٦ سال، آثار این بمب ها در جسم مردم و مصدومان سردشت باقی مانده است.
قاضی زاده هاشمی افزود: در آن موقع هیچ صدای اعتراضی از کشورهای غربی به دلیل استفاده رژیم بعث از سلاح شیمیایی بلند نشد اما برخی از مصدومان شیمیایی سردشت در سال‌های اخیر، مظلومیت خود را در مجامع بین المللی بیان کردند.
گام پنجم رونمایی از کتاب جزیره خون
کتاب جزیره خون در حاشیه یادواره سی و ششمین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت با حضور معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران و استاندار آذربایجان غربی رونمایی شد.
این کتاب توسط حامد قدیری نویسنده سردشتی به رشته تحریر در آمده و در سه بخش شامل سردشت در آینه تاریخ، رویدادهای دوران انقلاب و بمباران شیمیایی سردشت است.
این کتاب راوی جبهه‌های شمال غرب کشور است و در یک هزار نسخه توسط مرکز چاپ کوثر منتشر شده است.
در ادامه یادواره بیانیه سی و ششمین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت قرائت شد و در پایان از جمعی از خانواده‌های معظم شهدا و جانبازان شیمیایی سردشت تجلیل به عمل آمد.
بانوی هنرمند سردشتی: درد و رنج‌های مادرم الهام بخش آثارم هستند
در محل برگزاری سی و ششمین یادواره شهدای بمباران شیمیایی سال ۱۳۶۶ سردشت نمایشگاه نقاشی و طراحی با موضوع مصدومان بمباران شیمیایی این شهر گشایش یافت.
آثار این نمایشگاه که شامل ۱۳ تابلوی طراحی و نقاشی بودند توسط بانوی هنرمند سردشتی «فرشته عزیزسواره» و با سبک سیاه قلم و مداد رنگی طراحی و تهیه شده بودند که این هنرمند با الهام از درد و رنج‌های مادرش این آثار
وی گفت: در هنگام بمباران شیمیایی سال ۱۳۶۶ منزل پدرم در میدان «سه‌رچاوه» (محل اصابت یکی از بمب‌های شیمیایی) و مادرم (آمنه ابراهیم نژاد) علاوه بر اینکه حامله بوده کودکی ۲ ساله داشت و دچار مصدومیت شیمیایی شده بود.
عزیزسواره افزود: هر چند هنوز هم آثار شیمیایی هنوز بر روی بدن مادر دیده می‌شود و مشکل تنفسی و اعصاب هم دارد درجه مصدومیت وی (جانبازی) ۱۰ درجه تعیین شده البته خواهر و برادرم هم که متاثر از مواد شیمیایی شده هستند، تاکنون اقدامی برای آنان انجام نگرفته است.
وی اظهار کرد: در طول این سال‌ها دردها و رنج های خانواده‌ام ناشی از بمباران شیمیایی را در قالب آثار هنری بیان می‌کنم و این نمایشگاه سومین نمایشگاه نقاشی و طراحی من است.
تجمع خانواده شهدای بمباران شیمیایی سردشت در میدان «سه‌رچاوه»
هر سال مردم سردشت در ساعت بمباران شیمیایی این شهر در میدان «سه‌رچاوه» (محل اصابت یکی از بمب‌های شیمیایی) جمع می شوند با به صورت نمادین شهدای بمباران شیمیایی را به سمت آرامستان شهر تشییع می‌کنند.
در سال‌های گذشته این آیین با نواختن دف و بیان اشعار کُردی در مورد شهدای شیمیایی همراه بود اما امسال کمی متفاوت‌تر و به نشانه اعتراض به سکوت جوامع بین‌المللی در خصوص بمباران شیمیایی سردشت در سکوت برگزار شد.
در ادامه تعدادی از خانواده‌های شهدای بمباران شیمیایی به زیارت مزار شهدا رفت و با قرائت فاتحه و نثار شاخه گل یاد و خاطره شهدای این رویداد را گرامی داشتند و سپس بیانیه سی و ششمین سالگرد این رویداد قرائت شد.
سردشت ۲ بار مورد حمله بمب‌ها نامتعاف قرار گرفت
دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت گفت: رژیم بعث عراق قبل از سال ۱۳۶۶ نیز علیه مردم بی دفاع سردشت بمب‌ها ناپالم و فسفری که جزو بمب‌های نامتعارف و منع شده است، استفاده کرد.
رحیم واحدی افزود: قوانین بین‌المللی استفاده از ناپالم و فسفری علیه غیرنظامیان بر اساس کنوانسیون منع استفاده از برخی سلاح‌های متعارف مصوب ۱۹۸۰ ممنوع است اما رژیم بعث در ۱۷ مهر سال ۱۳۵۹ سردشت را با این بمب‌ها مورد حمله هوایی قرار داد.
وی در خصوص انتقاد برخی حاضران از عملکرد انجمن مصدومان شیمیایی سردشت اضافه کرد: شهروندان سردشتی باید به عضویت انجمن مصدومان شیمیایی در آیند و در قالب این انجمن از خواست‌های خود در عرصه‌های ملی و بین‌المللی از حقوق خود دفاع کنند.
وی گفت: مردم ژاپن خودشان جنایت هسته‌ای هیروشیما را در سطح جهانی مطرح کردند و اگر ما هم بخواهیم می‌توانیم با تشکیل یک انجمن قوی درخواست‌های خود را در مجامع داخلی و بین‌المللی مطرح کنیم.
در ادامه این آیین تعدادی از حاضران نیز نظرات و پیشنهادات خود را در مورد برنامه‌های آتی و انتخابات انجمن مصدومان شیمیایی سردشت و اینکه چرا جامعه جهانی هنوزر هم بمباران شیمیایی سردشت را به عنوان نسل کشی قبول نکرده است مطرح کردند.
آنچه در طول ۳۶ سال گذشته رنج مصدومان شیمیایی سردشت را بیشتر کرده است این است که در طول این مدت تنها ۱۶ کمیسیون پزشکی برای مصدومان شیمیایی این شهر تشکیل شده و در این کمیسیون‌ها برای بیش از یک هزار و ۵۰۰ نفر مصدوم و جانباز شیمیایی پرونده تشکیل و تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار گرفته‌اند.
این در حالیست ۱۳ هزار نفر مدعی مصدومیت شیمیایی در این شهرستان وجود دارد و بطور میانگین هر ۲ سال یک بار کمیسیون پزشکی در سردشت برگزار شده و در طول این ۳۶ سال بویژه در ایام شیوع کرونا، تعدادی از این یادگاران شیمیایی بدون شناسایی و تایید مصدومیت با رنج‌های ناشی از آن فوت کردند.
سردشت با ۱۲۰ هزار نفر جمعیت در جنوب آذربایجان غربی و هم مرز با اقلیم کردستان عراق واقع شده و ۸۵۶ شهید و بیش از چهار هزار جانباز تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.
