جوان آنلاین: در عصر امروز که با هجمه‌های مختلفی از سوی دشمنان روبه‌رو هستیم، تقویت بنیان خانواده و همدلی میان نسل‌ها حیاتی است. خانواده، به عنوان نخستین نهاد اجتماعی، نقش کلیدی در تربیت و حفاظت از فرزندان در برابر آسیب‌های فکری و فرهنگی دارد. همدلی خانوادگی، با ایجاد فضایی صمیمی و مبتنی بر گفتوگو، سپری مستحکم در برابر تبلیغات مخرب می‌سازد. بنابراین غفلت از این امر، شکاف نسلی را افزایش داده و به تبع آن جامعه را آسیب‌پذیر می‌کند. معصومه زارعی، روانشناس تأکید دارد، خانواده، بستر شکل‌گیری شخصیت فرزندان است؛ لذا تقویت ارتباطات و همدلی، شناخت آموزه‌های قرآنی و استفاده صحیح از رسانه می‌تواند سلامت خانواده را تضمین کند و در برابر هجمه‌های مختلف مقاوم سازد. به گفته وی اگر استفاده از فضای مجازی در خانه برنامه‌ریزی شده و با نظارت همراه باشد و بچه‌ها احساس امنیت و اعتماد داشته باشند، بهتر می‌توانند در برابر آسیب‌ها مقاومت کنند. در ادامه متن گفتوگو با وی را می‌خوانید.
در شرایطی که خانواده به عنوان کوچک‌ترین نهاد اجتماعی، سنگ بنای جامعه به حساب می‌آید، به نظر شما چگونه می‌توان سبک زندگی سالم و همدلانه را در سطح خانواده و در مقیاس ملی به هم پیوند داد؟
سبک زندگی سالم و همدلانه یعنی زندگی با مهربانی، درک متقابل، احترام و همکاری در خانواده و جامعه. خانواده اولین مدرسه زندگی است و بچه‌ها رفتار و شیوه زندگی را از آنجا یاد می‌گیرند. برای ترویج این سبک، اول از همه، مهارت‌های گفتوگو و همدلی را در خانواده تقویت کنید. یاد بگیرید چطور آرام و درست حرف بزنید، به حرف هم گوش دهید و مشکلات را با صبر و درک حل کنید. از کلاس‌های مشاوره، مدرسه یا رسانه‌ها برای یادگیری این مهارت‌ها استفاده کنید. دوم، رفتار پدر و مادر الگوست. بچه‌ها با دیدن رفتار والدین‌شان تربیت می‌شوند. اگر والدین با احترام رفتار کنند، کمک‌کار هم باشند و خوبی‌ها را تقویت کنند، این رفتار در فرزندان نهادینه می‌شود. سوم، خانواده‌ها نباید محدود به خانه باشند. مشارکت در فعالیت‌های محلی، مدرسه، مسجد یا گروه‌های مردمی، به بچه‌ها یاد می‌دهد، برای ساختن جامعه بهتر، باید سهم خود را ادا کنند. خانواده‌هایی که با عشق، احترام، همکاری و امید زندگی می‌کنند، این سبک زندگی را به کل جامعه منتقل می‌کنند.
رسانه‌ها و فضای مجازی امروز، با تمام فرصت‌هایی که ایجاد کرده‌اند، سبک زندگی مصرف‌گرا و برخی هجمه‌های فکری را هم به همراه دارند. شما چه راهکار‌هایی برای حفظ هویت و استقلال فکری خانواده‌های ایرانی در این فضای پرچالش پیشنهاد می‌کنید؟
در چنین فضایی، آگاهی و همراهی بسیار مهم است. خانواده‌ها باید سواد رسانه‌ای را تقویت کنند، یعنی هر چیزی را سریع نپذیرند و درباره اش فکر کنند. گفتوگو بین والدین و فرزندان درباره آنچه در فضای مجازی می‌بینند، خیلی کمک کننده است. اگر استفاده از فضای مجازی در خانه برنامه‌ریزی شده و با نظارت همراه باشد و بچه‌ها احساس امنیت و اعتماد داشته باشند، بهتر می‌توانند در برابر آسیب‌ها مقاومت کنند در غیر این‌صورت آسیب‌زاست. سبک زندگی ساده، ارتباط صمیمی بین اعضای خانواده و تقویت هویت ایرانی_اسلامی با قصه‌ها، آیین‌ها و هنر‌های بومی، پایه‌های فکری فرزندان را محکم می‌کند.
دفاع مقدس را الگویی زنده از سبک زندگی ایمانی و مسئولیت پذیری می‌دانیم. چه درس‌هایی از آن دوران می‌تواند خانواده‌ها و جامعه ما را در مواجهه با مشکلات و فشار‌های جنگ نرم و تحریف ارزش‌ها یاری کند؟
دوران دفاع‌مقدس، مدرسه‌ای بزرگ برای آموختن ارزش‌هایی بود که امروز هم می‌توانند چراغ راه خانواده‌ها باشند. در آن سال‌ها، مردم با وجود همه سختی‌ها، کنار هم ایستادند. پدران و مادران با صبر و ایمان فرزندان‌شان را راهی جبهه می‌کردند، همسایه‌ها هوای هم را داشتند و جامعه یکدل و همراه بود. این همبستگی، ایثار و مسئولیت پذیری، همان چیز‌هایی است که امروز هم می‌توانیم در خانواده‌ها زنده کنیم. اگر اعضای خانواده مثل روز‌های دفاع مقدس به هم تکیه کنند، بار مشکلات سبک‌تر می‌شود. اگر والدین و فرزندان در تصمیم‌ها با هم مشورت کنند، اگر در سختی‌ها به جای گلایه، دنبال راه حل باشند و روحیه ایثار و همکاری را در خانه تقویت کنند، خانواده‌ها قوی‌تر و مقاوم‌تر خواهند شد. یاد دوران دفاع مقدس یعنی یادآوری اینکه حتی در سخت‌ترین شرایط هم می‌توان امیدوار بود، کنار هم ماند و با توکل، مسیر را ادامه داد. خانواده‌ای که این ارزش‌ها را بشناسد و تمرین کند، در برابر مشکلات امروز هم مقاوم و با انگیزه می‌ماند.
چگونه می‌توان مسئولیت‌پذیری و عزت نفس جمعی را در نسل‌های نو تقویت کرد؟
برای تربیت نسل مسئولیت‌پذیر، خوب است در کار‌های خانه و تصمیم‌گیری‌های خانوادگی با آنها مشورت کنیم و کار‌های مشخصی به آنها بسپاریم. وقتی احساس کنند بخشی از خانواده هستند و کارهایشان دیده می‌شود، حس مسئولیت‌پذیری شان قوی‌تر می‌شود. همچنین یاد بگیریم موفقیت‌های گروهی خانواده را جشن بگیریم، نه فقط موفقیت‌های فردی را. وقتی خانواده با هم تلاش می‌کند و موفق می‌شود، حس خوبی به همه دست می‌دهد و عزت نفس جمعی تقویت می‌شود. والدین باید فضایی امن و پر از محبت در خانه ایجاد کنند تا فرزندان بتوانند آزادانه حرف بزنند و در صورت اشتباه، به جای سرزنش، راهنمایی شوند. این کار هم به رشد خودشان کمک می‌کند و هم باعث می‌شود خانواده‌ای قوی‌تر و همدل‌تر داشته باشیم که در نهایت به نفع کل جامعه است.
ایمان و توکل، ستون‌های اصلی یک سبک زندگی سالم هستند. به نظر شما چگونه می‌شود این آموزه‌های قرآنی را در زندگی روزمره خانواده‌ها و جامعه به شکل عملی پیاده کرد تا ترس، ناامیدی و غفلت از میان برود و آینده‌ای پر امید ساخته شود؟
ایمان و توکل را جوهره آرامش و امیدواری می‌دانم. برای جاری ساختن این مفاهیم در زندگی روزمره، باید آنها را به عمل تبدیل کنیم. در خانواده، فضایی ایجاد کنیم که اعضا بتوانند آزادانه از باورهای‌شان حرف بزنند، تجربه‌های معنوی را به اشتراک بگذارند و با هم عبادت کنند. دعای خانوادگی نه تنها پیوند معنوی را قوی می‌کند، بلکه صمیمیت بین اعضا را نیز افزایش می‌دهد. در مواجهه با سختی ها، به جای تسلیم شدن در برابر ترس، به یکدیگر یادآوری کنید، می‌توانیم به نیرویی بالاتر توکل کنیم. این یعنی اعتماد به توانایی‌های خود و دیگران، همفکری برای یافتن راه حل و تلاش برای غلبه بر مشکلات. همچنین، هر روز فرصتی برای شکرگزاری است. قدردانی از نعمت‌ها دیدگاه مثبتی به زندگی می‌دهد و باعث لذت بردن از لحظات می‌شود. در سطح جامعه، فرهنگ ایثار و همدلی را ترویج کنید. کمک به نیازمندان و شرکت در امور خیریه، حس تعلق و همبستگی را تقویت می‌کند. با وجود مشکلات، امیدتان را از دست ندهید. به آینده امیدوار باشید و برای ساختن جامعه‌ای بهتر تلاش کنید. روی نقاط قوت و ظرفیت‌های خود و جامعه تمرکز کنید و برای تحقق آنها بکوشید. با فساد و بی‌اخلاقی مبارزه و به اصلاح جامعه کمک کنید. این یعنی شجاعت برای مقابله با نادرستی‌ها و تلاش برای داشتن جامعه‌ای سالم‌تر و اخلاقی‌تر. با عمل به این آموزه‌ها، ترس و ناامیدی را از بین می‌بریم و آینده‌ای روشن‌تر برای خود و جامعه‌مان می‌سازیم. ایمان و توکل، نه فقط یک اعتقاد قلبی، بلکه راهنمایی عملی برای زندگی بهتر و پربارتر هستند.
