عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است در حال حاضر، اغنیا در کشور از بیشترین یارانه انرژی بهره میبرند، زیرا مصرف بیشتری دارند. از آنجا که یارانه برای اقشار کمدرآمد جامعه است، باید در این حوزه ساماندهی داشته باشیم، به نحوی که اقشار پردرآمد هزینه واقعی گاز را بپردازند و تا بینهایت از گاز یارانهای استفاده نکنند. به هر ترتیبی که بتوانیم قیمت واقعیتری را از پرمصرفها اخذ کنیم، بهتر است و به مدیریت مصرف کمک میکند.
بررسی الگوی مصرف مبتنی بر سطح رفاه شهری تأیید میکند که طبقات مرفهتر بیشتر از گاز استفاده میکنند. شهر اردبیل و همدان، هر دو از شهرهای سرد ایران در زمستان محسوب میشوند که در دستهبندی شرکت ملی گاز نیز در اقلیم اول (سردترین اقلیم) قرار گرفتهاند. توزیع مشترکان در این شهرها نشان میدهد به ترتیب یکدرصد و ۲ درصد از آنها در پلههای پرمصرف ۸ تا ۱۲ قرار گرفتهاند، حال آنکه در شهر لواسان، به عنوان یک شهر مرفه در شمال تهران که در اقلیم ۳ (دو اقلیم گرمتر از اقلیمیک) قرار گرفته است، بیش از ۱۷ درصد از مشترکان پرمصرف هستند. به همین ترتیب شهرهای توریستی و ویلایی چالوس و محمودآباد که هر دو در اقلیم ۳ قرار دارند، هرکدام بیش از ۸ درصد از مشترکانشان در پلههای پرمصرف قرار دارند، در حالی که شهر سنندج واقع در اقلیم ۲، تنها ۲ درصد مشترک پرمصرف دارد. از این منظر میتوان استدلال کرد که عموماً هر چه سطح رفاهی بالاتر میرود، الگوی مصرف مشترکان پرمصرفتر میشود. به نظر میرسد، معقولترین راهحل کاهش مصرف گاز طبیعی خانگی در کشور، تمرکز بر آن دسته از مشترکان پرمصرفی است که خارج از الگوی مصرف قرار دارند. به این ترتیب، وضعیت مطلوب را میتوان گران کردن هزینه گاز طبیعی برای مشترکان پرمصرف دانست، به شکلی که انگیزه کافی را برای اصلاح مصرف به وجود بیاورد.
حسن مرادی، عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با «جوان» با اشاره به این موضوع که تعرفهگذاری پلکانی گاز روش مناسبی برای ایجاد عدالت در تخصیص یارانههای انرژی است، گفت: حداقل سود اعمال تعرفهگذاری پلکانی این است که میزان استفاده از یارانه را برای پرمصرفها و پردرآمدها به نفع اقشار ضعیف جامعه کاهش میدهیم.
وی ادامه داد: دولت باید به بررسی این موضوع بپردازد که آیا امکان اخذ قیمت واقعی و صادراتی گاز از پرمصرفها که اتفاقاً جزو اقشار پردرآمد جامعه هستند، وجود دارد یا خیر. اگر در بررسیها دولت به این نتیجه رسید که اقشار پرمصرف و پردرآمد کشور میتوانند از عهده پرداخت قیمت صادراتی گاز برآیند، باید این روش تعرفهگذاری اعمال شود تا قدرت بازدارندگی برایشان داشته باشد. عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: قیمت گاز در کشور ما نسبت به قیمتهای جهانی بسیار پایین است. تنها راه پیش رو برای اینکه بتوانیم مصرف را مدیریت کنیم، این است که از تعرفههای متفاوت برای مشترکان استفاده کنیم که تحت عنوان تعرفهگذاری پلکانی از آن یاد میشود. وی ادامه داد: استفاده از تعرفهگذاری پلکانی برای مدیریت بهتر مصرف گاز در بخش خانگی یک ضرورت است تا در ماههای سرد سال با مشکل جدی مواجه نشویم. برخی افراد که در طبقات مرفه جامعه قرار دارند، از خانههای بسیار بزرگ استفاده میکنند که مصرف گاز بالایی برای گرمایش دارد و هزینهبر هستند. عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: طبق اطلاعات شرکت ملی گاز، ۳ درصد از مشترکان بخش خانگی که جزو اقشار پردرآمد جامعه هستند، پنج تا شش برابر مشترکان دیگر مصرف گاز دارند. آنها اعلام میکنند که ما هزینه گاز مصرفی را پرداخت میکنیم، اما مسئله این است که گاز به صورت یارانهای در کشور ما در اختیار مردم قرار میگیرد و آنها هزینه گاز را به صورت یارانهای میپردازند. مرادی گفت: این واقعیت وجود دارد که در حال حاضر، اغنیا در کشور از بیشترین یارانه انرژی بهره میبرند، زیرا مصرف بیشتری دارند. از آنجا که یارانه برای اقشار کمدرآمد جامعه است، باید در این حوزه ساماندهی داشته باشیم، به نحوی که اقشار پردرآمد هزینه واقعی گاز را بپردازند و تا بینهایت از گاز یارانهای استفاده نکنند. به هر ترتیبی که بتوانیم قیمت واقعیتری را از پرمصرفها اخذ کنیم، بهتر است و به مدیریت مصرف کمک میکند.