سرويس حقوق جوان آنلاين: اوایل آبان ماه بود که وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرد به رغم تلاش‌های نافرجام دولتش برای منزوی کردن جمهوری اسلامی، راهی برای تداوم ارسال کمک‌های بشردوستانه به ایران ایجاد کرده است و اجازه می‌دهد «مبادلات مجاز» با جمهوری اسلامی برای حمایت از مردم ایران انجام گیرد. با وجود این هر کس دستورالعملی که روی وب‌سایت این سازمان قرار گرفته بود را مطالعه می‌کرد می‌توانست متوجه شود این دستورالعمل نه فقط تسهیل‌کننده نقل و انتقال پول برای خرید دارو و تجهیزات پزشکی به ایران نیست، بلکه می‌تواند شرایط تحریم علیه کشورمان را جدی‌تر کند. سرانجام چند روز پیش وزارت خزانه‌داری این کشور در وب‌سایت رسمی خود اعتراف کرد تحریم‌های جدید این کشور علیه صنایع حمل و نقل دریایی ایران به ایجاد محدودیت‌هایی در ارتباط با مبادلات اقلام بشردوستانه منجر خواهد شد؛ اقدامی که معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو آن‌را آخرین تیر امریکا به قلب بیماران ایرانی توصیف می‌کند.
در دستورالعمل خزانه‌داری امریکا آمده است: «اشخاص امریکایی از ورود به مبادلات با خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران یا E- sail برای انجام مبادلات مختلف از جمله مبادلات مربوط به فروش کالا‌های کشاورزی، غذا، دارو یا دستگاه‌های پزشکی منع می‌شوند.» در ادامه این بیانیه آمده است: «مضاف بر این، آن دسته از اشخاص غیرامریکایی که آگاهانه اقدام به انجام مبادلاتی با خطوط کشتیرانی ایران حتی در زمینه فروش کالا‌های کشاورزی، غذا، دارو یا دستگاه‌های پزشکی کنند در معرض خطر تحریم قرار خواهند گرفت.» دکتر محمدرضا شانه‌ساز، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو در گفتگو با «جوان» ضمن تأکید بر تناقض این رفتار امریکا با قوانین حقوق بشری، این اقدام وزارت خزانه‌داری امریکا را آخرین تیری می‌داند که این کشور برای سنگ‌اندازی در مسیر تأمین داروی بیماران ایرانی انداخته است و این مسئله می‌تواند برخی بیماران کشورمان را با چالش‌های جدی مواجه کند.
تهدید شرکت‌های دارویی برای قطع ارتباط با ایران
دکتر محمدرضا شانه‌ساز درباره نامه اخیر وزارت خزانه‌داری امریکا به «جوان» می‌گوید:در این دستورالعمل به نام ایجاد خط ویژه و تسهیلاتی برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی شیوه‌ای پلیسی را حاکم کرده‌اند و شرکت‌هایی که با ایران کار می‌کنند در عمل تهدید می‌شوند اگر با ایران کار کنید دیگر نمی‌توانید به اتحادیه اروپا یا امریکا دارو بدهید. بدیهی است این شرکت‌ها هم حاضر نیستند به خاطر جمعیت ۸۰ میلیونی ایران بازار چند میلیارد نفری اروپا و امریکا را رها کنند.»
وی در رابطه با برنامه‌های وزارت بهداشت برای تأمین داروی کشور می‌افزاید: «بعد از انقلاب به واسطه تأسیس دانشکده‌های داروسازی و شرکت‌های داروسازی دانش بنیان، زیرساخت‌های لازم برای استقلال دارویی کشورمان داریم، در حالی که قبل از انقلاب تنها ۲۵ درصد از داروی مورد نیاز کشور در داخل تأمین می‌شد که آن هم مدت‌ها توسط شرکت‌های چند ملیتی بود.» آنطور که معاون داروی وزیر بهداشت می‌گوید بعد از انقلاب این شرکت‌ها و کمپانی‌های خارجی ایران را رها کردند و رفتند. به همین دلیل بود که برنامه‌ریزی‌ها برای تأمین داروی کشور آغاز شد. ابتدا طرح دارو‌های ژنریک اجرا و متعاقب آن تعدادی از داروخانه‌های داروسازی ایجاد شد. شانه‌ساز تأکید می‌کند: «در حال حاضر ۹۷ درصد از دارو‌های مورد نیاز خودمان را تولید می‌کنیم و اگر واردات بسیاری از این اقلام دارویی قطع شود مشکلی پیدا نمی‌کنیم، چون در داخل مشابه ایرانی دارد، اما حدود یک درصد از این دارو‌ها وجود دارد که با قطع وارداتش ما به مشکل می‌خوریم نه به این دلیل که دانش فنی تولید آن‌ها را نداریم، بلکه به این خاطر که تولید بسیاری از این اقلام توجیه اقتصادی ندارد، زیرا تعداد مصرف‌کنندگان این دارو‌ها در کشور ما بسیار کم است. دسته دیگر این دارو‌ها هم دارو‌های بسیار جدید است، اما به عنوان کسی که سه دهه در صنعت داروسازی کشور فعال بوده است باید بگویم ما از دانش و توان پایه داروسازی و امکانات تولید دارو در کشور برخوردار هستیم به گونه‌ای که هر دارویی که در بازار دارویی دنیا وارد شود ما ظرف مدت دو سال می‌توانیم آن دارو را تولید کنیم، اما این مسئله از زشتی و وقاحت کاری که امریکا و همپیمانانش در ایجاد مانع در دسترسی به دارو انجام می‌دهند نمی‌کاهد. این از حقوق اولیه هر انسانی است و با حقوق بشردوستانه در تعارض است.»
ادعای دروغ
شانه‌ساز ادعای تحریم نبودن دارو را ادعایی دروغ می‌داند و بیان می‌کند: «در عمل این تحریم به اشد وجه وجود دارد. وقتی بانک‌ها نمی‌توانند پول را به شرکت‌های اروپایی و امریکایی منتقل کنند یا زمانی که شرکت‌های علاقه‌مند به همکاری با ایران و کمپانی‌هایی که بیش از نیم قرن است با ایران همکاری دارند تهدید می‌شوند اگر به ایران دارو بفروشند حق صادرات و فروش دارو به بازار بزرگ اروپا و امریکا را ندارند، این کمپانی‌ها در عمل مجبور می‌شوند قید بازار ایران را بزنند و این مسئله موجب می‌شود مصرف‌کننده ایرانی در تنگنا قرار گیرد.»
رئیس سازمان غذا و دارو نامه اخیر وزارت خزانه‌داری امریکا را دروغ‌پردازانه و کاملاً معکوس توصیف می‌کند و می‌گوید: «وقتی متن این نامه را مطالعه می‌کنید می‌بینید چقدر مزورانه نوشته شده است و هر کمپانی که با ایران کار می‌کند بعد از مطالعه این نامه از ادامه همکاری با ما منصرف خواهد شد. طبق این نامه باید تمام ریز نقل و انتقالات مالی شرکت‌ها ماه به ماه به امریکا داده شود. از این طریق آن‌ها می‌خواهند تمام راه‌های ورود دارو به ایران را شناسایی کنند.» وی در پاسخ به این سؤال که آیا توان تولید این دارو‌ها در داخل وجود ندارد، می‌افزاید: «ما حتی اگر در ایران بخواهیم این دارو‌ها را تولید کنیم به دلیل تعداد بسیار کم بیماران توجیه اقتصادی ندارد و دارو‌های تولید داخل گران‌تر به دست آن‌ها می‌رسد. در زمینه هموفیلی، تالاسمی و پیوند اغلب دارو‌ها را در داخل تولید می‌کنیم، اما برخی دارو‌ها هست که مثلاً تنها ۳۰۰ نفر در داخل کشور آن‌را مصرف می‌کنند و نمی‌توانیم خط تولیدش را راه بیندازیم و این افراد و خانواده آن‌ها به شدت در مضیقه هستند.»
به گفته معاون وزیر حتی وقتی با واسطه فراوان و با زحمت فوق‌العاده این دارو‌ها تأمین می‌شود و به دست بیماران می‌رسد این افراد همچنان نگرانند که قرار است بعد چه شود؟! شانه‌ساز تأکید می‌کند: «توانمندی ما بسیار زیاد است و حاضر نیستیم داروی فیک و نامرغوب برای بیماران تهیه کنیم، اما برای تهیه دارو ناگزیریم با چند واسطه اقدام کنیم و این مسئله موجب ایجاد وقفه در تأمین داروی بیماران می‌شود.»
قوانین گمرک برای بستن دست ایران
شانه‌ساز همچنین با تأکید بر اینکه دارو جایگزین ندارد درباره دارو‌هایی که در گمرک مانده‌اند اینگونه توضیح می‌دهد: «در قوانین بین‌المللی تا زمانی که شرکت خارجی اسناد کالا را تحویل نداده است، گمرک اجازه ندارد آن‌ها را تحویل دهد. به طور مشخص موضوعی را درباره کمپانی‌های کره‌ای داشتیم که دارو‌های قلبی آن‌ها ماه‌ها در گمرک ما بود، اما به دلیل اینکه طرف کره‌ای به واسطه تهدید امریکا اسناد را آزاد نمی‌کرد ما طبق ضوابط بین‌المللی گمرک و سازمان غذا و دارو اجازه نداشتیم این دارو‌ها را آزاد کنیم. از سوی دیگر ما این اسناد را برای اطمینان به کیفیت دارو نیاز داریم.»
معاون وزیر می‌گوید برخی دارو‌ها را مجبوریم به جای آنکه از منبع اصلی دارو را بخریم از منابع دست‌چندم بخریم که هم گران‌تر تمام می‌شود و هم تأیید سلامت این دارو‌هایی که به صورت دست چندم تهیه می‌شود کاری بسیار سخت است.
وی با انتقاد از مجامع بین‌المللی و بشردوستانه تصریح می‌کند: «نکته قابل تأمل اینجاست که وقتی وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام می‌کند ایران در پوشش دارو، تجهیزات پزشکی و اقلام دیگر وارد کرده است چرا هیچ کس در دنیا از این‌ها نمی‌پرسد سند این ادعا چیست؟ همانطور که برای ادعای سلاح‌های کشتار جمعی در عراق هیچ‌یک از مجامع بین‌المللی از امریکا سندی نخواستند و بعد معلوم شد این ادعا نادرست بوده است.»
