روزنامه همشهری نوشت: سفر یکی از توصیه‌های مهم قرآن به مسلمان‌هاست و بچه‌ها با سفر در فضایی جدید و شاد بهتر می‌توانند به قدرت خدا و ضعف قدرت انسان‌ها و نیازی که به خدا دارند پی ببرند. آیه ۴۶ سوره حج می‌فرماید: سفر قلب انسان را دانا، چشم‌اش را بینا و گوش او را برای شنیدن حق و توصیه‌های خدا شنوا می‌کند.
در سفر، پدر و مادرها مشغله کمتری دارند و فرصت بیشتری برای بچه‌ها دارند. اگر سعی کنیم در سفرها پای تلویزیون و بازی‌های دیجیتال ننشینیم، فرصت خوبی برای گفت‌وگو با بچه‌ها و بازی با آنها پیش می‌آید. سفرها می‌توانند رابطه بچه‌ها و والدین را که این روزها با هجوم رسانه‌ها زخمی شده است، ترمیم کنند. گاهی بسیاری از گلایه‌های والدین از بچه‌ها به‌جای مراجعه به روانشناس و... فقط با دوستی بیشتر با این همسفران قابل حل است. البته گاهی بزرگ‌ترها هم نیاز دارند تا دوباره شعر کودکی را با صدای بلند بخوانند، بدوند، فوتبال بازی کنند و به‌خاطر گل زدن از شادی فریاد بزنند. درک این شادی با وجود بچه‌ها شدنی‌تر و دلچسب‌تر است.
با مسافران کوچک چه کنیم؟
سفر معلم خوبی برای پرورش استعداد بچه‌هاست. فقط بزرگ‌ترها باید با آگاهی، زمینه استفاده بهتر از این معلم را برای کودک یا نوجوانشان فراهم کنند. نمونه‌های زیر را بخوانید: سفر هزار جور بالا و پایین دارد و از راحتی و راحت‌طلبی خانه خبری نیست؛ البته اگر به این قانون طبیعی دست نزنید و با اصرار نخواهید که حتما هتل داشته باشید، فقط به رستوران بروید، سختی سفر با ماشین را کسل‌کننده بدانید و فکر کنید حتما باید با هواپیما و... سفر کرد.
با این کارها شاید سختی سفر تا حدی از بین برود اما همراه با آن فایده‌های زیادی هم از بین می‌رود. یکی از توانایی‌های مهم بچه‌ها کسب روحیه صبر و استقامت در برابر مشکلات است؛ بچه‌هایی که جز راحتی شرایط دیگری را نچشند قدر عافیت و خانه گرم و راحت و زحمت‌های شما را کمتر می‌دانند.
امام صادق(ع) می‌فرمایند: بهتر است طفل در کودکی با سختی و مشکلات اجتناب‌ناپذیر حیات که غرامت زندگی است روبه‌رو شود تا صبور و مسئول بار آید و در جوانی و بزرگسالی اهل استقامت شود.بگذارید تا بچه‌ها احساساتی مثل خوابیدن در چادر مسافرتی، حتی پیدا‌نکردن مکان مناسب و خوابیدن در ماشین، زحمت کشیدن برای تهیه آتش، پختن یک غذا و شستن ظرف لب یک رود و... را درک کنند.
در طول سفر اتفاق‌های جدید، منظره‌های جالب، آثار باستانی و برخورد با زندگی افراد تهیدست و طبیعت سبز یا طبیعت کویر و.... فرصت خوبی برای رشد توانایی پرسشگری ایجاد می‌کند. فرانسیس بیکن می‌گوید: آن کس که بسیار بپرسد، بسیار خواهد آموخت و بسیار خشنود خواهد شد. به بچه‌ها کمک کنید تا بهتر ببینند و کنجکاوی آنها را تحریک کنید که سؤال بپرسند. ذهن بچه‌ها وقتی به توانایی سؤال پرسیدن برسد، رشد بهتری دارد.در جوابگویی به سؤال بچه‌ها صبور باشید و همه سعی‌تان را بکنید، اگر آگاهی نداشتید بگویید که آن را یادداشت می‌کنید تا در نخستین فرصت راجع به آن تحقیق کنید.
اگر فرزند شما به مدرسه می‌رود و کتاب تاریخ، جغرافیا یا ادبیات دارد از او بخواهید تا قبل از سفر مقصد شما را بشناسد و با همراه داشتن کتاب‌های درسی‌اش سر بزنگاه برای شما توضیحاتی بدهد. مثلا وقتی در یک محل تاریخی حضور پیدا می‌کنید، فرزندتان به کمک کتاب تاریخ‌اش می‌تواند به شما توضیحاتی بدهد. در طبیعت کتاب جغرافیا و در شهری مثل شیراز و آرامگاه سعدی و حافظ کتاب ادبیات او قابل استفاده است. این کلاس خانوادگی به خوبی می‌تواند در یاد‌گرفتن مفهومی آن موضوعات به بچه‌ها و رشد قدرت بیان و اعتماد به نفس آنها کمک‌کند.
سختی راه را در سفرهای طولانی می‌توانید به کمک بازی‌های زبانی، فکری، تشویق بچه‌ها به فکر کردن، توقف در بین مسیر و کتاب خواندن دسته‌جمعی یا نوشتن خاطره آسان کنید. بچه‌ها با سر زدن به مناطق مختلف با شغل‌ها و حرفه‌های مختلف آشنا می‌شوند و این می‌تواند در کشف علاقه‌مندی آنها کمک‌تان کند. یکی از فعالیت جذاب برای بچه‌ها عکس گرفتن از مسیر‌های سفر است. این کار را می‌توانید به او بسپارید.
بچه‌ها چه سفری را دوست دارند؟
بچه‌ها هم مثل همه همسفرهای بزرگ شما حق دارند از سفر لذت ببرند تا خاطره و تجربه آن را برای همه روزهای شلوغ دوران بزرگسالی‌شان ذخیره کنند. قرار نیست که به شما بگوییم سفرتان را فقط طبق علاقه بچه‌ها برنامه‌ریزی کنید اما با کمی تغییر می‌شود سفر خوشایندی برای خودتان و کوچک‌ترها داشته باشید.برای هماهنگی بین علاقه‌ها و خواسته‌های خودتان که بر مبنای اقتصاد خانواده و صلاح خانواده است با علاقه‌های بچه‌ها از پیشنهاد‌های زیر کمک بگیرید: گاهی قبل از سفر رؤیاپردازی بزرگ‌ترها درباره سفر باعث پرتوقع‌شدن بچه‌ها می‌شود. اگر از مدت‌ها، به جای هر گردش کوتاه به بچه‌ها گفته شود که نمی‌توانم اما عید جبران می‌کنم! بچه‌ها دیگر در مسافرت عید انتظار هیچ لحظه معمولی یا حتی برنامه‌ریزی خلاف میل‌شان ندارند.
شرایط اقتصادی اغلب خانواده‌ها به یک برنامه‌ریزی حرفه‌ای نیاز دارد که در آن نه سیخ بسوزد و نه کباب؛ نه آنقدر خشک و ساده باشد که بچه‌ها احساس تنوع نکنند و نه ولخرجی آن باعث بدهکاری کل سال شود. بهتر است به کمک بچه‌ها قبل از سفر یک برنامه غذایی بنویسید. در این برنامه، غذاها یکی در میان غذای ساده و دیگری غذای مورد علاقه بچه‌ها باشد. گاهی تهیه بعضی از غذاهای مورد علاقه بچه‌ها می‌تواند روی آتش و به کمک پدر خانواده باشد. اینطوری هم مادرها نفسی تازه می‌کنند و هم فرصت آشپزی مشترک پدر و فرزندی برای بچه‌ها خاطره‌انگیز می‌شود.
بچه‌ها و سن و علایق‌شان را درک کنید. سوغاتی خریدن برای بچه‌ها جذاب است و یادگاری‌های خوبی از سفر نوروزی‌تان برای بعدها به آنها می‌دهد. قبل از سفر با توجه به سن کودک یا نوجوانتان می‌توانید پول توجیبی به آنها بدهید و از مقصد‌های سفر و سوغات‌های هرکدام برای آنها بگویید تا خودشان برای خرید برنامه‌ریزی کنند. اما اگر سن فرزندتان کم است خودتان هر بار با او برای خرید همراه شوید.
اگر شما یک فرزند دارید یا فاصله سنی بچه‌ها آنها را همبازی یا هم صحبت هم نمی‌کند، می‌توانید سفرتان را با دیگر اقوام یا دوستان همراه کنید تا لذت سفر بچه‌ها بیشتر شود. اگر مقصد سفر شما مطابق با درک سنی فرزندتان نیست مثلا شما عازم سفر زیارتی شده‌اید اما خردسال شما هنوز با زیارت ارتباط چندانی ندارد می‌توانید در بخشی از روز با او به زیارت بروید اما او را مطمئن کنید که شب می‌خواهید به پارک و مکان‌های تفریحی بروید. شهرها و مکان‌های جدید را هم به لیست سفر خود اضافه کنید تا امکان تجربه آموزی بیشتری را برای بچه‌ها فراهم کنید و آنها را در مقابل علاقه خود قرار ندهید.
در سفر باید و نباید داریم؟
سفر بخشی از زندگی همیشگی شماست با این تفاوت که محیط جدید و هدف تفریح در آن، کمی برنامه‌ریزی را متفاوت می‌کند. اگر بخواهید همه بایدها و نباید‌هایی که از قبل برای یاد دادن آن به بچه‌ها کلی زحمت کشیده‌اید را یکباره تعطیل کنید برای بعد سفرتان دردسر ایجاد می‌شود. قانون و باید و نباید سفرها نه به شدت روزهای معمول است و نه بی‌قید و حساب.
در مورد خواب بچه‌ها می‌توانید کمی از حد همیشگی فراتر بروید و به فرزندتان اجازه دیرتر خوابیدن یا دیرتر از خواب بیدار شدن را بدهید اما قانون همیشگی خانه‌تان را فراموش نکنید.
یکی از باید و نباید‌های بچه‌هایی که به مدرسه رفته‌اند پیک نوروزی است. دورادور به انجام تکلیف بچه‌ها رسیدگی کنید و با آنها برنامه‌ریزی را طوری انجام دهید که روزی یک تا ۲ ساعت درس خواندن حتی در طول سفر کافی باشد. بهتر است تکلیف‌ها تا چند روز مانده به پایان تعطیلات تمام شود که خستگی روزهای آخر تعطیلات به تن بچه‌ها نماند.
مراقب باشید علاقه‌تان به تفریح بچه‌ها، آنها را از آداب اجتماعی دور نکند. ممکن است حتی به‌خاطر بازی بیشتر بچه‌ها در سفر بحث و دعوایی هم بین هم سن‌ها پیش بیاید. اینجا جایی است که مثل همیشه باید حمایت عاقلانه‌ای از بچه‌ها انجام شود و از عدالت دور نشوید. در توصیه زیبایی از حضرت رسول اکرم(ص) می‌خوانیم که مراقب باش محبت و دلسوزی به خانواده و فرزند، تو را به ورطه گناه و حرام نیندازد. این حدیث در سفرها خیلی کاربرد دارد. اگر دعوایی بین بچه‌های خانواده پیش بیاید و شما بخواهید از عدالت دور شوید ممکن است دعوا از جمع کوچک‌ترها به جمع بزرگ‌ترها کشیده شود و دردسرآفرین شود. مثلا ممکن است بچه‌ها در طول سفر قصد کنند به زمین شخصی فردی وارد شوند، اگر از روی محبت افراطی و اینکه می‌خواهید به بچه‌ها خوش بگذرد به آنها تذکر ندهید، ممکن است مرتکب گناه شوید.
