جوان آنلاین: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا در جهان بیش از همه چیز به اظهارات متناقض و تغییر لحن و محتوا به صورت لحظه‌ای معروف است. ترامپ به دلیل سبک گفتاری و رفتاری متمایز خود، موضوع بحث‌های گسترده‌ای در حوزه روان‌شناسی سیاسی بوده است. اظهارات متناقض، تغییر مداوم مواضع و آنچه رسانه‌های امریکایی به‌ویژه در ارتباط با سیاست‌های او در قبال ایران به‌عنوان «دروغ‌گویی» توصیف می‌کنند، از ویژگی‌های بارز او توصیف می‌شود. این نوشتار با بهره‌گیری از منابع علمی و رویکرد‌های روان‌شناختی، به تحلیل شخصیت و رفتار دونالد ترامپ می‌پردازد و به‌طور خاص بر الگو‌های رفتاری او در زمینه سیاست خارجی، به‌ویژه در رابطه با ایران، متمرکز است.
ویژگی‌های روان‌شناختی دونالد ترامپ
بسیاری از روان‌شناسان و روان‌پزشکان، رفتار‌های ترامپ را با معیار‌های تشخیصی اختلال شخصیت خودشیفته در تطابق دانسته‌اند. اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال شخصیت است که با الگوی طولانی‌مدت احساسات اغراق‌شده از اهمیت خود، نیاز مفرط به تحسین و کاهش توانایی همدلی با احساسات دیگران مشخص می‌شود. ترامپ به‌طور مداوم به دنبال جلب توجه و تحسین است. او اغلب خود را «بهترین رئیس‌جمهور تاریخ امریکا» توصیف کرده و در سخنرانی‌ها و پست‌های شبکه‌های اجتماعی، به تعریف از دستاورد‌های خود می‌پردازد. این نیاز به تحسین در اظهارات او درباره ایران نیز دیده می‌شود. به‌عنوان مثال، در ژوئن ۲۰۲۵، او ابتدا اعلام کرد که قصد ورود به درگیری‌های ایران را ندارد، اما چند روز بعد ادعا کرد که تأسیسات هسته‌ای ایران را «کاملاً نابود» کرده است. این تغییر سریع مواضع می‌تواند به تلاش برای جلب توجه و نمایش قدرت نسبت داده شود، حتی اگر اطلاعات واقعی با ادعا‌های او همخوانی نداشته باشد.
احساس برتری و ناتوانی در پذیرش انتقاد
احساس برتری غیرواقعی به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی اختلال شخصیت، در رفتار‌های ترامپ مشهود است. او اغلب گزارش‌های اطلاعاتی یا رسانه‌ای را که با دیدگاه‌هایش مغایرت دارند رد می‌کند. به‌عنوان مثال، زمانی که اداره اطلاعات ملی امریکا اعلام کرد ایران قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد، ترامپ به‌سادگی این گزارش را «اشتباه» خواند. این واکنش نشان‌دهنده ناتوانی او در پذیرش اطلاعاتی است که با تصویر ذهنی او از قدرت و کنترل همخوانی ندارد، همچنین واکنش‌های تند او به انتقادات، مانند سرزنش ایران به دلیل «عدم صداقت» در حالی که خود بیش از ۴۰ هزار دروغ در دوران ریاست‌جمهوری‌اش گفته نشان‌دهنده حساسیت بیش از حد به انتقاد است.
احتیاج به نمایش قدرت و ناتوانی در همدلی
ناتوانی در همدلی به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های مرتبط بااختلال شخصیتی (NPD)، در سیاست‌های خارجی ترامپ، به‌ویژه در قبال ایران دیده می‌شود. اظهارات او درباره ایران، از تهدید به «نابودی کامل» تا پیشنهاد مذاکره در عرض چند روز، نشان‌دهنده فقدان درک عمیق از پیامد‌های انسانی و ژئوپلتیکی این مواضع است. این رفتار ممکن است به تمایل او برای نمایش قدرت به جای توجه به پیچیدگی‌های روابط بین‌الملل مرتبط باشد. تصمیم‌گیری‌های ترامپ در قبال ایران، به‌ویژه حمله به تأسیسات هسته‌ای، نشان‌دهنده ترکیبی از انگیزه‌های شخصی و استراتژی‌های سیاسی است. بر اساس گزارش «نیویورک تایمز» تصمیم او برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، پس از فشار‌های اسرائیل و در حالی گرفته شد که او ابتدا از درگیری فاصله گرفته بود. این تغییر سریع موضع می‌تواند به ویژگی‌های روان‌شناختی او از جمله تمایل به نمایش قدرت و اجتناب از ظاهر شدن به‌عنوان فردی ضعیف، نسبت داده شود.
تأثیر ویژگی‌های شخصیتی بر سیاست خارجی
ویژگی‌های شخصیتی ترامپ، به‌ویژه تمایل به نمایش قدرت و اجتناب از ظاهر شدن به‌عنوان فردی ضعیف، تأثیر عمیقی بر تصمیم‌گیری‌های او در قبال ایران داشته است.
براساس مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ در مجله «روان‌شناسی سیاسی»، رهبران با ویژگی‌های خودشیفتگی اغلب تصمیمات سیاست خارجی خود را بر اساس نیاز به تأیید و نمایش اقتدار و نه تحلیل‌های استراتژیک عمیق اتخاذ می‌کنند. در مورد ایران، تصمیمات ترامپ مانند خروج از توافق هسته‌ای (برجام) در سال ۲۰۱۸ و اعمال سیاست فشار حداکثری، نشان‌دهنده این تمایل است. این سیاست‌ها که با هدف تضعیف ایران طراحی شده بودند، اغلب با اظهارات متناقض همراه بودند. به‌عنوان مثال، او در سال ۲۰۱۹ ایران را تهدید به «نابودی کامل» کرد، اما همزمان پیشنهاد مذاکره «بدون پیش‌شرط» داد یا در ماه‌های اخیر وی همزمان به دنبال مذاکره با ایران و صلح بود، اما در میانه مذاکرات به ایران حمله کرد. این نوسانات، به گفته تحلیلگران، به سردرگمی در سیاست خارجی امریکا منجر شده و اعتبار امریکا را در صحنه بین‌المللی کاهش داده است.
دروغ‌گویی یا تحریف واقعیت؟
یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در تحلیل روان‌شناختی ترامپ، تمایل او به ارائه اطلاعات نادرست است. «واشینگتن‌پست» در گزارشی اعلام داشت که ترامپ در طول ریاست‌جمهوری اول خود بیش از ۳۰هزار ادعای نادرست یا گمراه‌کننده مطرح کرده است. این رفتار که برخی آن را «دروغ‌گویی پاتولوژیک» (دروغ‌گویان پاتولوژیک افرادی هستند که نمی‌توانند دروغ‌گویی خود را کنترل کنند) می‌نامند، ممکن است به ویژگی‌های خودشیفتگی او مرتبط باشد، با این حال روان‌شناسان مانند لی (۲۰۲۰) معتقدند این رفتار ممکن است کمتر به دروغ‌گویی عمدی و بیشتر به «تحریف واقعیت» مرتبط باشد؛ جایی که فرد واقعیت را به‌گونه‌ای بازسازی می‌کند که با تصویر ذهنی خود از موفقیت همخوانی داشته باشد. در مورد ایران، ادعا‌های او درباره «نابودی کامل» تأسیسات هسته‌ای می‌تواند نمونه‌ای از این تحریف باشد؛ جایی که او واقعیت را به نفع تصویر خود بازسازی می‌کند.
اظهارات متناقض و رفتار‌های ترامپ پیامد‌های گسترده‌ای برای منطقه خاورمیانه داشته است. از منظر روان‌شناسی سیاسی، این رفتار‌ها می‌توانند به افزایش تنش‌های منطقه‌ای منجر شوند. به‌عنوان مثال، تهدیدات او علیه ایران، همراه با اقدامات نظامی مانند حمله به تأسیسات هسته‌ای، می‌تواند به واکنش‌های غیرقابل‌پیش‌بینی از سوی ایران منجر شود.
تأثیر بر ثبات منطقه‌ای
سیاست‌های ترامپ، به‌ویژه در قبال ایران، به بی‌ثباتی منطقه‌ای دامن زده است. حمایت او از اسرائیل در حملات به تأسیسات ایران، همراه با اظهارات متناقض درباره مذاکره، به افزایش تنش‌ها در خاورمیانه منجر شده است. بر اساس گزارش شورای روابط خارجی (۲۰۲۵)، این اقدامات به‌ویژه با توجه به احتمال دخالت بازیگرانی مانند انصارالله یمن و حزب‌الله لبنان خطر درگیری گسترده‌تر در منطقه را افزایش داده است. در داخل امریکا، اظهارات متناقض ترامپ به حفظ پایگاه هوادارانش کمک کرده، اما همزمان به قطبی‌سازی سیاسی دامن زده است.
بسیاری از روان‌شناسان و تحلیلگران سیاسی مانند «مری ترامپ» خواهرزاده رئیس‌جمهوری و روان‌شناس بالینی، به ویژگی‌های خودشیفتگی در شخصیت ترامپ اشاره کرده‌اند. او در کتابش با نام «بسیار زیاد و همیشه ناکافی» به نیاز شدید ترامپ به تأیید و توجه عمومی اشاره می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود او اغلب اظهاراتی اغراق‌آمیز یا جنجالی مطرح کند تا در مرکز توجه باقی بماند، حتی اگر این اظهارات با واقعیت یا سخنان قبلی‌اش تناقض داشته باشند. تحلیل روان‌شناختی دونالد ترامپ نشان می‌دهد اظهارات متناقض او به‌ویژه در قبال ایران، نتیجه ترکیبی از ویژگی‌های شخصیتی مانند خودشیفتگی، نیاز به تحسین و ناتوانی در همدلی است. این ویژگی‌ها، همراه با استراتژی‌های گفتمانی برای جلب توجه و اعمال فشار روانی، به تصمیم‌گیری‌های غیرمنسجم و گاهی غیرقابل‌پیش‌بینی منجر شده است. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند رفتار‌های او نه‌تنها به اعتبار امریکا در صحنه بین‌المللی آسیب زده، بلکه به بی‌ثباتی منطقه‌ای نیز دامن زده است.
ایرنا
