جوان آنلاین: با وجود کاهش ۲۰ درصدی قیمت دلار در هفته‌های اخیر، قیمت بسیاری از اقلام نه تنها کاهش نیافته است، بلکه در برخی کالا‌ها آهنگ گوشخراش گرانی شنیده می‌شود. از این پدیده در علم اقتصاد به چسبندگی قیمت‌ها یاد می‌شود و دلایل متعددی از وجود انتظارات تورمی و نقدینگی‌های سرگردان تا انحصار و مشکلات دولت در کسری بودجه را شامل می‌شود. مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی در گفتوگو با «جوان» ضمن اشاره به دلایل اقتصادی چسبندگی قیمت‌ها معتقد است تورم اخلاق را تباه و بسیاری از افراد را منفعت‌طلب کرده و همین عامل در کنار کمبود نظارت منجر به احتکار و مقاومت در برابر کاهش تورم و در نهایت چسبندگی قیمت‌ها شده است.
تورم تنها بنیان‌های اقتصادی را نشانه نمی‌رود، اخلاق مهم‌ترین چیزی است که در اقتصاد متورم دستخوش تغییر می‌شود. شاید اگر علی رضاقلی امروز در قید حیات بود و می‌خواست کتاب «جامعه‌شناسی خودکامگی» را بنویسد، مسئله تورم را در سرفصلی جداگانه بررسی می‌کرد تا حق مطلب را ادا کند.
آنچه در اقتصاد کشور در سال‌های اخیر بیش از هر چیزی قابل مشاهده است، این است که افزایش قیمت‌ها به‌راحتی رخ می‌دهد، اما کاهش نرخ‌ها، آن هم پس از کند شدن سرعت تورم طولانی‌تر اتفاق می‌افتد.
در این فرایند کاهش نرخ ارز به طور معمول، انتظار کاهش قیمت کالا‌ها و خدمات را به همراه دارد. با این حال، اقتصاد ایران در این رابطه به شکل معکوس عمل کرده و کاهش نرخ دلار، تأثیر چندانی روی کاهش قیمت‌ها نداشته است.
منافع دسته‌جمعی از تورم؟
مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به دلایل چسبندگی قیمت‌ها در کشور و اینکه چرا افزایش نرخ ارز بر قیمت‌ها تأثیر داشته است، اما کاهش آن نه، به «جوان» گفت: تورم یک بیماری اقتصادی است که در تمام دنیا تلاش می‌شود با آن مبارزه شود، اما متأسفانه در ایران از تورم استقبال می‌کنند! ما تقریباً هر هفته یا حتی روز شاهدیم که انبار‌های احتکار کالا با امید به افزایش قیمت کشف می‌شوند.
وی با بیان اینکه تورم سود نیست، افزود:، اما در باور عموم هنوز به این باور نرسیده‌ایم. کسانی که به بازار‌های ارز و طلا هجوم می‌آورند هنوز نمی‌دانند که اگر این کالا‌ها ۱۰۰ درصد هم سود کنند، تنها در یک کالا سود حاصل شده است و به زودی آنها مجبورند هزاران قلم کالا و خدمت را با ۱۰۰ درصد تورم خریداری کنند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در بسیاری از کشور‌های جهان کارفرمایان با قدرت مقابل سیاست‌های تورم‌زای دولت‌ها به دلیل هزینه‌های سنگین آن بر تولید می‌ایستند، اما در ایران کارفرمایان با دولت برای افزایش تورم تبانی می‌کنند.
گودرزی با بیان اینکه بخش بزرگی از مشکلات کشور در بخش تولید، ناشی از بازدهی منفی و صرفه اقتصادی منفی است که اقتصاد ما را غیر اقتصادی کرده است، افزود: تلاش برای افزایش تورم یک تلاش غیر قابل قبول است و نشانه آشکار بی‌سوادی اقتصادی است.
کارشناس اقتصادی در پاسخ به اینکه سهم دولت در ایجاد این رفتار اقتصادی غلط چیست، تصریح کرد: اکنون بخش بزرگی از تورم دست ساز و خودخواسته است و همه تلاش می‌کنند سهم بیشتری از این بیماری اقتصادی داشته باشند و به نوعی منافع بسیاری در تورم دو رقمی است.
گودرزی با اشاره به انتفاع دولت از افزایش نرخ ارز گفت: بنابراین خود دولت از منتفعان تورم است. همچنین بانک‌ها نیز به رغم تحمیل زیان از ناحیه تورم، از تورم استقبال می‌کنند.
این کارشناس اقتصادی نقدینگی‌های سرگردان را نیز از دلایل دیگر چسبندگی قیمت‌ها و تورم عنوان کرد و گفت: ورود پول سنگین به هر بازاری تورم زاست.
دوربرگردان اقتصاد ایران کجاست؟
افزایش حجم نقدینگی غیر متناسب با رشد تولید در دهه‌های اخیر موجب کاهش ارزش پول ملی و تورم دو رقمی شده است. حتی اگر بتوان نرخ ارز را کاهش داد، ولی قطعاً نرخ ارز به نرخ‌های قبلی باز نمی‌گردد. حجم نقدینگی بالا و غیرمتناسب همراه فشار دائمی طرف تقاضا، تورم را میهمان همیشگی اقتصاد ایران کرده است.
برخی فعالان اقتصادی بر این باورند که ذهنیت تورمی فعالان اقتصادی می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل پدیده چسبندگی قیمتی در ایران به شمار رود و در اقتصادی که مردم و فعالان اقتصادی به تورم همیشگی خو گرفته‌اند، انتظار کاهش قیمت منطقی نیست.
گروه دیگری از اقتصاددانان معتقدند هر نوع کاهش قیمت در کشور به دلیل فقدان ثبات، بلافاصله با شوک جدید خنثی می‌شود و از همین رو فعالان اقتصادی به عقب‌نشینی قیمتی اعتقادی ندارند.
دولت و حاکمیت باید نظارت خود را در بازار افزایش دهد و با گرانفروشی و احتکار به شدت برخورد کند و همچنین با اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی مناسب، تورم را کنترل کند و انتظارات تورمی را کاهش دهد. همچنین سیاستگذار باید با ارائه تسهیلات و کاهش هزینه‌های تولید به تولیدکنندگان کمک کند تا قیمت‌های خود را کاهش دهند و با شفاف‌سازی قیمت‌ها و ایجاد سامانه اطلاع رسانی قیمت، به مصرف‌کنندگان کمک کند تا از قیمت واقعی کالا‌ها مطلع شوند.
