جوان آنلاین: ایران را باید سرزمین ظرفیت‌های بی‌انت‌ها نامید. مهم نیست در کدام استان یا فصلی قرار داشته باشیم، زیرا هر نقطه از این کشور مملو از ثروت‌هایی است که فقط منتظر برنامه‌ریزی و برداشت از آن هستند. جنوب ایران با دارا بودن مرز آبی با خلیج فارس و دریای عمان، میزبان استان‌های ساحلی متعددی است که داشتن هر کدام از آنها برای کشور‌های دیگر یک آرزوست. در کنار منابع طبیعی و زمین حاصلخیز و سواحل نیلگون، بررسی‌ها نشان می‌دهد، بانکرینگ یا همان تأمین سوخت کشتی‌ها ظرفیت بسیار بالایی برای شکوفایی اقتصاد دریایی ایران و ایجاد اشتغال در استان‌های ساحلی مانند هرمزگان و بوشهر دارد. این صنعت با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک ایران در خلیج فارس می‌تواند به موتور محرک جدیدی برای توسعه اقتصاد دریامحور تبدیل شود که ثمرات آن حتی به رونق استان‌هایی مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان و فارس هم کمک می‌کند.
ایران با ۵هزار و۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی که۸۹۰ کیلومتر آن در شمال و ۴هزار و۹۱۰ کیلومتر در جنوب قرار دارد به عنوان یک کشور دریایی به شمار می‌آید. با این حال از این نعمت خدادادی بهره‌ای اندک برده است. در حالی که کشور‌های پیشرفته ساحلی تا ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دریا تأمین می‌کنند، این سهم برای ایران تنها حدود ۲ درصد است. به عبارت دیگر، ایران تنها حدود یک درصد از اقتصاد دریایی جهان را در اختیار دارد. این در حالی است که بیش از ۹۵ درصد از صادرات و واردات غیرنفتی کشور از مسیر دریا انجام می‌شود.
توسعه دریامحور تنها یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت راهبردی برای کشور محسوب می‌شود. برآورد‌های جهانی نشان می‌دهد ایجاد هر شغل مستقیم در بخش دریا می‌تواند تا هفت شغل غیرمستقیم ایجاد کند. در برنامه هفتم توسعه نیز آمده که افزایش سهم جمعیت سواحل جنوبی از ۲ درصد به ۸ درصد جمعیت کل کشور و دستیابی به نرخ رشد سالانه ۱۶ درصدی در ارزش افزوده بخش دریا یک هدف است.
از پایگاه‌های اقتصادی ایران
استان‌های جنوبی ایران شامل نواحی جنوبی کوه‌های زاگرس و کرانه‌های شمالی خلیج فارس هستند که استان‌های بوشهر، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان را دربرمی‌گیرد. بخش بزرگی از این ناحیه آب و هوای گرم و خشک دارد، اما سواحل آن دروازه‌ای به آب‌های آزاد جهانی محسوب می‌شوند؛ شهر‌های بزرگی مانند بندرعباس، بوشهر، آبادان و خرمشهر که اگر از تمام ظرفیت‌هایشان بهره ببرند به گل سرسبد ایران تبدیل می‌شوند.
سواحل استان‌های جنوبی علاوه بر جاذبه‌های توریستی مانند ساحل سورو در بندرعباس، ساحل صدفی و اسکله جفره در بوشهر و پدیده‌های طبیعی منحصر‌به‌فرد در چابهار، از پایگاه‌های مهم اقتصادی ایران به شمار می‌روند. بندرعباس طولانی‌ترین خط ساحلی را در جنوب کشور دارد و بوشهر نیز با حدود ۹۰۰ کیلومتر خط ساحلی، یک شاهرگ حیاتی برای اقتصاد است.
بنادر ایران، پارکینگ کشتی‌ها
بانکرینگ، اصطلاحی است که برای عملیات سوخت‌رسانی به کشتی‌ها و سایر شناور‌ها در دریا به کار می‌رود. به عبارت دیگر، بانکرینگ به مثابه پمپ بنزین دریایی برای خرده فروشی فرآورده‌های سنگین پالایشی از جمله نفت کوره و نفت گاز، جهت تأمین سوخت کشتی‌هاست.
فعالیت در حوزه بانکرینگ به دلیل موقعیت ترانزیتی ایران می‌تواند تأثیرات اقتصادی و اجتماعی چشمگیری برای استان‌های جنوبی به همراه داشته باشد. امروزه فعالیت بانکرینگ به یک صنعت تبدیل شده است، زیرا مجموعه‌ای از عملیات نفتی شامل ذخیره‌سازی مواد، انتقال و بارگیری در خشکی و عملیات دریایی مانند حمل موادنفتی، تحویل به کشتی‌های عبوری و در کنار آن ارائه خدمات جانبی گسترده دیگری به کشتی‌ها را در بر می‌گیرد که جملگی آنها موجبات رونق و شکوفایی بنادر یک کشور را از جهات مختلف فراهم می‌آورد. آن‌طور که کارشناسان می‌گویند، راه‌اندازی و توسعه پایگاه‌های بانکرینگ به ساخت اسکله‌های جدید، پایانه‌های سوخت‌رسانی و تأسیسات انبار نیاز دارد. این کار اشتغالزایی گسترده‌ای در بخش‌های ساختمانی و فنی ایجاد می‌کند. اداره این پایگاه‌ها نیز به نیرو‌های متخصص از جمله دریانوردان، متخصصان فنی، مدیران لجستیک و کارکنان اداری نیاز دائمی دارد.
سیدمرتضی بهادریان، کارشناس امور دریایی با اشاره به اینکه در حال حاضر، ایران دارای ۱۴۶هزار دریانورد است که نشان‌دهنده پایگاه نیروی انسانی بالقوه در این بخش است، می‌گوید: «رونق بانکرینگ، کشتی‌های بیشتری را به بنادر ایران می‌کشاند. این امر به طور طبیعی تقاضا برای خدمات دیگری مانند تأمین مواد غذایی، تعمیرات کشتی، خدمات بندری و گردشگری را افزایش می‌دهد و فرصت‌های شغلی جدیدی در این بخش‌ها به وجود می‌آورد.» به گفته این کارشناس، تربیت نیروی کار متخصص برای این صنعت، نیازمند همکاری با مراکز آموزشی و دانشگاهی مانند دانشگاه خلیج فارس در بوشهر است. این همکاری‌ها نه تنها کیفیت خدمات را افزایش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز اشتغال جوانان تحصیلکرده در منطقه می‌شود.
گنجینه‌های خفته در کرانه دریا
توسعه اقتصاد دریامحور یک انتخاب اقتصادی نیست، بلکه یک اجبار ژئوپلیتیک و راهبرد کلان برای تضمین آینده ایران است. با توجه به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در این زمینه، اکنون زمان آن فرا رسیده که به جای نفت به دریا به عنوان پیشران توسعه ملی نگریسته شود. سرمایه‌گذاری هوشمند، برنامه‌ریزی یکپارچه و عزم جدی برای فعال‌سازی ظرفیت‌های استان‌های ساحلی جنوب می‌تواند طلوع اقتصاد غیرنفتی و متکی به منابع داخلی را برای ایران به ارمغان آورد.
استان‌های ساحلی جنوب، گنجینه‌های خفته در کرانه دریا هستند. چهار استان جنوبی، دارای بیشترین ظرفیت برای محوریت در اقتصاد دریا هستند. خوزستان ۳۰۰ کیلومتر ساحل، هفت بندر تجاری، صنایع پتروشیمی و فولاد، پرورش میگو، گردشگری آبی و اسقاط کشتی‌ها را دارد و بوشهر با ساحل زیبایش تولید ۵۰ درصد از مواد پتروشیمی کشور، پرورش میگو و خرما و ۲۲ کارخانه کشتی‌سازی را در دل خود جای داده است و یکی از پایگاه‌های اصلی صادرات غیرنفتی به شمار می‌آید. هرمزگان مرکز اصلی تخلیه و بارگیری کالاست و سیستان و بلوچستان با ۴۰۰ کیلومتر بندر استراتژیک چابهار، پروژه‌های کلان فولاد و پتروشیمی و ایجاد هاب خودروسازی امپراتوران ساحلی به شمار می‌آیند. برای تحقق اقتصاد دریامحور باید به صورت همزمان بر چند محور اصلی سرمایه‌گذاری کرد و اصلی‌ترین آنها حمل‌ونقل و لجستیک است. کارشناسان تأکید می‌کنند توسعه بنادر چندمنظوره، افزایش ناوگان دریایی و تقویت کریدور‌های ترانزیتی به ویژه از طریق بندر چابهار برای اتصال به بازار‌های بین‌المللی ضروری است.
یک صنعت راهبردی
دولت، توسعه اقتصاد دریامحور را در اولویت قرار داده به‌طوری‌که استان بوشهر به عنوان «قلب تپنده اقتصاد ایران» معرفی شده است و بنابراین برای تحقق این چشم‌انداز، اقدامات زیادی باید انجام گیرد. بوشهری‌ها توسعه زیرساخت‌های بندری را در دستور کار قرار داده‌اند و پروژه‌های بزرگی مانند توسعه بندر نگین در بوشهر و تعمیق کانال دسترسی برای تردد کشتی‌های بزرگ‌تر در دست اجراست. البته شفاف‌سازی و تسریع در این پروژه‌ها برای جذب سرمایه‌گذاران حیاتی است. با توجه به تأکید مدیران بر استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، ایجاد بستر‌های قانونی جذاب و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری می‌تواند شتاب پروژه‌ها را افزایش دهد و ادامه روند آموزش نیرو‌های متخصص مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی کلید رقابت‌پذیری در بازار منطقه است. به هر حال، بانکرینگ تنها یک خدمت دریایی نیست، بلکه یک صنعت راهبردی است که می‌تواند با ایجاد هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم، اقتصاد استان‌های جنوبی ایران را متحول کند. موفقیت در این مسیر منوط به سرعت بخشیدن به پروژه‌های زیربنایی، جذب سرمایه‌گذاری و تربیت نیروی انسانی متخصص است تا ایران بتواند از این موقعیت استثنایی جغرافیایی خود نهایت بهره را ببرد.
