جوان آنلاین: امیر سرتیپ دوم آزاده، مجتبی جعفری، عضو هیئت معارف جنگ سپهبد شهید علی صیاد‌شیرازی است. وی معتقد است یکی از شیوه‌های تربیتی نسل امروز و آشنایی آن‌ها با ارزش‌های انقلاب و دفاع مقدس، ثبت و ضبط آثاری است که در سینه هزاران یادگار انقلاب و دفاع مقدس نهفته است. کشور‌هایی داریم که چند روز نبرد داشته‌اند، حتی شکست هم خورده‌اند، اما برای همان چند روز آثاری منتشر کرده‌اند که تعجب‌برانگیز است ولی در کشور ما بهترین کتاب‌ها در حوزه دفاع مقدس به هزار تیراژ هم نمی‌رسد! این تعداد چاپ، فقر شدید فضای مکتوب در کشور را نشان می‌دهد. حال اگر از نظر کمی نتوانیم آثاری را در اختیار خانواده قرار دهیم، خانواده هم دستش در انتقال آثار ارزشی انقلاب و دفاع مقدس به نسل جدید خالی می‌ماند. متن زیر گفتگو با این آزاده جانباز است که می‌خوانید.
چه میزان نگرش خانواده‌ها نسبت به ارزش‌های اسلامی و انقلابی در آینده‌سازی نسل جدید مؤثر است؟
بدیهی است خانواده‌ها نقش بسیار مؤثری در انتقال ارزش‌ها و تاریخ پرافتخار گذشته به نسل جوان دارند. آن‌ها به خاطر ارتباط نزدیک با فرزندان‌شان از طفولیت تا سنین بالاتر می‌توانند بسیار زیبا و ماندگار تاریخ گذشته را با بیان قصه، نمایش و قالب‌های دیگر منتقل کنند، به شرط آنکه خودشان در دوران نوجوانی این دانش را کسب کرده و با وقایع تاریخی ارتباط گرفته باشند تا با آگاهی و مطالعه اقدام به این کار کنند، در غیر این صورت والدینی که با تاریخ انقلاب و دفاع مقدس آشنا نیستند، چگونه می‌توانند انتقال‌دهنده باشند؟ از بعد باور هم والدین باید به تاریخ انقلاب و دستاورد‌های پرافتخار در گذشته باور و اعتقاد داشته باشند تا فرزندان‌شان را با این باور پرورش دهند و نسل به نسل به آیندگان منتقل کنند.
چگونه می‌توان نسل جدید را با فراز‌های انقلاب و دوران افتخارآمیز و انسان‌ساز دفاع مقدس آشنا و این آشنایی را ماندگار کرد؟
مواردی که در سؤال قبل گفته شد به دیگر قسمت‌های اجتماع نیز برمی‌گردد. همسویی خانواده‌ها با رسانه‌های جمعی اعم از صوتی، تصویری، نوشتاری و تمام عواملی که توانایی انتقال ارزش‌ها را دارند، بسیار مهم است. اینطور نیست که در خانواده نسبت به این ارزش‌ها توجه و تأکید شود، داستان‌ها گفته شود، اما در مدرسه و محیط جامعه اینگونه نباشد. در این صورت فرزندان با چالش و تضادی روبه‌رو می‌شوند که حل آن سخت است. امروزه شاهد چنین شرایطی هستیم، یعنی خانواده‌ها به این مهم توجه نکرده‌اند و در جامعه نیز شبهات و مسائل شبهه‌انگیز مطرح شده است، بدون آنکه پاسخ داده شود، بنابراین نوجوان و جوان در دید کلی آگاهی خوبی از دفاع مقدس و ارزش‌های انقلاب ندارد، پس نیاز است یک جبهه فرهنگی با رویکرد نسبت به این موضوع تشکیل و اقدامات و توجهات لازم انجام شود.
فضای تولید محتوا اعم از کتاب، فضای مجازی و سایر عرصه‌ها را برای معرفی ارزش‌ها و الگو‌های ارزشی و چهره‌های ماندگار چگونه می‌بینید؟ اگر دچار نقص و اشتباهی است، راه‌حل چیست؟
از نظر کمی وضعیت خوبی نداریم، چه برسد به کیفی. ما در تاریخ انقلاب و دفاع مقدس حجم زمانی و مکانی بسیار وسیعی داریم و حوادثی که در این زمان و مکان اتفاق افتاده بسیار زیاد است، ولی نتوانسته‌ایم یک درصد عظمت و جذابیت آنچه اتفاق افتاده است ثبت، ضبط و نشر دهیم. در حوزه حفظ آثار و انتشار انقلاب و دفاع مقدس بسیار کم‌کاری کرده‌ایم. در این زمینه فیلم‌های سینمایی، تئاتر و حتی صدا و سیما هم نتوانسته‌اند پاسخگوی عظمت و بزرگی این تاریخ باشند. طبیعی است وقتی از نظر کمی نتوانیم آثاری در اختیار خانواده قرار دهیم، خانواده هم دستش در انتقال این آثار به فرزندان خالی است، بنابراین می‌توان گفت در فضای مجازی و رسانه بسیار عقب هستیم. مقایسه ما با دیگر کشور‌ها به خوبی نشان می‌دهد این عقب‌ماندگی یک وضعیت واقعی است نه برداشت ذهنی. کشور‌هایی که چند روزی نبرد داشته و حتی شکست خورده‌اند، آنقدر در فضا‌های رسانه‌ای برای همان چند روز آثاری منتشر کرده‌اند که تعجب‌برانگیز است، اما در کشور ما در حوزه نشر کتاب درباره انقلاب و دفاع مقدس کتاب‌های‌مان به هزار تیراژ هم نمی‌رسد. هزار شماره برای چاپ کتاب فقر شدید فضای مکتوب در کشور را نشان می‌دهد. در تمام دنیا این ادعا می-شود که فضای مجازی جای کتاب را گرفته است، اما در کشور‌های اروپایی شاهدیم چاپ یک کتاب در همین سال‌ها و ماه‌های اخیر به بیش از یک‌میلیون نسخه رسیده و این در مقابل عدد کشور ما بسیار بالاست. در حوزه کیفیت هم وضعیت نامناسب‌تراست. حوادث اتفاق‌افتاده در تاریخ انقلاب و دفاع مقدس آنقدر جذاب، زیبا و جالب بوده است که می‌تواند جای بسیاری از کارتون‌های خارجی را بگیرد، به شرط اینکه بازسازی شود، آن وقت نوجوان رویکردش به سمت تماشای آن‌ها می‌رود، ولی متأسفانه هنرمندان ما شایستگی دفاع مقدس را درک نکرده‌اند و به طرف این حوزه با جدیت، فعال و با کیفیت حرکت نمی‌کنند، البته بی‌انصافی نشود، موارد متعددی از کتاب، فیلم و سریال وجود دارد که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، اما این تک‌ستاره‌ها هیچ وقت نتوانسته‌اند جایگاه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی را در انتقال به نسل آینده پرکنند.
عدم‌اشتراک زبانی و نگرشی یکی از کاستی‌ها در چالش‌های انتقال نسلی است. آیا نباید بازنگری اساسی در شیوه‌های تربیتی داشته باشیم؟
به خاطر عدم‌فعالیت‌های گسترده و متنوع، نسل جدید برای شنیدن تاریخ انقلاب و دفاع مقدس با زبان نسل قدیم آشنا نیست و به شکل خوبی ارتباط برقرار نمی‌کند، این در حالی است که نسل حاضر در دفاع مقدس به سن پیری رسیده است و توانایی جسمی‌شان کمتر یا عمرشان به انتها رسیده، بنابراین ضروری است برای بیرون آوردن تاریخ از سینه‌های‌شان به آن‌ها مراجعه کنیم، چون زمان کمی داریم. در اینجا به نکته‌ای اشاره می‌کنم. اگر از نظر آماری دقت کنیم، متوجه می‌شویم یک درصد از ۴۲ هزار آزاده یعنی به تعداد ۴۲۰ عدد از خاطرات آزاده‌های دفاع مقدس مکتوبات نداریم! طبیعی است در ۹۹ درصد آن‌هایی که هزاران تاریخ، اتفاق، حادثه را در سینه‌های‌شان نگه داشته‌اند، اگر یک در هزار خاطرات خوب مطرح شود، این خلأ مطرح‌شده در موضوع انتقال ارزش‌ها پرمی‌شود، اما از ۵ میلیون رزمنده‌ای که در جبهه‌ها حضور داشتند، چقدر کتاب دفاع مقدس چاپ و خاطرات این افراد در کجا ضبط و ثبت شده است؟ اگر خانواده شهدا و جانبازان را اضافه کنیم، کلی کار می‌توان انجام داد که به راحتی این ارزش‌ها در دل نوجوان و جوان امروزی بنشیند و اثر تربیتی داشته باشد.
در آخر اگر نکته‌ای در خصوص توجه به وضع موجود نوجوانان و جوانان‌مان به لحاظ هویتی و ملی دارید، بفرمایید.
در وضعیت موجود دو دید داریم؛ یک دید مثبت‌نگر هستند که قسمت پر لیوان را می‌بینند و وضعیت نوجوانان را خوب توصیف می‌کنند که قطعاً این وضعیت وجود دارد و قابل توجه است، اما دید دیگر مثبت‌نگر نیستند و وضعیت نوجوانان را خوب توصیف نمی‌کنند. این شرایط در وضعیت جامعه، دانشگاه، مساجد و خیابان کاملاً مشهود است و نشان می‌دهد این نظر هم چندان دور از واقعیت نیست. اگر با دید مثبت ببینیم، مغرور می‌شویم و کم‌کاری می‌کنیم و این چالشی است که این روز‌ها وجود دارد. اگر فقط نیمه خالی را ببینیم، ناامیدی حاصل می‌شود، بنابراین باید هر دو قسمت خالی و پر لیوان را در نظر بگیریم تا نسبت به آینده بیمه و تقویت شویم، به هر حال چه آن‌هایی که در دفاع مقدس حضور داشتند و چه آن‌هایی که به تاریخ انقلاب علاقه دارند، مسئولان و نهایتاً خانواده‌ها، وظیفه سنگینی دارند تا قطع ارتباط نسلی به دلیل فقدان آن‌هایی که در دفاع و انقلاب حضور داشتند، اتفاق نیفتد. هنوز هم فرصت هست تا دست اول وقایع انقلاب را از خاطره‌ها بگیریم و ثبت و نشر کنیم. فقط لازم است تلاش مضاعف داشته باشیم، وگرنه با از دست رفتن نسل‌های انقلاب جز مراجعه به بیان مجدد و آثار موجود هیچ راه دیگری وجود ندارد. همانطور که نسبت به حفظ ذخایر نفتی، فضای سبز، منابع و ... تلاش می‌کنیم تا به نسل آینده برسد، باید بدانیم نسل آینده به منابع تاریخی، ارزشی و معنوی هم نیاز دارد. جا دارد با اینگونه مصاحبه‌ها و توجه به آن‌هایی که برای دفاع مقدس و انقلاب اسلامی، دلسوزانه تلاش کرده‌اند و حالا برای حفظ و نشر تلاش می‌کنند و دغدغه‌مند هستند، تاریخ درخشان انقلاب و دفاع مقدس و ارزش‌های آن به یادگار سپرده شود.
