سرويس ايران جوان آنلاين: جزیره هرمز در استان هرمزگان یکی از جزایر خاص و ویژه خلیج فارس به شمار میرود که دارای نقاط زیبا و دینی است. جاذبههای زیبای گردشگری در کنار بکر بودن برخی مناطق آن از جمله خاک سرخش که علاوه بر خوراکی بودن در صنایع مختلفی از جمله رنگسازی، لوازم آرایشی، شیشه و سرامیکسازی نیز استفاده میشود باعث شده تا در تمامی فصول سال افراد بسیاری را به سوی خود جلب کند. با این حال خامفروشی این خاک سرخ موجب شده تا سود اصلی به جیب خریداران رفته و کالا و مواد تبدیلی با قیمت چند برابر وارد کشور شود. این مهم موجب شد تا رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان از پیگیری این مجموعه برای ثبت ملی خاک سرخ جزیره هرمز خبر دهد.
مناطق بکر و دیدنی در جزایر خلیج فارس موجب شده تا همواره و در طول تمامی فصول سال این مکانها گردشگران بسیاری را از داخل و خارج به سوی خود جلب کرده و عملاً محل مناسبی برای رونق گردشگری بینالمللی باشد. در این میان آثار دیدنی موجود در جزیره هرمز همچون دره سکوت، الهه نمک، دره مجسمه ها، بزرگترین فرش خاکی جهان، قلعه پرتغالیها و موزه دکتر نادعلیان از جمله مکانهایی به شمار میرود که علاقهمندان بسیاری از ایران و جهان را به سوی خود جلب کرده است. در این میان، اقامتگاه بومگردی خانه مادر حسن اقامتگاهی سنتی و زیبا در استان هرمزگان و جزیره زیبای هرمز است که با دارا بودن فضایی بومی در تمامی ایام سال پذیرای گردشگران است. همچنین در مسیر دریایی قشم به جزیره هرمز کوههایی به رنگ زرد، سفید و قرمز دیده میشود. در میان این کوهها، کوه قرمز رنگی وجود دارد که خاکش خوراکی است و مردم محلی از خاک سرخ آن به عنوان ادویه در طبخ ماهی و نان و تهیه ترشی، مربا و سُس استفاده میکنند.
ثبت ملی خاک سرخ
در میان تنوعی از آثار تاریخی و باستانی موجود در جزیره هرمز باید به خاک سرخ آن اشاره کرد چراکه از آن در صنایع مختلفی از جمله رنگسازی، لوازم آرایشی، شیشه و سرامیکسازی استفاده میشد و علاوه بر آن مردم محلی از خاک سرخ آن به عنوان ادویه در طبخ ماهی و نان و تهیه ترشی، مربا و سُس استفاده میکنند. این ویژگیها موجب شد تا رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان از پیگیری این مجموعه برای ثبت ملی خاک سرخ جزیره هرمز خبر دهد.
خلیل قاسمی در روز ملی خلیج فارس و با اشاره به اهمیت ثبت ملی محصولات جغرافیایی علیالخصوص «مروارید خلیج فارس» گفت: «در دو سال اخیر از طریق این سازمان برای ثبت مروارید بندرلنگه با عنوان «مروارید خلیج فارس» اقداماتی انجام شد که خوشبختانه سازمان جهانی مالکیت فکری (wipo) در ۳۰مهرماه سال گذشته در اقدامی نام خلیج فارس را به مالکیت ایران با پیشوند مروارید به ثبت جهانی رساند چراکه با ثبت جهانی دیگر هیچ دولت، کشور و سازمانی نمیتواند نام دیگری را پیوست خلیج فارس کند.» از آنجا که برای فرآیند ثبت ملی و بینالمللی محصولات انحصاری موجود در یک منطقه، اظهارنامه ثبت نشان جغرافیایی از لحاظ مرغوبیت، قابلیت تولید و صادرات، تنها در مناطق خاص مورد نیاز است، این مدارک توسط متقاضی و کارشناسان حوزه آموزش و پژوهش سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان به انضمام خلاصهای از معرفی محصول و ویژگیهای آن به دفتر مالکیت فکری و معنوی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید ارسال گردد، تا پس از بررسی و ارزیابی دفتر مالکیت معنوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، اظهارنامه ثبت نشان جغرافیایی محصول، در قوه قضائیه ثبت شده و پرونده این ثبت در نهایت بر اساس موافقتنامه لیسبون توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت به کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت فکری ارسال و با پرداخت هزینه توسط دولت، ثبت جهانی شود، لذا این مهم هماکنون در مراحل اجرایی قرار دارد. این در حالی است که انحصار در صادرات این محصولات و کالای ثبت شده، افزایش ارزش افزوده محصول و حفظ حریم کالا به نام منطقه ثبت شده، از مهمترین مزایای ثبت بینالمللی محصول است. بر پایه این گزارش، سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان تاکنون سه محصول «مروارید خلیج فارس»، «خرمای پیارم حاجیآباد» و «نارنگی سیاهو» را ثبت جهانی کرده و اکنون پیگیر ثبت ملی و بینالمللی «خاک سرخ هرمز» است که اقدامات اولیه آن انجام شده است.
وجود آهن علت سرخی خاک هرمز
به گفته کارشناسان، تمام رنگهای ساحل جزیره هرمز از وجود یک عنصر ناشی میشود و آن اکسید آهن است که در ۷۰ درصد خاک سرخ این جزیره وجود دارد و رنگ آن را به این صورت درآورده است. این مهم موجب شده تا از جزیره هرمز به عنوان یکی از معادن بزرگ خاک سرخ جهان یاد شود که حدود ۴۰ هزار تن ذخیره در آن وجود دارد که هر سال میتوان ۱۸۰۰ تن آن را استخراج کرد. یکی از کارشناسان معدنی هرمزگان در خصوص ویژگی این خاک میگوید: «خاک سرخ خوراکی یا گل اخرا تنها در جزیره هرمز یافت میشود. این ماده معدنی در نوع خود استراتژیک بهشمار میرود چراکه بهندرت در سایر دنیا نمونهای از آن یافت میشود.»
رضا شریفدینی با اشاره به مصرف خوراکی این ماده سرخ در هرمز میافزاید: «از این خاک در استان هرمزگان بهعنوان ادویه در غذا استفاده میشود که البته بیشتر بهعنوان رنگدهنده غذا مورد مصرف قرار میگیرد.» البته باید در این میان به این نکته اشاره کرد که این خاک در مصارف صنعتی نیز مورد استفاده قرار میگیرد، از جمله آنکه در تهیه لوازم آرایشی بسیار کاربرد دارد. همچنین از این خاک در صنایع رنگسازی، کاشی، سرامیک، موزائیک، سفال، لعابسازی، تولید پودرهای میکرونیزه صنعتی، نوارهای کاست، ضد زنگ و... استفاده میشود و مردم بومی منطقه نیز از این خاک برای نمای ساختمان استفاده میکنند. همچنین از نظر خلوص، خاک سرخ هرمز بالاترین خلوص را دارد و از نظر کیفیت نیز این معدن دومین معدن دنیا بهشمار میرود که وسعتی بیش از یک کیلومترمربع دارد. زیبایی این خاک سبب جذب گردشگرانی در این منطقه شده است. حتی منطقهای که این خاک از آن استخراج میشود نیز برای گردشگران جذاب بهنظر میرسد و میتواند مقدمات ورود گردشگران بیشتری به این منطقه را فراهم کند.
خامفروشی ممنوع
نبود فناوریهای جدید که نقش مهمی در جلوگیری از خامفروشی دارد موجب شده تا در بسیاری از موارد، مواد اولیه به صورت خام صادر و پس از تبدیل شدن به کالا یا مواد اولیه تبدیلی با قیمت بالاتر وارد کشور شود؛ موضوعی که در حال حاضر گریبان بسیاری از مواد اولیه استخراجی یا تولیدی در کشور را گرفته که در این میان خاک سرخ هرمز نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. در حال حاضر خاک سرخ در صنایع بسیاری کاربرد دارد که در این میان میتوان به مواردی از جمله تولید لوازم آرایش و رنگ تا لاستیکسازی و شیشهسازی اشاره کرد. یکی از کارشناسان زمینشناسی در این خصوص به «جوان» میگوید: «خاک سرخی که در استان هرمزگان و بهویژه در جزیره هرمز وجود دارد، یکی از باکیفیتترین و مناسبترین منابع معدنی خاک سرخ در دنیاست چراکه وجود هماتیتهای آهن و الیژیست در خاک سرخ هرمز، ارزش این معادن را بسیار بالا برده است.» این در حالی است که بهدلیل همجواری با گنبدهای نمک، شکل خاصی پیدا کردهاند که در آنها انواع کانیهای ارزشدار وجود دارد. محمد عرب میافزاید: «با وجود کاربردهای فراوان، اما نداشتن فناوریهای تبدیلی سبب شده تا این خاک ارزشمند به صورت خام صادر شود.»