رئیس‌جمهور امریکا، یک سلسله سفر به شرق آسیا و حضور در دو نشست آسهآن و اپک را در برنامه خود قرار داده است تا در سایه تشدید تنش‌های اقتصادی به دنبال جنگ تعرفه‌ای که به راه انداخته، بتواند جای پای واشینگتن را در مناسبات تجاری کشور‌های منطقه و در رأس آنها چین محکم کند. با این حال به نظر نمی‌رسد که این سفر و حتی دیدار آتی رؤسای جمهور امریکا و چین، دستاوردی مشابه آنچه ترامپ انتظار دارد، به دنبال داشته باشند. هرچندکه دیروز اعلام شد پکن و واشینگتن به یک توافق اولیه رسیده‌اند.
در سپتامبر ۲۰۱۶، اجلاس آسهآن و ایالات متحده در لائوس برگزار شد و تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین ایالات متحده و کشور‌های آسهآن (مجمع کشور‌های جنوب شرقی آسیا) در دستور کار آن قرار داشت. یک سال بعد در فیلیپین نیز تقویت روابط تجاری و اقتصادی، یکی از محور‌های مهم نشستی مشابه بود. دونالد ترامپ دیروز برای نخستین بار پس از بازگشت مجدد به قدرت، سفری را به آسیای جنوب شرقی آغاز کرد که در این سفر هم، «تجارت» هدف اصلی طرف امریکایی است و انتظار می‌رود پس از مالزی، ژاپن و کره جنوبی، نقطه عطف این سفر روز پنج‌شنبه در دیدار ترامپ با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در کره جنوبی شکل بگیرد. ترامپ در مسیر سفر به مالزی به طور ویژه به موضوع تجارت با چین و عزم خود برای دیدار با همتای چینی‌اش اشاره کرد و گفت که اگر با چین به توافق نرسد، به کشاورزان امریکایی یارانه خواهد داد. او حتی این را هم گفت که قصد دارد در دیدار با شی درباره جنگ روسیه و اوکراین گفتوگو کند و افزود: «دوست دارم چین به ما کمک کند.» رئیس‌جمهور امریکا ساعاتی پس از ورود به کوالالامپور، در چهل‌وهفتمین نشست سران آسهآن سخنرانی کرد و بر عصری جدید در زمینه همکاری اقتصادی و تقویت زنجیره‌های تأمین در برابر نفوذ فزاینده چین تأکید داشت. این سخنرانی در شرایطی ایراد شد که در بیرون سالن، صد‌ها معترض ضدامریکایی و ضداسرائیلی در خیابان‌های کوالالامپور تجمع کرده و شعار‌هایی علیه سیاست‌های واشینگتن در غرب آسیا سر دادند. ترامپ روز چهارشنبه در کره جنوبی و طی نشست اپک با رهبران تجاری سخنرانی خواهد کرد و دیداری دوجانبه با رئیس‌جمهور این کشور خواهد داشت. در همه این ایستگاه‌ها، تجارت در دستور اول کار قرار دارد. مذاکره‌کنندگان همچنان در حال نهایی‌سازی جزئیات توافق‌ها با کره جنوبی و ژاپن هستند و گام‌هایی به‌سوی توافق با چین و مالزی برداشته شده است.
طرفین آمادگی ندارند
ترامپ تهدید کرده که از اول نوامبر (۱۰ آبان) تعرفه‌های ۱۰۰درصدی جدیدی بر کالا‌های چینی و محدودیت‌های تجاری دیگر اعمال خواهد کرد و اگرچه پالس‌های مثبتی برای دیدار با رئیس‌جمهور چین داده، اما انتظار دارد به‌دلیل تنش‌های تجاری از جمله خرید سویا، این دیدار را لغو کند. مقامات ارشد دو کشور، روز شنبه در مالزی دیدار کرده‌اند. لی چنگ گانگ معاون وزیر بازرگانی چین، اعلام کرد که چین و ایالات متحده پس از مذاکرات صریح و سازنده در کوالالامپور، در مورد مسائل کلیدی تجارت به اجماع رسیدند. مباحث شامل کنترل صادرات، تعلیق تعرفه‌ها، اقدامات مرتبط با فنتانیل، همکاری‌های ضد مواد مخدر، گسترش تجارت و هزینه‌های بخش ۳۰۱ ایالات متحده بود. لی گفت که هر دو طرف اکنون رویه‌های تصویب داخلی را آغاز خواهند کرد. با این حال، تحلیلگران هشدار داده‌اند که نباید از دیدار در سطح رؤسای جمهوری انتظار بیش از حد داشت. سون چنگ‌هائو، پژوهشگر مرکز امنیت و استراتژی بین‌المللی دانشگاه تسینگ‌هوا به ان بی‌سی‌نیوز گفت: «در دوره اول ترامپ، دیدار‌های سطح بالا با چین مانع از اتخاذ مواضع سختگیرانه‌تر او در ادامه راه نشد. بنابراین نباید ارزش نمادین دیپلماسی اجلاس‌ها را بیش از حد بزرگ جلوه داد.» ویکتور چا از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی نیز به این شبکه تلویزیونی گفت: «پیام اول، ترامپِ صلح پیام دوم، ترامپِ معامله‌گر و البته، درباره دیدار با چین، همه انتظار دارند که احتمالاً توافق تجاری بزرگی حاصل نشود، اما تلاشی برای کاهش تنش یا توقف موقت صورت گیرد.» رایان هاس، مدیر مرکز چین در بروکینگز، یک اندیشکده لیبرال در واشینگتن، مطمئن نیست که هیچ یک از طرفین کاملاً آماده باشند تا از مواضعی که اتخاذ کرده‌اند، کوتاه بیایند. او انتظار دارد که این ملاقات منجر به تمدید «آتش‌بس تجاری» شود که ایالات متحده و چین در تابستان بر سر آن توافق کردند تا زمان و مکان برای مذاکره‌کنندگان جهت نهایی کردن یک توافق تجاری فراهم شود.
تلاش برای احیای نفوذ امریکا
پروفسور محمد عزیزالدین محمد سانی، تحلیلگر سیاسی مالزیایی معتقد است که سفر ترامپ به مالزی و حضور در اجلاس سران آسیای جنوب‌شرقی نشان‌دهنده تلاش امریکا برای بازگرداندن نفوذ خود در منطقه‌ای است که در دهه گذشته قدرت چین در آن افزایش یافته است. او افزود: «ترامپ، آسهآن را تنها در چارچوب سیاسی نمی‌بیند، بلکه آن را بازاری پر از پتانسیل تجاری و منابع طبیعی می‌داند.» مایک هیوز، کارشناس سیاستگذاری استراتژیک استرالیا، به اهمیت توازن در روابط تجاری و دیپلماسی عمومی اشاره کرد و تأکید دارد که کشور‌های آسهآن و استرالیا با چالش‌های مشابهی در تعادل روابط با چین و امریکا مواجه هستند و نیازمند دیپلماسی شفاف برای روشن‌سازی اهداف توافقات دفاعی مانند آکوس هستند. برآورد اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده حاکی از این است که گفت‌وگوی ترامپ و شی جین‌پینگ یک گفت‌وگوی کوتاه خواهد بود که نشان می‌دهد هیچ چیز رسمی نیست. به گزارش رویترز «به گفته یک مقام امریکایی، ایالات متحده، هیچ قصدی برای بحث در مورد مسائل دیگر ندارد، به جز تجارت چین، کنترل صادرات و خرید نفت روسیه توسط این کشور و اگر شی‌جین پینگ موضوعات دیگری را مطرح کند، ترامپ آماده است پاسخ‌های قبلی خود را تکرار کند.»
استقبال برعکس قطری‌ها!
دونالد ترامپ در مسیر سفر به مالزی از هواپیمای خود پیاده نشد و تمیم بن‌حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی، امیر و محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر را در داخل هواپیما به حضور پذیرفت. در این دیدار، رئیس‌جمهور امریکا بدون اشاره به جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم غزه گفت: «ما مراتب قدردانی خود را از قطر ابراز می‌کنیم. ما اکنون خاورمیانه‌ای امن داریم و می‌خواهیم که این وضعیت همچنان حفظ شود!»
کاربران عربی با انتشار تصاویر این دیدار نوشتند: «مراسم استقبال برعکس برگزار شد، به‌جای آنکه ترامپ پیاده شود، تمیم بن حمد به هواپیمای او رفت.»
